به گزارش اکوایران، هر سال در فصل بهار، گل رز طائف شکوفا می‌شود و منطقه‌ کوهستانی شرق عربستان سعودی را در دریایی از رنگ صورتی درخشان فرو می‌برد.

فصل شکوفایی کوتاه است و تنها از اواخر فوریه تا اواخر آوریل ادامه دارد. کشاورزان باید هر صبح به‌سرعت گل‌ها را با دست بچینند و آن‌ها را برای فرآوری به کارخانه‌های عطرسازی ارسال کنند تا از این شهد ارزشمند، روغن گرانبهای گل رز که در عربی عطر نامیده می‌شود، استخراج شود.

به گزارش ستریت‌تایمز، تنها ۱۵۰ کیلومتر آن‌سوتر در جده، دومین شهر بزرگ عربستان پس از پایتخت، ریاض، فرآیندی مشابه و پرزحمت در حال شکل‌گیری است. این بار، دیپلمات‌های آمریکایی به ریاست مارکو روبیو، وزیر امور خارجه‌ ایالات متحده، در تلاش‌اند تا با همتایان اوکراینی خود پای میز مذاکره بنشینند و از میان بحران‌ها، معجزه‌ای دیپلماتیک بیرون بکشند.

هدف این مذاکرات؟ نجات توافق آتش‌بس میان اوکراین و روسیه، که دو هفته پیش در واشنگتن و در دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید، عملاً فروپاشید.

عربستان سعودی بار دیگر در مرکز توجه دیپلماسی جهانی درباره‌ اوکراین قرار گرفته است. این کشور پیش‌تر، در فوریه، میزبان مذاکرات اولیه‌ میان روسیه و آمریکا بود. نخستین دیدار سطح‌بالا بین این دو قدرت، از زمان اعزام نیروهای روسی به اوکراین در سه سال پیش.

انتظار می‌رود ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز در عربستان حضور داشته باشد، اما به‌طور مستقیم در مذاکرات جده شرکت نخواهد کرد.

در دنیایی که با رقابت قدرت‌های بزرگ و درگیری‌های منطقه‌ای تعریف شده است، عربستان سعودی به‌طور فزاینده‌ای خود را به‌عنوان محور تبادلات دیپلماتیک مهم بین‌المللی و منطقه‌ای تثبیت کرده است.

با میانجی‌گری ریاض، آمریکا و روسیه در آگوست ۲۰۲۴، بزرگ‌ترین تبادل زندانیان خود از زمان پایان جنگ سرد را انجام دادند.

اخیراً نیز، سازمان همکاری اسلامی، در نشست اضطراری خود که در ۷ مارس و به میزبانی عربستان برگزار شد، پیشنهادی را در مقابل طرح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای تصرف غزه و تبدیل آن به «ریویرای خاورمیانه» ارائه کرد.

نقشی که اکنون عربستان در حال ایفا کردن آن است، پیش‌تر در اختیار اروپا بود، مانند توافقات اسلو یا کنوانسیون‌های ژنو. این تغییر، حکایت از یک جابه‌جایی در توازن دیپلماتیک، به ضرر غرب دارد.

ولیعهد و نخست‌وزیر عربستان، محمد بن سلمان، نقش کلیدی در احیای جایگاه بین‌المللی عربستان سعودی داشته است.

سند چشم‌انداز ۲۰۳۰، که به‌طور عمده با هدف تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت تدوین شده، موجب رشد اقتصادی، توسعه‌ روابط تجاری و سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک با شرکای جهانی شده است.

امروزه، عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکنندهی نفت به چین است، روابط نزدیکی با روسیه که یکی از اعضای ائتلاف اوپک‌پلاس است دارد و همچنان پیوندهای امنیتی مستحکمی با ایالات متحده حفظ کرده است. این پیوندها ممکن است با احتمال خرید جنگنده‌های اف-۳۵ توسط ریاض، عمیق‌تر شود.

بزرگ‌ترین تغییر عربستان در سیاست خارجی خاورمیانه رخ داده است، جایی که این کشور نه‌تنها به یک بازیگر کلیدی بلکه به یک نیروی تثبیت‌کننده برای منطقه تبدیل شده است.

از پیشبرد تلاش‌ها برای بازگرداندن سوریه‌ پس از اسد به اتحادیه‌ عرب، تا ایجاد ثبات در دولت جدید یمن و ترمیم روابط با جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی تلاش کرده است محیطی باثبات ایجاد کند که هم برای رشد منطقه‌ای مناسب باشد و هم به تحول اقتصادی داخلی این کشور کمک کند.

