هدیه اسد به پوتین؛ انتقال میلیون‌دلاری به روسیه

به گزارش اکوایران، بانک مرکزی سوریه در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هنگامی که بشار اسد، حاکم وقت  سوریه، به کرملین بدهی داشت، محموله‌های دلاری ارسال می‌کرد.

بانک مرکزی بشار اسد حدود ۲۵۰ میلیون دلار نقد را زمانی که دیکتاتور سوریه به دلیل حمایت‌های نظامی از کرملین بدهی داشت و بستگانش به طور مخفیانه در حال خرید دارایی‌هایی در روسیه بودند، در یک دوره دو ساله به مسکو منتقل کرد.

فایننشیال‌تایمز اسنادی را فاش کرده که نشان می‌دهد حکومت اسد در حالی که به شدت از ارز خارجی کمبود داشت، در بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، اسکناس‌هایی به وزن نزدیک به دو تن، شامل دلارهای ۱۰۰ دلاری و اسکناس‌های ۵۰۰ یورویی، به فرودگاه ونوکوو مسکو فرستاده و در بانک‌های روسی تحریم‌شده سپرده‌گذاری کرده است.

این انتقالات غیرمعمول از دمشق نشان می‌دهد که چگونه روسیه، که متحد مهمی برای اسد بود و از او حمایت نظامی برای تداوم رژیمش ارائه می‌داد، به یکی از مهم‌ترین مقاصد برای پول‌های سوریه تبدیل شد، در حالی که تحریم‌های غربی این کشور را از سیستم مالی خارج کرده بود.

چهره‌های مخالف و دولت‌های غربی رژیم اسد را متهم کرده‌اند که ثروت سوریه را غارت کرده و برای تأمین مالی جنگ خود به فعالیت‌های غیرقانونی روی آورده است. ارسال محموله‌های نقدی به روسیه همزمان با وابسته شدن سوریه به حمایت نظامی کرملین، از جمله از نیروهای مزدور گروه واگنر، و آغاز خریدهای گسترده املاک لوکس در مسکو توسط خانواده گسترده اسد بود.

دیوید شِنکر، که از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاورمیانه بود، گفت که انتقالات پولی جای تعجب ندارد، زیرا اسد به طور منظم پول را از کشور برای «ترکیبی از تأمین منافع نامشروع خود و میراث خانواده اسد در خارج از سوریه» ارسال می‌کرد. او گفت: «رژیم مجبور بود پول خود را به خارج از کشور ببرد تا در پناهگاه امنی بتواند از آن برای تأمین زندگی راحت برای رژیم و حلقه درونی آن استفاده کند».

ایاد حمید، پژوهشگر ارشد در برنامه توسعه حقوقی سوریه، گفت: «روسیه سال‌ها پناهگاهی برای ثروت اسد بوده است» و افزود که مسکو به «مرکز» دور زدن تحریم‌های غربی تبدیل شده که پس از سرکوب قیام سوریه در ۲۰۱۱ توسط اسد، بر او اعمال شد.

فرار اسد به مسکو زمانی که نیروهای مسلح به دمشق نزدیک شدند، حتی برخی از وفاداران سابق رژیم را نیز عصبانی کرده است، کسانی که آن را به عنوان شاهدی بر خودخواهی اسد می‌بینند.

روابط سوریه با مسکو به طور چشمگیری عمیق‌تر شد، زیرا مشاوران نظامی روسی به تقویت تلاش‌های جنگی اسد پرداختند و شرکت‌های روسی در زنجیره تأمین ارزشمند فسفات سوریه دخیل شدند. 

مالک عبده، تحلیلگر سوری مقیم لندن: «دولت سوریه ممکن است هزینه مداخله نظامی روسیه را پرداخت کرده باشد». رژیم اسد بین مارس ۲۰۱۸ و سپتامبر ۲۰۱۹ محموله‌های عمده‌ای از اسکناس‌های دلار و یورو را به روسیه منتقل کرد. 

سوابق تجاری روسیه از سرویس داده‌های صادراتی Import Genius نشان می‌دهد که در ۱۳ مه ۲۰۱۹، یک هواپیما حامل ۱۰ میلیون دلار اسکناس ۱۰۰ دلاری که به نمایندگی از بانک مرکزی اسد ارسال شده بود، در فرودگاه ونوکوو مسکو فرود آمد.

