شوک ترامپ به بی‌بی و فرصت نادر خاورمیانه‌ای برای پوتین/ دیداری که دست ترامپ را رو می‌کند

به گزارش اکوایران، رئیس‌جمهور روسیه در تلاش است همزمان با بازگشت دونالد ترامپ به صحنه، جایگاهی در فرآیند صلح خاورمیانه پیدا بیابد؛ اگرچه اسرائیل هنوز نمی‌داند که چگونه به این ماجرا واکنش نشان دهد.

لحظه نادر پوتین

به نوشته بن کاسپیت، تحلیل‌گر المانیتور، پوتین در تاریخ ۸ نوامبر اعلام کرد که روسیه در تلاش بوده تا با تمام طرف‌های درگیر در مناقشه خاورمیانه ارتباط برقرار کند تا راهی برای حل آن بیابد. او گفت: «ما به طور مداوم با همه در تماس هستیم. اگر نه هر روز، هر هفته با آن‌ها در ارتباطیم. بیایید این مسیر را دنبال کنیم».

یک مقام بلندپایه روس در روز دوشنبه به کانال تلویزیونی اسرائیل کان گفت که مسکو آماده است تا نقشی در ترتیب توافق بین اسرائیل و لبنان ایفا کند.

یک منبع دیپلماتیک اسرائیلی نیز گفت: «پوتین فرصت‌هایی که پیش می‌آید را از دست نمی‌دهد. اکنون لحظه‌ای نادر پیش آمده که تقریباً تمام منافع همه طرف‌ها به چیزی رسیده که برای همه مفید است». اما این منبع دیپلماتیک احتمال آتش‌بس بین اسرائیل و حزب‌الله قبل از به قدرت رسیدن ترامپ در دو ماه آینده را بسیار کم دانست.

خوش‌بین به توافق لبنان

با این حال، افراد نزدیک به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل همچنان بر این باورند که پیشرفت قابل‌توجهی در دست‌یابی به توافق لبنان طی چند هفته آینده حاصل شده است. از سوی دیگر، مقامات ارشد دفاعی اسرائیل دیدگاه بدبینانه‌تری دارند که این سوال را برانگیخته که دلیل خوش‌بینی ظاهری نتانیاهو چیست.

ممکن است پاسخ در رابطه پیچیده میان نتانیاهو و باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا نهفته باشد. اوباما در روزهای پایانی دوران ریاست‌جمهوری خود در دسامبر ۲۰۱۶، از وتوی قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در محکومیت سیاست‌های شهرک‌سازی اسرائیل خودداری کرد.

منبع دیپلماتیک اسرائیلی افزود: «در دو ماه آخرش، ممکن است دولت بایدن بخواهد برای همه اقدامات اخیر نتانیاهو از او انتقام بگیرد. شاید اسرائیل با قطع فروش تسلیحات آمریکایی یا خودداری واشنگتن از وتوی قطعنامه‌های ضداسرائیلی در شورای امنیت سازمان ملل روبرو شود. این نگرانی‌ها روشن می‌سازد که چرا نتانیاهو به بایدن در خصوص توافقی که دستاوردی بزرگ برای رئیس‌جمهور در حال ترک قدرت و بازسازی میراثش خواهد بود، امید می‌دهد». این منبع دیپلماتیک تصریح کرد: «نتانیاهو قطعا می‌داند که چنین چیزی احتمال بسیار کمی دارد. این یک ترفند کلاسیک نتانیاهو است».

چرایی بازگشت پوتین به صحنه نیز ساده است. یک دیپلمات ارشد اسرائیلی گفت: «از آنجایی که ترامپ بازمی‌گردد، پوتین هم همراه او بازمی‌گردد». این دیپلمات افزود: «این به نفع پوتین است؛ زیرا زمانی که مانند یک شوالیه سوار بر اسب سفید برای آرام‌کردن اوضاع خاورمیانه وارد می‌شود، فشار بین‌المللی بر او کاهش می‌یابد».

