بزرگ‌ترین بخش اقتصاد ایران کدام بخش است؟

به گزارش اکوایران رشد اقتصادی کشور در بهار سال جاری 3.8 درصد برآورد شده، بر این اساس حجم حقیقی اقتصاد ایران از 181 هزار میلیارد تومان در بهار سال گذشته به 188 هزار میلیارد تومان در بهار امسال رسیده است. به عبارت ارزش افزوده شکل گرفته در بهار 1401 حدود 7 هزار میلیارد تومان از ارزش افزوده اقتصادی در فصل مشابه سال گذشته بیشتر بوده است. بررسی ها نشان می دهد در میان بخش های اصلی اقتصاد بالاترین رشد در گروه صنعت و پایین ترین رشد در گروه کشاورزی رقم خورده است. در هر سال کشور با شرایط اقتصادی و سیاسی متفاوتی رو به رو است، همین امر باعث می شود تا روند رشد بخش ها در سال ها و فصول نوسان داشته باشد. به عنوان مثال ممکن است در یکسال با شدت گرفتن تحریم ها رشد بخش نفت و گاز کاهش یافته و از سمت دیگر به علت بارش های فراوان بخش کشاورزی رشد خوبی را تجربه کند. بر همین اساس سهم هر بخش از حجم اقتصادی کشور در بازه های زمانی مختلف متفاوت باشد. در این گزارش به بررسی سهم بخش های اقتصادی از کیک اقتصاد ایران از طریق اجزای روش ارزش افزوده پرداخته شده است.

افزایش سهم خدمات از کیک اقتصاد ایران

بخش خدمات همواره در چند سال گذشته بزرگ ترین بخش اقتصاد ایران بوده، در حالی که این عنوان در دهه های پیشین متعلق به بخش صنعت بوده است. اما در اواخر دهه 80 و مسئله بیماری هلندی و سپس در دهه 90 با ایست بخش صنعت و رکود نسبی در این بخش، بخش صنعت جای خود را به بخش خدمات داد. کل حجم حقیقی بخش خدمات در بهار سال جاری 101 هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده، بر این اساس سهم بخش خدمات از کیک اقتصاد ایران در نخستین فصل سال جاری 53.7 درصد بوده است، به بیان ساده تر بیش از نیمی از ارزش افزوده اقتصادی ایران در بخش خدمات رقم می خورد. در فصول ابتدایی سال 99 و با ورود کرونا به داخل کشور سهم این بخش به زیر 50 درصد هم رسید، این رخداد به علت رشد منفی بخش خدمات در بازه زمانی مذکور بوده است. چراکه بحران هایی مانند کرونا اولین و شدید ترین صدمات را به بخش خدمات وارد می کنند.

خشکسالی و رکود بخش کشاورزی

بخش کشاورزی عموما در سال های گذشته نسبت به سایر بخش ها کمتر دچار رکود میشد و بیشتر در این بخش حتی در برخی از برهه های رکودی نیز شاهد رشد مثبت بوده ایم. اما اکنون برای پنچمین فصل متوالی شاهد آن هستیم که رشد اقتصادی بخش کشاورزی منفی به ثبت رسیده است. این در حالیست که در این بازه زمانی رشد سایر بخش ها و رشد کل مثبت بوده و تنها بخشی که رشد منفی تجربه کرده کشاورزی است. بر این اساس می توان گفت که این بخش وارد رکود شده و همین امر موجب گشته تا سهم این بخش از کل دچار دگرگونی شود.

کل حجم حقیقی بخش کشاورزی در بهار امسال 10 هزار میلیارد تومان برآورد شده که نسبت به بهار سال گذشته نزدیک به یک درصد کاهش را تجربه کرده است، با توجه به این ارقام سهم بخش کشاورزی از کیک اقتصاد ایران از 5.6 درصد در بهار 1400 به 5.3 درصد در بهار امسال رسیده است. این در حالیست که در سال گذشته نیز رشد اقتصادی این بخش منفی بوده است. خسکسالی های رخ داده در دو سال اخیر را می توان علت اصلی رکود بخش کشاورزی در بازه زمانی مذکور دانست.

ایست نفت و گاز

بخش نفت و گاز جز بخش هایی است که در چند فصل گذشته الخصوص از میانه سال 99 با روی کار آمدن بایدن در آمریکا رشد های خوبی را تجربه کرده است. با رئیس جمهور شدن یک فرد دموکرات در آمریکا باعث شد تا در آن بازه زمانی چشم انداز شرایط ایران در فضای بین المللی بهبود یابد و فروش نفت برای کشور آسان تر شود. همنی امر باعث شد تا در زمستان 99 و بهار 1400 رشد اقتصادی این بخش به ترتیب 32 درصد و 27 درصد به ثبت برسد، حتی یکی از دلایل مثبت شدن رشد در سال 99 همین بخش نفت بوده است. اما دو فصل است که نفت و کاز رشد های مناسبی را تجربه نمی کند.

کل حجم ارزش افزوده بخش نفت و گاز در بهار امسال کمی بیشتر از 27 هزار میلیارد تومان برآورد شده، که نسبت به فصل مشابه سال گذشته تنها یک درصد افزایش داشته، همچنین در زمستان نیز رشد این بخش تنها نیم درصد بوده است. این در حالیست که همانگونه که گفته شد در بهار 1400 رشد این بخش 27.4 درصد بوده است. به علت مسئله انرژی ایجاد شده در اروپا ناشی از جنگ روسیه و اوکراین انتظار می رفت صادرات نفت و گاز ایران در بازه زمانی مرود بحث بالا باشد و رشد این بخش افزایش یابد، که این اتفاق رخ نداد.

نفت ترمز صنعت را کشید

گروه صنایع و معادن متشکل از بخش های نفت‌وگاز، ساختمان، معادن، صنعت و تأمین آب‌‌وبرق‌وگاز است. رشد اقتصادی این گروه در بهار امسال 4.2 درصد برآورد شده که بالاترین رشد به ثبت رسدیه در میان بخش های اقتصادی اصلی محسوب می شود. با توجه به اینکه رشد بخش نفت و گاز بسیار پایین بوده، چنانچه نفت را از گروه صنایع و معادن جدا کنیم، رشد اقتصادی این بخش در بهار امسال 6 درصد بوده است. بر این اساس می توان گفت که نفت و گاز باعث کاهش رشد کل گروه صنایع و معادن شده است.

کل حجم ارزش افزوده بخش صنایع و معادن بدون احتساب نفت در بهار امسال 49.6 هزار میلیارد تومان براورد شده، بر این اساس سهم این گروه از کل کیک اقتصاد کشور 26.2 درصد است، این سهم در بهار سال گذشته 25.8 درصد بوده است. چنانچه بنا باشد کل سهم گروه صنایع و معادن(با احتساب نفت و گاز) محاسبه کنیمف به عدد 40.8 درصد می رسیم. به طور کلی م توان گفت که چنانچه روند رشد بخش نفت مانن چند فصل گذشته ادامه میافت، نه تنها رشد اقتصادی گروه صنایع و معادن بالاتر از ارقام کنونی بود، بلکه سهم این گروه نیز ار حجم حقیقی اقتصاد ایران افزایش میافت.