چرا توافق بن سلمان برای بایدن خطرناک است؟

به گزارش اکوایران، دولت بایدن در آستانه ورود به توافقی دوجانبه و غیرمنطقی با عربستان سعودی است. این توافق، اهداف استراتژیک بزرگ‌تر آمریکا در خاورمیانه و نظم جهانی را تضعیف می‌کند. همچنین می‌تواند برای جو بایدن خطرات سیاسی خطرناکی به همراه داشته باشد.

به نوشته دیوید وایت برای وبگاه فارن پالیسی، گزارش‌ها حاکی از آن بوده که واشنگتن و ریاض در آستانه نهایی‌کردن توافقی قرار دارند که بر اساس آن، ایالات متحده به عربستان سعودی تضمین‌های امنیتی داده و به توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی این کشور کمک می‌کند. حامیان این توافق معتقدند که با تقویت اتحاد به رهبری ایالات متحده در خاورمیانه علیه ایران، کنترل نفوذ فزاینده چین در جهان عرب و تسهیل عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی، امنیت منطقه‌ای را تقویت می‌کند. با این حال، این مزایای ادعایی یا اغراق‌آمیز بوده یا آشکارا نادرست‌اند.

در همین حال، مضرات بالقوه توافق عربستان-آمریکا که شامل احیای ماجراجویی‌های نظامی عربستان، اشاعه تسلیحات هسته‌ای در خلیج فارس، لطمه به اعتبار جهانی واشنگتن و تشدید شکاف در حزب دموکرات پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا می‌شود، هرگونه منفعتی را برای دولت بایدن یا امنیت بین‌المللی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

از سوی دیگر، طرفدارانش استدلال می‌کنند که چنین توافقی برای بازدارندگی ایران ضروری است. دامنه توافق امنیتی همچنان در حال مذاکره است، اما مقامات آمریکایی اشاره کرده‌اند که احتمالاً شامل تضمین‌های رسمی دفاعی آمریکا و دسترسی عربستان سعودی به سلاح‌های پیشرفته‌تر آمریکا، از جمله جنگنده‌های اف-۳۵ شود. گزارش‌ها حاکی از آن بوده که این توافق به سطح پیمان ناتو نخواهد رسید.

فارغ از جزئیات، ارزش ژئوپلیتیکی توافق امنیتی جدید عربستان سعودی و آمریکا برای ایالات متحده در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. عربستان سعودی چندین دهه از فروش تسلیحات و کمک‌های نظامی و دیپلماتیک آمریکا بهره‌مند بوده و هست. بر اساس گزارش وزارت خارجه، ایالات متحده بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار فروش نظامی خارجی فعال به این پادشاهی دارد. حمایت موجود ایالات متحده از عربستان سعودی محدودیت‌های قابل توجهی برای اقدامات ایران ایجاد می‌کند. تهران می‌داند که اگر وارد یک جنگ علنی با ریاض شود، احتمالاً با واکنش واشنگتن مواجه خواهد شد. به عبارتی ساده‌تر، عامل بازدارنده از قبل وجود دارد.

تزریق جسارت

با این حال، توافق امنیتی جدید ایالات متحده با عربستان سعودی در واقع پاداش‌دادن به رفتارهای نسنجیده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی خواهد بود. بن سلمان با اقداماتی از جمله دخالت نظامی فاجعه‌آمیز در یمن، بازداشت موقت نخست‌وزیر لبنان، تحریم قطر و قتل جمال خاشقجی قوانین بین‌المللی را زیر پا گذاشته و خاورمیانه را بی‌ثبات ساخته است.

حمایت بی‌سابقه آمریکا می‌تواند تمایل بن سلمان به ماجراجویی‌های نظامی بی‌باکانه را بیشتر تقویت کند. پس از سال‌ها تنش فزاینده بین کشور او و ایران که تا حد زیادی ناشی از حمایت آن‌ها از طرف‌های درگیر در جنگ داخلی یمن است، دولت سعودی در سال ۲۰۲۲ با حوثی‌ها آتش‌بس برقرار کرد و یک سال بعد، روابط خود را با تهران عادی ساخت. اگرچه تاکنون روابط سرد و بی‌روحی بین دو کشور ادامه داشته، اما ریاض همچنان از فعالیت‌های نظامی ایران و متحدانش نگران است. یک پیمان جدید سعودی-آمریکایی ممکن است ولیعهد را جسورتر ساخته تا دوباره با استفاده از تسلیحات آمریکایی به نیروهای مقاومت منطقه حمله کند.

