توزیع «نابرابری و رفاه» در استان‌های ایران

به گزارش اکوایران، زمانیکه صحبت از رفاه و نابرابری در یک جامعه می‌شود ناخودآگاه ذهن‌ها با مفاهیم مثبت هر متغیر گره می‌خورد. گویی اقتصادی که برابری در توزیع درآمد داشته باشد حتما رفاه بالایی دارد یا جوامعی که از رفاه مطلوبی برخوردارند حتما این رفاه به صورت عادلانه بین آن‌ها توزیع شده است. لذا همواره این سوال به ذهن متبادر می‌شود که آیا لزوما جامعه برابر به معنای جامعه مرفه است؟ یا بلعکس آیا لزوما جامعه‌ای که به سطوح بالای رفاه رسیده است برابری بیشتری را تجربه می‌کند؟

برای پاسخ به این سوالات باید به این نکته دقت داشت که مفهوم رفاه و برابری از کجا نشات می‌گیرد. عموما جامعه ای که در سطوح بالای رفاه قرار دارد این امکان برای افرادش فراهم شده تا هزینه بیشتری بابت کالاهای غیرخوراکی انجام دهد. به عبارتی این جامعه از سطح نیازهای روزمره فراتر رفته و تقاضای بالاتری نسبت به دیگر جوامع برای کالاهای غیر خوراکی و لوکس خواهد داشت. در آمارها این سطح از رفاه را از داده‌های هزینه و درآمد خانوار می‌توان دریافت کرد. به طور کلی می‌توان گفت خانوارهایی که درآمد بیشتر داشته و به طبع آن هزینه بیشتری انجام می‌دهند از رفاه بالاتری برخوردار هستند.

خبر مرتبط

اولین تصویر رسمی از ضریب جینی در 1402: نابرابری افزایش یافت

اکوایران: تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد که ضریب جینی در کل کشور در سال 1402 افزایش یافته است. این ضریب در مناطق شهری بالا رفته در حالی که در مناطق روستایی کاهش یافته است.

حال برای پی بردن به مفهوم برابری یا نابرابری باید به اختلاف طبقاتی در جامعه نگاه کرد. به این معنا که ممکن است سطوح درآمدی آحاد همه آحاد یک جامعه پایین باشد ولی تمام آن‌ها در یک سطح بوده و نابرابری کمتری را تجربه کنند. از سوی دیگر نیز ممکن است یک جامعه از سطح درآمد بالایی برخوردار باشد اما این درآمد به طور یکسان بین افراد آن جامعه پخش نشده باشد به همین دلیل برخی بسیار پولدار بوده و برخی دیگر در تنگنای نیازهای اولیه باشند. در این جوامع با وجود اینکه به طور کلی رفاه بالایی در جریان است، نابرابری زیادی نیز وجود دارد.

پس می‌توان نتیجه گرفت لزوما رفاه و نابرابری با یکدیگر همگرا نیستند و بسته به نوع جوامع می‌توان ترکیب مختلفی از این دو متغیر را مشاهده کرد.

گزارش مرکز آمار ایران از هزینه درآمد خانوار به خوبی این مسئله را تایید می‌کند. بررسی آمار رفاه و نابرابری در هریک از استان‌های کشور درسال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد ۴ وضعیت متفاوت از ترکیب متغیرهای رفاه و نابرابری وجود دارد که هر استان با توجه به ویژگی‌هایی که دارد در یکی از این دسته‌بندی‌ها قرار گرفته است.

بر اساس این آمار شاخص ترین استان در رفاه بالا و نابرابری بالا، تهران است. همچنین استان سیستان و بلوچستان شاخص‌ترین استان در وضعیت رفاه کم و نابرابری زیاد در ایران است. در ادامه می‌توان مشاهده کرد استان مازندران رفاه بالا و نابرابری کم و استان کرمان رفاه کم و نابرابری کم را در سال گذشته تجربه کرده‌است.

نامطلوب‌ترین وضعیت رفاه و نابرابری در ۴ استان کشور

داده‌های بدست آمده از مرکز آمار نشانگر این است که بیش از نیمی از استان‌های کشور در وضعیتی قرار گرفته‌اند که هم رفاه و هم نابرابری در آن‌ها پایین است. به عبارت دقیق‌تر، 52 درصد از استان‌های کشور که شامل مواردی مثل کرمان، آذربایجان غربی، گیلان، قم، کردستان و تعدادی دیگر از استان‌ها می‌شود، شاخص رفاه (میانگین هزینه و درآمد خانوار) بین یک تا 2 میلیارد ریال بوده و شاخص نابرابری (ضریب جینی) سطحی بین 25 تا 35 درصد را اتخاذ کرده است.

32 درصد از استان‌های کشور نیز رفاه بالا و نابرابری پایین را تجربه کرده‌اند. استان‌های فارس، البرز، مازندران و اصفهان در همین گروه قرار گرفته‌اند. در این استان‌ها، شاخص رفاه بین 2 تا 3 میلیارد ریال در سال است. ضریب جینی نیز مانند گروه قبلی سطحی بین 25 تا 35 درصد دارد.

در سمت دیگر این صفحه مختصات، دو وضعیت دیگر نیز قابل مشاهده است. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که 4 استان نامطلوب‌ترین وضعیت را از نظر رفاه و نابرابری تجربه کرده‌اند. این استان‌ها شامل لرستان، کرمانشاه، گلستان و سیستان و بلوچستان می‌‌شوند که از بین آن‌ها وضعیت در سیستان و بلوچستان نامطلوب‌تر از سایرین است. در این استان، شاخص رفاه تقریبا 1.5 میلیارد ریال و ضریب جینی به عنوان شاخص نابرابری حدود 40 درصد است. در مقابل، در آخرین گروه از استان‌ها دو استان تهران و همدان قرار گرفته‌اند که در آن‌ها هم رفاه و هم نابرابری سطح بالایی دارد. این مسئله خصوصا در استان تهران قابل مشاهده است. در تهران، شاخص رفاه تقریبا 3.5 میلیارد ریال و شاخص نابرابری تقریبا 41 درصد است.

در نهایت می‌توان نتیجه گرفت به عنوان یک نمونه در استان‌های کشور در سال گذشته ترکیب متفاوتی از رفاه و نابرابری وجود داشته است. استان‌هایی با رفاه بسیار بالا و وضعیت نامطلوب در نابرابری یا حتی بالعکس استان‌هایی با رفاه نامطلوب و نابرابری اندک. پس لزوما رفاه و نابرابری ارتباط یک به یک با هم نداشته و برای مثال سطح مطلوبی از رفاه در یک جامعه لزوما به نابرابری اندک منجر نمی‌شود.