چرا ترامپ دیوان کیفری بین‌المللی را هدف تحریم‌های سخت آمریکا قرار داد؟

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ دستور اجرایی را امضا کرده است که تحریم‌های اقتصادی شدیدی را علیه دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) اعمال می‌کند و این نهاد را به انجام «اقدامات غیرقانونی و بی‌پایه» متهم می‌کند که ایالات متحده و اسرائیل را هدف می‌گیرند.

این دستور به رئیس‌جمهور اختیارات گسترده‌ای می‌دهد تا در صورتی که ایالات متحده تشخیص دهد که آن‌ها در تلاش‌ها برای تحقیق یا پیگرد قانونی شهروندان ایالات متحده و برخی متحدان آن دخیل هستند، اموال کارکنان دیوان کیفری بین‌المللی و اعضای خانواده آن‌ها را مسدود کند و همچنین محدودیت‌های مسافرتی برای آن‌ها اعمال کند.

به نوشته گاردین، این اقدام خصمانه علیه دیوان کیفری بین‌المللی در واکنش به تصمیم دادگاه در نوامبر گذشته اتخاذ شد که دستور بازداشت بنیامین نتانیاهو و وزیر دفاع پیشین او، یوآو گالانت، را به دلیل ارتکاب جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در غزه صادر کرد.

در این دستور، ترامپ اعلام کرد که دیوان بین‌المللی کیفری «از قدرت خود سوءاستفاده کرده» است و به گفته او با صدور این احکام «یک سابقه خطرناک» ایجاد کرده که شهروندان ایالات متحده و پرسنل نظامی این کشور را به خطر انداخته است.

او افزود: «این رفتار بدخواهانه به نوبه خود تهدیدی برای نقض حاکمیت ایالات متحده است و اقدامات حیاتی امنیت ملی و سیاست خارجی دولت ایالات متحده و متحدان ما، از جمله اسرائیل، را تضعیف می‌کند.»

نه ایالات متحده و نه اسرائیل عضو دیوان کیفری بین‌المللی نیستند، که دادگاهی دائمی برای پیگرد افراد متهم به جنایات ضد بشری است. در دستور خود، ترامپ استدلال کرد که این دادگاه باید «تصمیم» کشورها برای «عدم قرار دادن پرسنل خود تحت نظارت قضایی دیوان» را محترم بشمارد.

استقبال نتانیاهو

نخست‌وزیر اسرائیل به شدت از اقدام ترامپ استقبال کرد. نتانیاهو در پستی نوشت: «برای دستور اجرایی قاطعانه شما در مورد دیوان کیفری بین‌المللی از شما متشکرم، رئیس‌جمهور ترامپ. این دستور از ایالات متحده و اسرائیل در برابر دادگاه فاسدی که ضدآمریکایی و ضدیهودی است و هیچ صلاحیت یا مبنای قانونی برای مبارزه حقوقی علیه ما ندارد، دفاع خواهد کرد.»

ترامپ گفت که ایالات متحده «عواقب ملموس و قابل توجهی را برای کسانی که مسئول تخلفات دیوان بین‌المللی کیفری هستند، اعمال خواهد کرد»، از جمله مسدود کردن اموال و دارایی‌ها و تعلیق ورود مقامات دیوان و اعضای خانواده آن‌ها به ایالات متحده.

مشخص نیست که آیا دولت ترامپ نام‌های افراد خاصی را که هدف تحریم‌ها قرار می‌گیرند، اعلام خواهد کرد یا خیر. مقامات دیوان کیفری بین‌المللی خود را برای تاثیر تحریم‌ها بر شخصیت‌های ارشد این دادگاه از جمله دادستان ارشد آن، کریم خان، آماده کرده‌اند.

امضای این دستور چند روز پس از دیدار ترامپ با نخست‌وزیر اسرائیل در دفتر بیضی شکل کاخ سفید انجام شد. نتانیاهو روز پنج‌شنبه همچنان در واشنگتن بود و بخشی از روز را به ملاقات با قانون‌گذاران در کنگره گذراند.

پیام دستور ترامپ

در واکنش به اقدام ترامپ، دبیرکل عفو بین‌الملل، آجنِس کالمار، گفت که این دستور «پیامی ارسال می‌کند مبنی بر اینکه اسرائیل بالاتر از قانون و اصول جهانی عدالت بین‌المللی است.»

او افزود: «دستور اجرایی امروز یک انتقام است. این اقدام خصمانه است. این یک گام وحشیانه است که به دنبال تضعیف و نابود کردن چیزی است که جامعه بین‌المللی با سختی و در طول دهه‌ها، اگر نگوییم قرن‌ها، ساخته است: قوانین جهانی که برای همه قابل اجراست و هدف آن‌ها اجرای عدالت برای همه است.»

دیگر فعالان نیز گفتند که تحریم مقامات دادگاه اثر ترسناکی خواهد داشت و با منافع ایالات متحده در مناطق دیگر که دادگاه در حال تحقیق درمورد آن‌ها است، در تضاد است.

چارلی هاگل، وکیل پروژه امنیت ملی اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا گفت: «قربانیان نقض حقوق بشر در سراسر جهان، وقتی که جایی برای رفتن ندارند، به دیوان کیفری بین‌المللی روی می‌آورند و دستور اجرایی رئیس‌جمهور ترامپ یافتن عدالت را برای آن‌ها سخت‌تر خواهد کرد.»

پس از اینکه قضات دیوان کیفری بین‌المللی در نوامبر گذشته احکام بازداشت علیه نتانیاهو و گالانت صادر کردند، این دادگاه گفت که خود را برای اقدامات تلافی‌جویانه احتمالی از سوی دولت ترامپ آماده کرده است.

مقامات این دادگاه، که مقر آن در لاهه هلند است، نگرانند که تحریم‌ها تهدیدی جبران‌ناپذیر برای این نهاد قضائی باشند که در سال 2002 تأسیس شده و 125 کشور عضو آن هستند و اساسنامه تأسیس آن را تصویب کرده‌اند.

چندین منبع از دیوان کیفری بین‌المللی به گاردین گفتند که تحریم‌ها علیه مقامات ارشد دادگاه دشوار ولی قابل مدیریت خواهد بود، اما تحریم‌های سراسری علیه این نهاد تهدیدی جبران‌ناپذیر خواهند بود، زیرا دسترسی این دادگاه را به خدماتی که برای عملکرد صحیح نیاز دارد، مسدود خواهد کرد.

در سال 2020، تحت یک دستور اجرایی مشابه اما جداگانه، ترامپ تحریم‌های سفر و مسدودسازی دارایی‌ها را علیه دادستان سابق دیوان کیفریبین‌المللی، فاتو بنسودا، اهل گامبیا، و یکی از مقامات ارشد او اعمال کرد.

این اقدامات در پاسخ به تصمیمات بنسودا برای آغاز تحقیقات مربوط به جنایات جنگی در افغانستان و اراضی اشغالی فلسطین آغاز شد. در آن زمان، بنسودا درباره ادعاهای نقض حقوق بشر توسط نیروهای مسلح اسرائیل و حماس تحقیق مقدماتی انجام می‌داد.

در سال 2021، بنسودا پرونده را به تحقیقات رسمی جنایی ارتقا داد. دادستان کنونی، کریم خان، این تحقیق را ادامه و پس از حملات 7 اکتبر به رهبری حماس و بمباران‌های متعاقب اسرائیل در غزه، آن را تسریع کرد.