همچنین پیمان سعودی-آمریکایی احتمال کشیده‌شدن نیروهای آمریکایی به خشونت‌های منطقه را افزایش می‌دهد، به ویژه اگر ریاض و واشنگتن یک پیمان دفاعی امضا کنند.

طرفداران توافق جدید با عربستان سعودی همچنین استدلال می‌کنند که ترکیبی از تقویت روابط امنیتی و کمک آمریکا برای توسعه انرژی هسته‌ای غیرنظامی در عربستان سعودی به جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای کمک خواهد کرد. آن‌ها می‌گویند که این مشوق نگرانی‌های امنیتی دولت سعودی را کاهش داده و در نتیجه، احساس نیاز آن‌ها به سلاح‌های هسته‌ای را کم می‌کند و تأسیسات هسته‌ای عربستان را تحت نظارت آمریکا قرار می‌دهد.

با این حال، چنین اقداماتی بدون شک باعث موجب آزرده‌خاطری ایران شده و در نتیجه، انگیزه‌های هسته‌ای تهران به عنوان بازدارنده را تقویت می‌کند. در صورت دستیابی به انرژی هسته‌ای، اگر عربستان سعودی مصمم به ساخت سلاح هسته‌ای باشد، به احتمال زیاد، بسیار بیشتر می‌تواند سلاح هسته‌ای خود را توسعه دهد. بنابراین، برنامه‌های سعودی-آمریکایی با دامن‌زدن به نگرانی‌های ایران و در اختیار گذاشتن اجزای کلیدی سلاح‌های هسته‌ای به عربستان سعودی، خطر رقابت تسلیحاتی هسته‌ای در خلیج فارس را افزایش می‌دهد.

طرفداران توافق با عربستان سعودی همچنین بر این باورند که این توافق نفوذ رو به رشد چین در عربستان سعودی و به طور کلی جهان عرب را مهار خواهد کرد. ممکن است بخشی از این حرف درست باشد. مقامات آمریکایی اشاره کرده‌اند که توافق شامل تعهدات عربستان سعودی برای توقف خرید سلاح‌های چینی و محدودساختن سرمایه‌گذاری‌های چین در پادشاهی خواهد بود.

هرچند چنین توافقی لزوماً این واقعیت را تغییر نخواهد داد که چین سال‌هاست هم به عنوان بزرگترین شریک صادراتی و هم وارداتی عربستان سعودی شناخته می‌شود. همچنین مانع از آن نخواهد شد که خاندان سلطنتی سعودی در راستای منافع ملی خود تعاملات دیپلماتیک با پکن داشته باشند. در حالی که توافقات دفاعی بیشتر ممکن است نفوذ واشنگتن در عربستان سعودی را گسترش دهد، اما همچنین نظم حاکم را تقویت می‌کند؛ نظمی که در آن، ایالات متحده مسئول هزینه‌های گزاف حفظ امنیت متزلزل خلیج فارس بوده و در عین حال، چین به عنوان یک بازیگر بدون مسئولیت عمل خواهد کرد.

توافق عربستان-آمریکا همچنین به عنوان بخشی از یک توافق احتمالی بزرگ با اسرائیل مطرح شده است. در این توافق، ایالات متحده در ازای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی، به ریاض کمک‌های دفاعی و هسته‌ای ارائه می‌دهد. این امر اهداف دیرینه آمریکا برای آرامش عرب‌ها و اسرائیل را پیش خواهد برد و ائتلاف ضدایرانی منطقه را تقویت می‌کند.

با این حال، هیچ ضرورتی برای رسمی‌کردن روابط اسرائیل و عربستان وجود ندارد. در واقع، سال‌هاست که روابط غیررسمی و ائتلافی ضدایرانی بین این ریاض و تل‌آویو ادامه دارد و حتی با وجود جنگ غزه نیز پابرجا مانده است. در آینده نزدیک، به نظر می‌رسد عادی‌سازی روابط دور از دسترس است، زیرا کابینه اسرائیل تمایل کمی به دنبال‌کردن راه‌حل دو کشوری با فلسطینیان نشان داده و ریاض نیز همچنان بر لزوم موافقت اسرائیل با تشکیل کشور فلسطین به عنوان جزئی از هر گونه عادی‌سازی، پافشاری می‌کند.

اعتبار آمریکایی

طرفداران توافق عربستان و آمریکا مشکل تضعیف توانایی واشنگتن برای بسیج حمایت بین‌المللی برای اهداف حیاتی مانند دفاع از اوکراین در برابر تجاوز روسیه را به دلیل حمایت آمریکا از دیکتاتوری عربستان نادیده می‌گیرند.

