به گزارش اکوایران، تحلیلگران می‌گویند که دور اول انتخابات ریاست جمهوری ایران کاهش حمایت از اصلاح طلبان و اصولگرایان را نشان داد، اگرچه برخی از رای دهندگان با حمایت از تنها نامزد اصلاح طلبان، برای تغییر فشار می‌آورند.

به نوشته المانیتور، مسعود پزشکیان، نامزد اصلاح طلبان و سعید جلیلی، اصولگرای تندرو، پیشتاز انتخابات روز جمعه برای جایگزینی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور محافظه‌کار فقید شدند.

علی واعظ از اندیشکده گروه بین‌المللی بحران گفت: «انتخابات روز جمعه با مشارکت پایین تاریخی، به وضوح نشان می‌دهد که پایگاه‌های اصلاح طلبان و محافظه کاران به میزان قابل توجهی تنزل یافته است».

پیش از انتخابات، ائتلاف اصلی اصلاح طلبان ایران، با حمایت‌های محمد خاتمی و حسن روحانی، رئیس جمهور سابق، از پزشکیان پشتیبانی کرد. واعظ در شبکه اجتماعی اکس گفت: «اصلاح طلبان اسلحه‌های بزرگ خود را بیرون آوردند و تمام تلاش خود را کردند تا پایگاه خود را بسیج کنند». 

او افزود، به همین ترتیب، اصولگرایان «علی رغم منابع عظیمی که به کار گرفتند» نتوانستند رای کافی به دست آورند. واعظ خاطرنشان کرد: مجموع آرای جلیلی و محمدباقر قالیباف، رئیس اصولگرای مجلس که سوم شد، 12 میلیون و 800 هزار رای شد. این رقم بسیار کمتر از حدود 18 میلیون رای رئیسی در انتخابات 2021 بود.

از مجموع 61 میلیون واجد شرایط رای دادن، تنها حدود 40 درصد رای دادند و بیش از یک میلیون برگه رای، باطله بود. از نظر واعظ، کاهش مشارکت از حدود 49 درصد در سال 1400، «یک شکست واقعی» است.

خبری از معجزه نیست

محمدرضا منافی، مفسر سیاسی، گفت که پیشتازی پزشکیان نشان دهنده فشار برای «تغییرات اساسی» در رابطه با اقتصاد و روابط با بقیه جهان است. منافی افزود: با این حال، طرفداران پزشکیان «انتظار معجزه یا راه حل سریع ندارند، اما امیدوارند که او بتواند به تدریج از بدتر شدن شرایط جلوگیری کند.»

ایران از تأثیرات اقتصادی تحریم‌های بین‌المللی رنج می‌برد که به افزایش تورم، بیکاری بالا و پایین‌ترین رکورد ارزش ریال ایران در برابر دلار آمریکا کمک کرده است.

این انتخابات همچنین در بحبوحه تشدید تنش‌های منطقه‌ای بر سر جنگ غزه بین اسرائیل و حماس، متحد تهران و تنش‌های دیپلماتیک بر سر برنامه هسته‌ای ایران صورت گرفت.

پزشکیان، یک جراح قلب صریح اللحن که از سال 2008 نماینده تبریز در مجلس بوده است، به لطف «سوابق پاک و بدون هیچ گونه اتهام فساد مالی»، در صدر قرار گرفت.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که پزشکیان با کسب ۴۲.۴ درصد آرا در مقابل ۳۸.۶ درصد آرا جلیلی پیشتاز است.

این نامزد اصلاح طلب خواستار «روابط سازنده» با واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی شده است تا «ایران را از انزوا خارج کند».

در مقابل، جلیلی به‌خاطر مواضع سازش‌ناپذیر ضدغربی‌اش شناخته شده است. او مذاکره کننده سابق هسته‌ای و در حال حاضر نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی، عالی ترین نهاد امنیتی ایران است. در طول مبارزات انتخاباتی خود، او پایگاه قابل توجهی از حامیان تندرو را تحت شعار «نه سازش، نه تسلیم» در برابر غرب گرد آورد.

او به شدت با توافق هسته‌ای سال 2015 با ایالات متحده و دیگر قدرت‌های جهانی که در ازای لغو تحریم‌ها فعالیت هسته‌ای ایران را محدود می‌کرد، مخالفت کرد. در آن زمان، جلیلی استدلال کرد که این پیمان با پذیرش بازرسی از سایت‌های هسته‌ای، «خط قرمزهای» ایران را نقض می‌کند. این توافق در سال 2018 فروپاشید.

فاکتور ترس

علی علوی، کارشناس سیاسی، در ستون یکشنبه روزنامه فوق اصولگرای جوان، از «صداقت و راستگویی جلیلی برخلاف دیگران» تمجید کرد. این نامزد همچنین مورد حمایت قالیباف قرار گرفت که پس از اعلام نتیجه روز شنبه از پایگاه حمایتی خود خواست تا در دور دوم انتخابات، در جمعه آینده، از جلیلی حمایت کنند. دو محافظه‌کار تندرو دیگر که یک روز قبل از انتخابات کنار کشیدند نیز از جلیلی حمایت کرده‌اند.

اما روزنامه اصلاح طلب اعتماد روز یکشنبه به نقل از عیسی کلانتری، معاون سابق رئیس جمهور نسبت به تداوم تسلط اصولگرایان بر دولت هشدار داد. ای گفت: «کشور در خطر خواهد بود و با مشکلات و چالش‌های متعددی روبرو خواهد شد.»

علی واعظ گفت: «فاکتور ترس از جلیلی را نمی توان نادیده گرفت». واعظ افزود: «بسیاری از کسانی که در این دور رای ندادند، ممکن است در دور بعدی رای دهند: نه به این دلیل که به بهتر شدن امید دارند، بلکه به این دلیل که از بدتر شدن می‌ترسند».