غلبه واقع‌گرایی بر شور ایدئولوژیک؛ انتقام از اسرائیل به تعویق افتاد؟

به گزارش اکوایران، یکی از مقامات ارشد نظامی ایران در روز سه‌شنبه گفت که انتقام ترور اسماعیل هنیه، رئیس سابق دفتر سیاسی حماس از اسرائیل احتمالاً مدت‌ها بعد و به اشکال مختلفی انجام بگیرد. این سخنان نشان می‌دهد که ممکن است حمله به اسرائیل به تعویق افتاده باشد.

تعویق عملیات؟

به نوشته نیویورک تایمز، سرلشکر علی محمد نائینی، سخنگوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کنفرانسی خبری گفت: «گذر زمان به نفع ما بوده و احتمالاً دوره انتظار برای پاسخ طولانی باشد. ممکن است پاسخ ایران تکرار عملیات‌های قبلی نباشد. کیفیت پاسخ، سناریوها و ابزارها همیشه یکسان نیستند». در حالی که سرلشکر نائینی در مورد گزینه‌های ایران توضیحی نداد، به نظر می‌رسید که منظورش از «عملیات‌های قبلی»، اشاره به حمله ۱۳ آوریل ایران به اسرائیل باشد.

سخنان سردار نائینی نشان داد جنگ منطقه‌ای که همه از بابتش نگران بوده‌اند، ممکن است حداقل برای حال حاضر، مهار شده باشد. از زمان ترور هنیه، رهبران بین‌المللی از شنیدن تعهد مقامات ایرانی به انتقام از اسرائیل نگران شده‌اند. نیروهای حزب‌الله لبنان نیز سوگند یاد کردند در انتقام از ترور فواد شکر، فرمانده نظامی ارشدشان توسط اسرائیل، علیه این رژیم اقدام خواهند کرد.

اما به نظر می‌رسد که در حال حاضر، منافع ملی ایران و ملاحظات داخلی کشور بر شور ایدئولوژیک غلبه دارند. نائینی گفت که فرماندهان ارشد سپاه پاسداران و ارتش همراه با سایر رهبران ارشد ایران، «همه جوانب این وضعیت را بررسی می‌کنند و تصمیم دقیق و عاقلانه‌ای خواهند گرفت».

از سه هفته پیش، خاورمیانه در انتظار حملات نظامی هماهنگ یا جداگانه ایران و حزب‌الله علیه اسرائیل بوده‌اند. در حالی که اسرائیل تهدید کرده در صورت هرگونه حمله، شدیداً علیه ایران و لبنان تلافی خواهد کرد، دیپلمات‌ها و رهبران جهانی هشدار داده‌اند که اقدامات تلافی‌جویانه می‌تواند از کنترل خارج شده و منطقه را به جنگی گسترده بکشاند.

برای دفاع از اسرائیل، ایالات متحده ناوهای جنگی و یک زیردریایی را به منطقه اعزام کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور نیز فشار برای حصول توافق آتش‌بس بین اسرائیل و حماس را دو چندان کرده، به امید اینکه تنش‌های منطقه‌ای را کاهش دهد.

غلبه ارزیابی واقع‌بینانه‌تر

اما در صورتی که واقعاً ایران از حمله به اسرائیل خودداری کرده باشد، احتمالاً مسائل داخلی نقش بزرگتری نسبت به دیپلماسی بین‌المللی داشته‌اند. برای بیش از سه دهه، یک اصل اساسی حکومت را راهبری کرده است: حفظ نظام جمهوری اسلامی.

بنابراین، در حالی که در فردای ترور هنیه، وعده حمله‌ای مستقیم به اسرائیل داده شد، تحلیلگران می‌گویند که با گذشت زمان، شوک ترور هنیه در قلب تهران جای خود را به ارزیابی واقع‌بینانه‌تر از مخاطرات و مزایای جنگ با اسرائیل داده است. علاوه بر این، رئیس‌جمهور جدید ایران می‌گوید که برنامه او کاهش تنش‌ها و تعامل با غرب است.

صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه در مؤسسه چتم‌هاوس گفت: «غرور و افتخاری که پس از ترور هنیه جریحه‌دار شد، جای خود را به احتیاط داده که بازتاب‌دهنده رویکرد دقیق و بلندمدت سپاه پاسداران است». وکیل افزود: «ارزیابی این است که آن‌ها دست خود را کاملا باز نمی‌بینند تا هر کاری که بخواهند را انجام دهند. این زمانه بسیار حساسی برای رئیس‌جمهور جدید است».

حمله اسرائیل به زیرساخت‌های حیاتی ایران مانند نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌های نفت و تأسیسات هسته‌ای می‌تواند کشور را سال‌ها به عقب برده و بحران اقتصادی آن را بیش از پیش عمیق سازد. طی چند سال گذشته، حکومت با موج اعتراضات مواجه بوده و اختلال در برق و بنزین می‌تواند به چالش‌های جدیدی دامن بزند.

مهم‌تر از آن، جنگ دولت جدید پزشکیان را در مسیر تقابلی نه تنها با غرب، بلکه با کشورهای عربی منطقه در زمانی که ایران در تلاش است روابطش با آن‌ها را تقویت کند، قرار خواهد داد.

پزشکیان در این هفته به مجلس گفت: «تنش، خونریزی و جنگ در منطقه داریم. روابط ما با همسایگانمان ضعیف است، سرمایه اجتماعی ما در داخل کاهش یافته، اتحاد ما ضعیف شده و دولت اعتبار خود نزد مردم را از دست داده است».

تحلیلگران همچنین گفتند که محاسبات ایران تحت تأثیر تعطیلات مذهبی اربعین در هفته آینده و تجمع سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در اواسط سپتامبر قرار دارد. در مجموع عمومی، پزشکیان اولین حضور خود را در صحنه جهانی خواهد داشت و انتظار می‌رود پیامی از تغییر و اعتدال ارائه دهد، نه پیام جنگ و آشوب. ایران از اربعین برای نمایش رهبری خود در میان مسلمانان شیعه منطقه استفاده کرده و این مراسم معمولاً میلیون‌ها زائر را جذب می‌کند.

ممکن است مقامات ایران همچنین نتیجه گرفته باشند که حمله نظامی واقعاً چیزی را تغییر نخواهد داد. افشون استوار، دانشیار مسائل امنیت ملی دانشگاه تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی و کارشناس نظامی ایران گفت: «گیریم که هزاران موشک پرتاب کنند، بعدش چه؟ مخاطرات واقعاً واضح هستند».