اولین معترض به قراداد ایران و چین

در ژوئن١٩٢٠ (خرداد ۱۲۹۹) عهدنامه مودت ایران و چین بین عیسی‌خان مفخم‌الدوله و وان کوان کی وزیران مختار ایران و چین در رم امضا شد.

این قرارداد تنها یک مخالف داشت، آن مخالف که بود و چرا با عهدنامه مودت مخالف بود؟

عهدنامه مود؛ شروع روابط ایران وچین

اولین تلاش‌ها برای برقرای روابط سیاسی و دیپلماتیک میان ایران و چین به امضای عهدنامه مودت برمی‌گردد، یعنی ۱۰۰ سال پیش.

در ژوئن١٩٢٠ (خرداد ۱۲۹۹) عهدنامه مودت ایران و چین بین عیسی خان مفخم الدوله و وان کوان کی وزیران مختار ایران و چین در رم امضا شد.

عهدنامه‌ای که موئجب نگرانی انگلیسی‌ها شد؛ یکی از دلایل حساسیت این عهدنامه به دوران بعد از جنگ جهانی اول بازمی‌گشت و تفوق اروپایی‌ها با محوریت برتانیا و فرانسه بر جهان و خاورمیانه. دلیل دیگر به سیاست ناواقع‌گرایانه ایران مبتنی بر بی‌طرفی درجنگ جهانی اول بود.

عهدنامه مودت٧ فصل داشت و به دو زبان فرانسه و فارسی منتشر شد و بر مبنای آن قرار شد مبادله نمایندگان سیاسی و کنسولی میان دو کشور و تأسیس سفارتخانه و کنسولگری در خاک یکدیگر انجام شود.

 این عهدنامه در زمانی بسته شد که مجلس شورای ملی تعطیل بود. سال بعد که مجلس بازگشایی شد، این عهدنامه در شانزدهم آبان ۱۳۰۰ به تصویب رسید و جنبه قانونی یافت.

تنها معترض به عهدنامه، ارباب کیخسرو نماینده زرتشتیان بود. اظهارات او می تواند نخستین اعتراض به ورود کالای چینی به کشور در تاریخ مدرن به حساب بیاید:

 «متأسفانه تصور می‌کنم از انعقاد این معاهده چیزى که به ایران لطمه وارد خواهد نمود، ورود امتعه چین است که غالباً جزو تفننات (کالاهای تزئینی) است و البته خیلى زیاد خواهد شد»

به گفته ارباب کیخسرو که خود از تاجران تراز اول ایران بود، «تجارت ایران و چین خیلى محدود است و متأسفانه چیزى هم که از ایران به چین مى‌رفت، در آن خصوص به قدرى دولت چین فشار آورد که یک قسمت از تجار ایران را ور شکست نموده و یک قسمت دیگر را هم نمى‌دانم به چه حال نگاه داشته و آن مسأله تریاک است زیرا مواد خام دیگرى از ایران به چین نمى‌رفت.»

حال با گذشت ۱۰۰ سال، قرارداد دیگری بین دو کشور منعقد شده،‌قراردادی که عمر ۲۵ ساله دارد و هنوز چندان روشن نیست که چه آثاری بر آینده سیاسی و اقتصادی ایران خواهد داشت