در فوریه ۲۰۱۹، بانک مرکزی حدود ۲۰ میلیون یورو اسکناس ۵۰۰ یورویی به روسیه فرستاد. در مجموع بین مارس ۲۰۱۸ تا سپتامبر ۲۰۱۹، ۲۱ پرواز با ارزشی بیش از ۲۵۰ میلیون دلار انجام شد.

طبق سوابق، هیچ‌گونه انتقال نقدی بین بانک مرکزی سوریه و بانک‌های روسی قبل از ۲۰۱۸ وجود نداشت، سوابقی که از سال ۲۰۱۲ آغاز شده‌اند.

یک فرد آگاه از داده‌های بانک مرکزی سوریه گفت که ذخایر ارزی تا سال ۲۰۱۸ «تقریباً هیچ‌» بود. اما به دلیل تحریم‌ها، بانک مجبور بود پرداخت‌ها را به صورت نقدی انجام دهد. این فرد افزود که بانک برای خرید گندم از روسیه و پرداخت هزینه‌های خدمات چاپ اسکناس و «هزینه‌های دفاعی» پول پرداخت می‌کرد. او افزود که بانک مرکزی طبق «آنچه که در گاوصندوق موجود بود» پرداخت می‌کرد. «زمانی که یک کشور به طور کامل محاصره و تحریم می‌شود، تنها چیزی که دارند پول نقد است.»

سوابق روسی نشان می‌دهد که صادرات منظم از روسیه به سوریه، مانند محموله‌های اسناد امنیتی و اسکناس‌های جدید سوریه از شرکت چاپ دولتی روسیه، گوزناک، و محموله‌های قطعات نظامی جایگزین برای وزارت دفاع سوریه در سال‌های قبل و بعد از پرواز حجم زیادی از اسکناس‌ها به مسکو انجام شده است.

اما هیچ سوابقی از دو وام‌دهنده روسی که اسکناس‌ها را از دمشق در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ دریافت کردند، وجود ندارد که محموله‌های دیگری از نقدینگی از سوریه یا کشور دیگری طی یک دوره ده ساله دریافت کرده باشند.

حتی با اینکه خزانه دولت سوریه توسط جنگ نابود شده بود، اسد و نزدیکانش در شش سال گذشته کنترل شخصی بخش‌های حیاتی اقتصاد ویران‌شده کشور را در دست گرفتند.

بانوی اول، اسما الاسد، که پیش از این کارمند بانک JP Morgan بود، موقعیت قدرتمندی را در تأثیرگذاری بر جریان‌های کمک‌های بین‌المللی و ریاست یک شورای اقتصادی مخفی ریاست جمهوری ساخت. 

طبق گزارش‌های ایالات متحده، اسد و پیروانش همچنین از طریق قاچاق مواد مخدر بین‌المللی و قاچاق سوخت درآمدهایی کسب کردند.

حمید، از برنامه توسعه حقوقی سوریه، گفت که «فساد در دوران اسد نه یک پدیده حاشیه‌ای بود و نه یک اثر جانبی از درگیری. این یک روش حکومت‌داری بود.»

انتقال‌های نقدی پول از سوریه پیش از این منجر به تحریم‌هایی از سوی واشنگتن شده بود. وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در سال ۲۰۱۵ از آدیب معیله، رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی سوریه و یک کارمند بانک به نام بتول ردا، به خاطر تسهیل انتقال‌های نقدی عمده برای رژیم به روسیه و مدیریت معاملات مرتبط با سوخت برای جمع‌آوری ارز خارجی، متهم کرد. ردا همچنین از سوی ایالات متحده متهم شد که سعی در تأمین نیترات آمونیوم از روسیه کرده است، ماده‌ای که در ساخت بمب‌های بشکه‌ای استفاده می‌شود.

سوابق نشان می‌دهند که پول نقدی که در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به مسکو ارسال شده بود، به بانک روسی فایننشیال کرفوریشن (RFK) تحویل داده شده بود، یک وام‌دهنده روسی مستقر در مسکو که تحت کنترل شرکت صادرات تسلیحات روسی، روسوبورن‌اکسپورت، است.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امسال این بانک را به دلیل تسهیل انتقال‌های نقدی و انجام «میلیون‌ها دلار تراکنش غیرقانونی، انتقال ارز خارجی، و طرح‌های دور زدن تحریم‌ها برای منافع دولت سوریه» تحریم کرد.

