پکن آماده رویارویی با ترامپ می‌شود؟

به گزارش اکوایران، ایالات متحده در میانۀ گذار از رئیس‌جمهوری به رئیس‌جمهور دیگر است اما جهان چندان صبورانه منتظر رسیدن 20 ژانویه نیست. ولادیمیر پوتین روسیه از موضع برتری‌اش در اوکراین استفاده می‌کند. اسرائیل حزب الله و حماس را تضعیف است. حوثی‌های یمن به حملاتشان در دریای سرخ شدت می‌بخشند. و حتی رهبر چین، شی جین‌پینگ، هم در حاشیۀ جلسۀ سران همکاری اقتصادی آسیا پاسیفیک در لیما برای آخرین بار با رئیس‌جمهور جو بایدن دیدار کرد و آمادۀ مواجهه با مشکلات با رئیس‌جمهور منتخب، دونالد ترامپ، است.

به نوشته بلومبرگ، برای بایدن، این دیدار افتخاری فرصتی بود تا از یک طرف کارنامۀ رقابت دولتش با چین را نشان دهد و از طرف دیگر، این رابطه را پایدار کند. واشنگتن و پکن اعلام کردند که کنترل استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را به دست هوش مصنوعی نمی‌دهند (البته هیچ کدام از طرفین هم قصد این کار را نداشتند)، حتی در حالی که تیم بایدن کنترل‌های فناوری و مالی‌اش را علیه چین افزایش داده است.

برای شی اما، این جلسه چند هدف داشت. بله، رهبر چین از «مباشرت مشترک» خودش و بایدن گفت و دروغ‌های همیشگی را دربارۀ فضایل همکاری و خطرات رقابت به زبان آورد. اما شی، مانند هر رهبر دیگری روی کرۀ زمین، آمادۀ عبور از بایدن و مواجهه با ترامپ است.

با توجه به تمایل ترامپ برای دور کردن متحدان ایالات متحده از خودش و درگیری‌های احتمالی درون خود آمریکا، بعضی تحلیلگران چینی ریاست‌جمهوری ترامپ را فرصتی برای چین می‌بینند. دیگران شاید امیدوار باشند که ایلان ماسک، از نزدیکان ترامپ که منافع تجاری زیادی در چین دارد، گوشی شنوا برای پکن را تضمین می‌کند.

اما هر فرصت بلند مدتی را که نتیجۀ کاهش رهبری جهانی ایالات متحده باشد باید با خطرات کوتاه مدت فوری سنجید. محتمل‌ترینشان این است که ترامپ و بعضی از مخالفان چین در اطرافش جنگ تجاری و فناورانۀ شدیدتری را آغاز کنند و روابط دیپلماتیک و گفت‌وگوهای نظامی تازه احیا شده را به حالت تعلیق درآورند و حمایت ایالات متحده از تایوان را افزایش دهند. سال‌های پیش رو شاید از چشم پکن پرآشوب باشند. از همین رو شی هم علامت می‌دهد که برای طوفان آماده است.

یکی اینکه محل جلسۀ هفتۀ پیش فرصتی را پیش روی چینی‌ها گذاشت تا قدرت‌نمایی کنند. شی (به‌صورت مجازی) بر بریدن روبان بندر آبی ساخت چین در نزدیکی لیما نظارت کرد که بخشی از سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی، معاملات تجاری و گسترش روابط سیاسی و امنیتی این کشور در آمریکای لاتین است. شاید ایالات متحده متحدانش را در آسیای شرقی در برابر چینی‌ها به خط کرده باشد اما پکن هم مشغول تقویت حضورش در حیاط خلوت آمریکاست.

شی همچنین هشدارهایی شدید را خطاب به واشنگتن صادر کرد. رسانه‌های چینی بر چهار «خط قرمزی که نباید به چالش کشیده شوند» تأکید کرده‌اند: بر تایوان، بر «دموکراسی و حقوق بشر» (یعنی نظام سیاسی کاملاً سرکوبگر چین)، بر ابتکار کمربند و جادۀ چین و «حق توسعه» (ارجاع به دیدگاه پکن مبنی بر اینکه کنترل‌های اقتصادی و فناورانۀ ایالات متحده غیرقابل توجیه‌اند). چین هشدار می‌دهد که اگر ترامپ در زمینۀ این مسائل فشار بیاورد باید انتظار پاسخی را از جانب چین داشته باشد.

در همین حال، چین مشغول تقویت ابزارهای جنگ اقتصادی خودش بوده است. اخیراً پکن محدودیت‌های صادراتی را اعلام کرده است که فلزات مهمی -از جمله گرافیت، آلیاژهای آلومینیوم و منیزیم- را هدف می‌گیرند که برای اقتصاد جهانی حیاتی‌اند. در بسیاری از آن حوزه‌ها چین موقعیت برتری دارد: حدود 80 درصد از تولید منیزیوم به این کشور تعلق دارد، فلزی که در همه چیز استفاده می‌شود، از گوشی‌های هوشمند تا هواپیما.

اقتصاد وابسته به صادرات چین هنوز در برابر جنگ تجاری آسیب‌پذیر است. اما صرفاً در مقام یک اقدام بازدارنده، پکن مشغول آماده‌سازی سلاح‌هایش است.

تا بحث سلاح است: ماه گذشته، نیروهای مسلح چین مانورهایی را برای تمرین حمله به تایوان یا محاصرۀ این جزیره اجرا کردند. گفته می‌شود بهانه‌اش عبارت ناخوشایندی در سخنرانی رئیس‌جمهور تایوان، لای چینگ‌ته، بود. اما مسئلۀ اصلی این است که پکن به هیچ وجه از جهت‌گیری سیاست‌های تایوان راضی نیست؛ دور شدن از توافقات میان تایوان و چین و افزایش روابط نظامی و دیپلماتیک با ایالات متحده.

شی هیچ فرصتی را برای افزایش فشار نظامی و محاصرۀ فیزیکی تایوان از دست نمی‌دهد. آن اقدامات به تصمیم‌گیران ساکن واشنگتن و تایپه یادآوری می‌کنند که در زمان مناسب، چین می‌تواند اقدامات قوی‌تر و خشن‌تری انجام دهد.

دولت اول ترامپ لحظه‌ای بود که روابط ایالات متحده و چین وارد عصر رقابت کنونی شدند. دولت دوم ترامپ شاهد تغییری به سوی رویارویی خواهد بود. رئیس‌جمهور منتخب از مدت‌ها پیش وعده داده است تا در زمینۀ تجارت و دیگر مسائل به چین سخت بگیرد. حتی پیش از ورود ترامپ به کاخ ریاست‌جمهوری، شی هشدار می‌دهد که ایجاد تنش جاده‌ای یک طرفه نیست.