بن سلمان مانند نسخه کوچک‌تری از ولادیمیر پوتین رفتار کرده است. ولیعهد عربستان با حمله به یمن، غیرنظامیان را به بمباران‌های مرگبار و قحطی سالانه دچار کرد. در خارج از کشور، او مخالفان ایدئولوژیک خود را ترور کرده یا به ناپدید شدنشان دامن زده است. در داخل کشور، او حقوق شهروندی عربستانی‌ها را سرکوب کرده و اعدام‌های دسته‌جمعی زندانیان سیاسی را انجام داده است.

با این حال، ایالات متحده مایل است به رژیم پادشاهی عربستان سلاح‌ها و فناوری‌های پیشرفته هدیه دهد. بسیاری از مردم سراسر جهان، به ویژه در جنوب‌جهانی، به دلیل ناهمگونی حمایت‌های آمریکا از حق تعیین سرنوشت و حقوق بشر در خاورمیانه، در پیوستن به آمریکا در مبارزاتی مانند کمک به اوکراین مردد هستند.

نهایتاً، توافق عربستان و آمریکا به کارزار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای بازگشت به کاخ سفید در انتخابات نوامبر کمک خواهد کرد. بایدن و متحدانش مدعی‌اند که ترامپ تهدیدی برای نظم جهانی لیبرالی به رهبری آمریکا به شمار می‌رود. به عنوان مثال، ترامپ در فوریه گفت که اگر اعضای ناتو تعهد مالی خود در این ائتلاف را افزایش ندهند، ممکن است از آن‌ها در برابر روسیه دفاع نکند.

برای مقابله با این تهدید، بایدن نیاز به پیروزی مجدد در انتخابات دارد. اما در سیاست آمریکا، حمایت از ریاض تأثیر منفی دارد. بر اساس نظرسنجی‌ها، برای بیش از دو دهه اکثر آمریکایی‌ها دیدگاهی منفی نسبت به عربستان سعودی داشته‌اند و تقریباً ۳ نفر از هر ۵ آمریکایی با تعهد سربازان آمریکایی برای دفاع از عربستان سعودی در ازای عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان مخالفند. در صورت توافق عربستان و آمریکا، کسی بایدن را تشویق نخواهد کرد و بلکه ممکن است با مخالفت قابل‌توجه آمریکایی‌هایی روبرو شود که به دلایلی از جنگ یمن و قیمت نفت گرفته تا حقوق بشر و اتهامات پیرامون حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، نسبت به عربستان سعودی خصومت دارند.

مسیر پر پیچ و خم در سنا

اگر برای تصویب توافق بین عربستان سعودی و آمریکا نیاز به تأیید سنا باشد، شکاف‌های موجود در میان دموکرات‌ها عمیق‌تر شده و به طور علنی به نمایش در خواهد آمد. در جریان انتخابات مقدماتی ۲۰۱۹ دموکرات‌ها، بایدن علناً اعلام کرد که عربستان سعودی را «منزوی» خواهد کرد، زیرا می‌دانست این وعده مورد استقبال رأی‌دهندگان قرار خواهد گرفت.

بسیاری از دموکرات‌ها از آشتی‌جویی بعدی بایدن با این پادشاهی ناامید شده و به احتمال زیاد، برخی از سناتورهای دموکرات با توافق دفاعی و هسته‌ای با ریاض مخالفت خواهند کرد. جمهوری‌خواهان نیز فرصتی برای به چالش کشیدن بایدن خواهند داشت، زیرا موفقیت‌آمیزبودن رأی‌گیری سنا تضمین‌شده نیست و تلاش ناموفق برای تصویب این توافق، به روایت حزب جمهوری‌خواه که بایدن را رهبری ناکارآمد می‌داند، دامن خواهد زد.

در صورت تصویب این توافق که پاداش‌دهنده خودکامگی و نظامی‌گری پادشاهی عربستان است، مانع دیگری بر سر راه بایدن در تلاش برای جلب حمایت گروه‌های مهم رأی‌دهندگان دموکرات، از جمله آمریکایی‌های عرب، مسلمان، چپ‌گرا و جوان‌تر، به وجود خواهد آمد؛ به ویژه اگر به نظر برسد که این توافق به نفع اسرائیل و به بهای فلسطینیان تمام شود. در یک رقابت نزدیک، هر رأی و هر کمک مالی به کارزارهای انتخاباتی اهمیت دارد.

به خاطر نظم بین‌المللی که دولت بایدن می‌خواهد از آن حمایت کند، دولت بایدن باید از تلاش بیهوده دستیابی به توافق دوجانبه جدید آمریکا و عربستان سعودی دست بکشد.