در این مسیر، عربستان همزمان در حال تقویت نفوذ دیپلماتیک خود در سطح بین‌المللی است.

حمله‌ پهپادی حوثی‌ها در سال ۲۰۱۹ به دو تأسیسات بزرگ نفتی عربستان، ضرورت گذار از سیاست خارجی منفعلانه به رویکردی قاطع و پیشگیرانه را برای ریاض تقویت کرد.

به نظر می‌رسد اقدامات گذشته‌ عربستان، که باعث خدشه‌دار شدن وجهه‌ این کشور و ایجاد تنش در روابط بین‌المللی شده بود، از جمله محاصره‌ قطر در سال ۲۰۱۷ و نقش آن در قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، در سال ۲۰۱۸ که عربستان آن را رد می‌کند، دیگر از اولویت‌های حافظه‌ جهانی محو شده است.

محمد بن سلمان

برخی از این تلاش‌ها ممکن است بیشتر نمادین باشند تا عملی، مانند برگزاری اولین اجلاس چین و کشورهای عربی در ریاض در سال ۲۰۲۲. اما عزم عربستان برای ایفای نقشی پررنگ‌تر در سیاست جهانی، و تحولات ژئوپلیتیکی در حال جریان، غیرقابل انکار است.

تمام این تحولات ممکن است به عربستان کمک کند تا توجهات خارجی را به جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر معطوف کند.

این کشور در یک کارزار دیپلماتیک و اقتصادی در سطح جهانی قرار دارد: هیأت‌های وزارتی سطح بالا را به مجمع جهانی اقتصاد (WEF) می‌فرستد. میزبان اجلاس «داووس در صحرا» است و برای نرم‌تر جلوه دادن چهره‌ خود، میزبان جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴ فیفا خواهد بود.

عربستان سعودی از موقعیت جغرافیایی خود در تقاطع اروپا، آسیا و آفریقا برای بازیگری در سیاست جهانی استفاده می‌کند. اما ظهور این کشور به‌عنوان یک قدرت دیپلماتیک، نه‌تنها حاصل موقعیت استراتژیک آن، بلکه نتیجه‌ توسعه‌ نهادهای حکومتی و سرمایه‌گذاری در سیاست خارجی است، آن هم در زمانی که کشورهایی مانند ایالات متحده در حال کاهش بودجه‌ کمک‌های خارجی و کوچک کردن بخش دولتی خود هستند.

نورمن رول، که ۳۴ سال در آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) فعالیت داشته و اکنون مشاور ارشد غیرمقیم مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی است، در یک پادکست در مؤسسه‌ خاورمیانه واشنگتن در تاریخ ۴ مارس گفت: «اگر امروز به عربستان بروید، از دیدن نیروی انسانی در وزارتخانه‌های مختلف شگفت‌زده خواهید شد. آن‌ها جوان و تیزهوش هستند.»

او افزود: «من جلسات خصوصی متعددی با برخی از عالی‌ترین مقامات سعودی داشته‌ام و از حجم کاری آن‌ها حیرت‌زده شده‌ام. این افراد روزانه ۱۴ تا ۱۶ ساعت و شش روز در هفته کار می‌کنند، گاهی حتی هفت روز در هفته.»

عربستان برای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، هم یک شریک قابل اعتماد و ارزشمند است.در سال ۲۰۱۷، عربستان اولین مقصد سفر خارجی ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری‌اش بود. او هفته‌ گذشته نیز اعلام کرد که قصد دارد مجدداً به این کشور سفر کند تا یک قرارداد تجاری را نهایی کند.

اما همزمان، ترامپ با تند کردن مواضع خود، مذاکرات پیش‌رو درباره‌ اوکراین را پیچیده‌تر کرده است. او صراحتاً اعلام کرده است که خواهان تغییر در موضع زلنسکی نسبت به مذاکرات صلح و پیشرفت در روند انتخابات اوکراین است.

احیای توافق آتش‌بس میان اوکراین و روسیه، که می‌تواند به یک توافق صلح منتهی شود، ممکن است به آزمونی سرنوشت‌ساز برای عربستان سعودی تبدیل شود، آزمونی که تعیین خواهد کرد آیا ریاض می‌تواند یک میزبان معتبر برای مذاکرات حساس جهانی باشد یا خیر.