طبق این تحلیل، پوتین دوست دارد که رژیم سوریه را در برابر حملات روزافزون اسرائیل حفظ کرده، به ایران برای دفاع از آنچه از حزب‌الله باقی‌مانده کمک کند و اتحاد پیشین خود با ترامپ را برگرداند.

این ملاحظات برای سایر بازیگران نیز صدق می‌کند. اسرائیل می‌خواهد درگیری با حزب‌الله را پایان دهد و به فردی نیاز دارد تا لبنان و حزب‌الله را به توافق وادار کند. 

یک منبع ارشد امنیتی اسرائیل گفت که با توجه به تأسیسات و منافع روسیه در بندر طرطوس و پایگاه هوایی حمیمیم در سوریه، این کشور می‌تواند نقشی در سازوکار اجرایی چنین توافقی ایفا کند. او افزود: «جایی که جنگ قبلاً به نفع روسیه بود، حالا صلح می‌تواند حتی بیشتر به نفع آن باشد». به گفته این منبع، منافع ایران نیز با منافع سایر طرف‌ها تلاقی دارد؛ زیرا می‌خواهد هرآنچه از حزب‌الله باقی مانده را حفظ کند.

قطعنامه ۱۷۰۱ و دیدار سرنوشت‌ساز

اما اختلافات زیادی درباره اجرای توافقی برای پایان‌دادن به جنگ وجود دارد. یک منبع ارشد سیاسی اسرائیل اشاره کرد که عدم موفقیت جامعه بین‌المللی در اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل که جنگ ۲۰۰۶ اسرائیل و حزب‌الله را پایان داد، حزب‌الله را قادر ساخت که ساختار نظامی خود را با حمایت ایران در امتداد مرز با سرزمین‌های اشغالی تقویت کند. طبق این قطعنامه، حزب‌الله باید به کرانه شمالی رودخانه لیتانی عقب‌نشینی می‌کرد و خلع‌سلاح می‌شد، در حالی که اسرائیل باید حاکمیت سرزمینی لبنان را محترم می‌شمرد. این‌بار، اسرائیل پذیرش توافق را مشروط به امکان جلوگیری از نقض آینده آن دانسته است. حزب‌الله تاکنون با این شرط مخالفت کرده است.

در همین حال، ران درمر، وزیر امور استراتژیک و از نزدیکان نتانیاهو مشغول دیپلماسی شاتل است. رادیو نظامی اسرائیل در روز یکشنبه گزارش داد که درمر طی هفته گذشته به مسکو سفر کرد. خبرگزاری والا در روز سه‌شنبه گزارش داد که درمر همچنین در روز یکشنبه با ترامپ در مارا-لاگو دیدار کرده و سپس به واشنگتن رفته تا با مقامات دولت بایدن ملاقات کند.

در نظر نتانیاهو، دیدار بین درمر و ترامپ برای درک اینکه کدام نسخه ترامپ وارد کاخ سفید خواهد شد، اهمیت زیادی داشت. آیا ترامپ همان رئیس‌جمهوری می‌شود که در دولت اولش، قدس را پایتخت اسرائیل خواند و بلندی‌های جولان را متعلق به این رژیم دانست و پوشش سیاسی بین‌المللی برای نتانیاهو فراهم آورد؟ همان ترامپی که به الحاق سرزمین‌های اشغالی کرانه باختری به اسرائیل چراغ سبز نشان داد؟ ترامپی که به توصیه نتانیاهو، ایالات متحده را از توافق هسته‌ای با ایران و قدرت‌های جهانی خارج کرد؟

یا شاید ترامپ دیگری که به دنبال دورکردن ایالات متحده از خاورمیانه خواهد بود؟ احتمالاً نام ایران در چندین نوبت در گفتگوهای درمر و ترامپ مطرح شده است و وزیر اسرائیلی سعی داشته تا تعهد پیشین رئیس‌جمهور را برای سرکوبی برنامه هسته‌ای تهران حتی از طریق استفاده از زور را تجدید کند. درمر وظیفه دارد تا دریابد که باید چه میزان به اظهارات اخیر ، جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور منتخب مبنی بر اینکه ایالات متحده علاقه‌ای به جنگ با ایران ندارد، بها دهد.