در مارس ۲۰۱۸، سوابق نشان می‌دهند که بانک مرکزی سوریه همچنین دو میلیون دلار به بانک روسی دیگری به نام TsMR Bank ارسال کرده است که این بانک نیز از سوی ایالات متحده تحریم شده است.

بر اساس ادعای فایننشال‌تایمز، در حالی که مؤسسات مالی روسی پول نقد از سوریه دریافت می‌کردند، دیگر حامی بین‌المللی اسد، جمهوری اسلامی ایران، طرح‌هایی برای انتقال ارز به حکومت تحت فشار اسد راه‌اندازی کرده بود. 

مردان اقتصادی کلیدی اسد در این شرکت‌ها مسئولیت‌های مهمی بر عهده داشتند.

یاسر ابراهیم، نزدیک‌ترین مشاور اقتصادی اسد، سهام‌دار یک شرکت لبنانی به نام Hokoul SAL Offshore است، که همراه با خواهرش رنا که از سوی ایالات متحده تحریم شده است، در آن مشارکت دارد.

در حالی که حصار تحریم‌های غربی حکومت را از سیستم بانکی دلار خارج کرده بود، سوابق شرکتی که توسط فایننشال‌تایمز تجزیه و تحلیل شده نشان می‌دهند که فرماندهان کلیدی اسد همچنان به ارسال دارایی‌ها به روسیه ادامه داده‌‌اند.

در سال ۲۰۱۹، روزنامه فایننشال‌تایمز گزارش داد که خانواده گسترده اسد از سال ۲۰۱۳ حداقل ۲۰ آپارتمان لوکس در مسکو خریداری کرده‌اند که با استفاده از مجموعه‌ای پیچیده از شرکت‌ها و توافق‌های قرضی صورت گرفته است.

و به تازگی در ماه مه ۲۰۲۲، ایاد مخلوف، پسر عموی مادری اسد و یکی از سرهنگان اطلاعات عمومی سوریه که به طور مشکوک شهروندان را نظارت، سرکوب و کشته است، یک شرکت املاک در مسکو تأسیس کرده است که برادر دوقلوی او، ایهاب، در آن شریک است.

برادر ایاد، رامی مخلوف، مهم‌ترین تاجر حکومت بود که در یک مقطع زمانی اعتقاد بر این بود که بیش از نیمی از اقتصاد سوریه را از طریق شبکه‌ای از شرکت‌ها از جمله شبکه تلفن همراه سوریه تل کنترل می‌کند. اما با وجود آن که رامی در سال ۲۰۲۰ از نظر حکومت محبوبیت خود را از دست داد، سوری‌هایی که با حکومت آشنایی دارند می‌گویند که ایاد و ایهاب همچنان به بشار و همسرش اسما نزدیک بودند.

پرونده‌های شرکتی نشان می‌دهند که Zevelis City توسط یک کارمند زن روسی بانکدار سوری-روسی تحریم شده، مدالله خوری، تأسیس شده است که از سوی ایالات متحده به تسهیل انتقال‌های بزرگ پول از سوریه به روسیه به نمایندگی از رژیم اسد متهم شده است.

به نظر می‌رسد خوری نقش محوری در پیشبرد منافع حکومت در سیستم مالی روسیه ایفا کرده باشد و در سال ۲۰۱۵، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گفت که خوری «روابط طولانی با رژیم اسد داشته و نماینده منافع تجاری و مالی رژیم در روسیه است.»

شِنکر گفت که با توجه به فشاری که اسد از سوی دولت‌های غربی، به ویژه ایالات متحده، برای بیش از یک دهه با آن روبه‌رو بوده است، «همیشه می‌دانست که هرگز در مکان‌هایی مثل پاریس قابل پذیرش نخواهد بود.»

او قرار نبود در آنجا ساختمان‌های آپارتمانی بخرد، اما همچنین می‌دانست که اگر حکومتش پایان بیابد، پایان بدی خواهد بود. بنابراین آنها سال‌ها وقت داشتند تا تلاش کنند پول‌ها را پنهان کنند و سیستم‌هایی راه‌اندازی کنند که به عنوان پناهگاه‌های امن و قابل اعتماد عمل کنند.»