شوک به بی‌بی 

طبق گفته منبع سیاسی ارشد، اعلام ترامپ مبنی بر اینکه نیکی هیلی، سفیر پیشین آمریکا در سازمان ملل و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه پیشین در دولت جدید حضور نخواهند داشت، نتانیاهو و تیم او را شوکه کرد. همچنین بی‌تمایلی جَرِد کوشنر، مشاور سابق کاخ سفید و داماد ترامپ به حضور در دولت جدید نیز واکنش مشابهی برانگیخت.

در مقابل، انتصاب‌های دیگر ترامپ، از جمله معرفی مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه ایالت فلوریدا برای تصدی وزارت امور خارجه و معرفی مایکل والتز، نماینده جمهوری‌خواه کنگره به عنوان مشاور امنیت ملی و اعلام انتصاب الیز استفانیک به عنوان سفیر جدید آمریکا در سازمان ملل، در نگاه نتانیاهو و تیمش نشانه‌هایی امیدوارکننده هستند. گزارشی از فایننشیال تایمز مبنی بر اینکه احتمال دارد کوشنر در زمینه سیاست‌های خاورمیانه به ترامپ مشاوره دهد نیز باعث آسودگی خاطر در میان حلقه نتانیاهو شده است.

در عین حال، مقامات اسرائیلی بر این باورند که در حال حاضر، دونالد ترامپ جونیور، پسر ارشد ترامپ بیشترین نفوذ را بر رئیس‌جمهور منتخب دارد. توییت‌های او از زمان پیروزی پدرش، مانند اعتراضش به حضور پمپئو در دولت جدید، نشان می‌دهد که او مصمم بوده تا تندروها را از دولت پدرش کنار بزند و اینکه اعلام ترامپ در خصوص دستیابی به صلح پایدار صرفاً یک ترفند سیاسی نبوده است.

منبع سیاسی ارشد گفت: «آن‌ها واقعاً جدی هستند». او افزود: «سؤال این بوده که آیا این مسئله به هزینه ما و به قیمت تلاش‌هایمان برای جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران خواهد بود»؟

با وجود صحبت‌ها در مورد پیشرفت در توافق اسرائیل-لبنان و حتی در حالی که یسرائیل کاتز، وزیر دفاع جدید اسرائیل ادعا کرد که اسرائیل حزب‌الله را شکست داده، این گروه روز دوشنبه حدود ۲۰۰ راکت به سمت شمال اراضی اشغالی شلیک کرد.

چهارشنبه پایان مهلت ۳۰ روزه‌ای است که دولت بایدن به اسرائیل داده بود تا کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه را به طور قابل توجهی افزایش دهد. برای پیروی از این دستور، اسرائیل صبح روز سه‌شنبه گذرگاه کیسوفیم را که مدت‌ها بسته شده بود، به روی غزه گشود؛ اقدامی که می‌تواند ورود کمک‌های بشردوستانه را تسریع کند. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این اقدام کافی خواهد بود یا خیر. آمریکایی‌ها تهدید کرده‌اند که ممکن است تحریمی برای تسلیحات اعمال کنند. قبلاً دولت بایدن فروش ۱۳۴ بولدوزر دی-۹ به اسرائیل و همچنین ارسال بمب‌های سنگین را به تعویق انداخته بود.

کابینه نتانیاهو روزشماری می‌کند تا دولت بایدن به پایان برسد تا رئیس‌جمهوری که خود را صهیونیستی معتقد می‌خواند، از قدرت کنار برود.