مسیر جدید ایران و روسیه برای دور زدن تحریم‌ها

به گزارش اکوایران به نقل از بلومبرگ - روسیه و ایران در حال ساخت یک مسیر تجاری بین‌قاره‌ای جدید هستند که از لبه شرقی اروپا تا اقیانوس هند امتداد دارد؛ گذرگاهی به طول ۳۰۰۰ کیلومتر که خارج از دسترس هرگونه مداخله خارجی است.

دو کشور میلیاردها دلار برای تسریع تحویل محموله‌ها در امتداد رودخانه‌ها و راه‌آهن‌های متصل به دریای خزر هزینه خواهند کرد. داده‌های ردیابی کشتی که توسط بلومبرگ گردآوری شده است، نشان می‌دهد که ده‌ها کشتی روسی و ایرانی - از جمله برخی که مشمول تحریم‌ها هستند - در حال تردد از این مسیر هستند.

این نشان می‌دهد که چگونه رقابت قدرت‌های بزرگ به سرعت در حال تغییر شکل دادن به شبکه‌های تجاری در اقتصاد جهانی است که به نظر می‌رسد در حال تقسیم‌شدن به بلوکی جدید علیه غرب است. روسیه و ایران، تحت‌ فشار شدید تحریم‌ها، در حال نزدیک‌تر شدن به یکدیگر هستند و هر دو نیز نگاهشان به سمت شرق است.

ماریا شاگینا، کارشناس تحریم‌ها و سیاست خارجی روسیه در مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن، می‌گوید: این فعالیت‌ها برای ایجاد زنجیره‌های تأمین جدید برای دور زدن کامل تحریم‌ها است.

این مسیر تجاری در حال ظهور به روسیه و ایران این امکان را می‌دهد که هزاران کیلومتر از مسیرهای فعلی خود را حذف کنند. در انتهای شمالی این مسیر دریای آزوف قرار دارد که توسط شبه‌جزیره کریمه - از جمله بندر ماریوپل تحت اشغال روسیه - و دهانه رودخانه دون محصور شده است.

در اوایل ماه جاری، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با برشمردن دستاوردهای کشورش از جنگ اوکراین، گفت: آزوف برای روسیه به یک دریای داخلی تبدیل شده است.

این مسیر تجاری از شمال با شبکه‌های رودخانه‌ای، دریایی و ریلی تا دریای خزر و در جنوب به اقیانوس هند گسترش می‌یابد.

پوتین در یک مجمع اقتصادی در ماه سپتامبر بر لزوم توسعه زیرساخت‌های دریایی، ریلی و جاده‌ای تأکید کرد که فرصت‌های جدیدی را برای شرکت‌های روسی برای ورود به بازارهای ایران، هند، خاورمیانه و آفریقا فراهم می‌کند.

شاگینا حدس می‌زند که روسیه و ایران سرمایه گذاری کلانی در کریدور تجاری داخلی انجام دهند تا به تسهیل جریان کالاهایی که غرب می‌خواهد متوقف کند، کمک می‌کند. او می‌گوید: دو کشور در حال بازی موش و گربه هستند. آنها تمام نقاط ضعف  برای حمل‌ونقل محصولات و کالاهای ممنوعه را بررسی خواهند کرد.

این امر آمریکا و متحدانش را نگران می‌کند، زیرا آنها به دنبال جلوگیری از انتقال پهپادهای ایرانی و سایر تجهیزات نظامی هستند که به گفته آنها به جنگ کرملین در اوکراین کمک می‌کند.

جیمز اوبراین، مقام ارشد آمریکایی در امور تحریم‌، پس از اعلام تحریم‌های جدید در هفته گذشته که مدیران راه‌آهن روسی را هدف قرار می‌دهد، گفت: این محدوده‌ای است که ما بادقت دنبال می‌کنیم، هم این مسأله و هم به طورکلی ارتباط ایران و روسیه. ما نگران هرگونه تلاشی برای کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها هستیم.

رابرت مالی، نماینده دولت بایدن در مسأله ایران، می‌گوید: این یک تصمیم فوق‌العاده مضری است که آنها گرفته‌اند. مهم است ما این مسأله را در کانون توجهات قرار دهیم تا به دنیا بفهمانیم که نمی‌توانند چیزی را از ما پنهان کنند.

فراتر از هرگونه تجارت تسلیحاتی بین کشورها، دلایل اقتصادی قانع‌کننده‌ای برای مسیر ترانزیت جدید وجود دارد.

کشتی‌هایی که در رودخانه‌های دون و ولگا حرکت می‌کنند، از گذشته مشغول مبادله انرژی و کالاهای کشاورزی هستند، ایران نیز سومین واردکننده غلات روسیه است، اما این محدوده قرار است افزایش یابد. دو کشور مجموعه‌ای از معاملات تجاری جدید را اعلام کرده‌اند که شامل کالاهایی از جمله توربین، پلیمر، لوازم پزشکی و قطعات خودرو می‌شود. روسیه همچنین سوخت و قطعات هسته‌ای را برای رآکتور بوشهر تأمین می‌کند.

روسیه باید شکست ناگهانی روابط تجاری خود با اروپا را که قبل از جنگ بزرگ‌ترین شریک تجاری آن بود و همچنین یافتن راه‌حل‌هایی برای تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا جبران کند.

نیکولای کوژانوف، کارشناس حوزه خلیج‌فارس در دانشگاه قطر که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ به‌عنوان دیپلمات کرملین در تهران خدمت کرده است، می‌گوید: با بسته شدن شبکه‌های حمل‌ونقل اروپایی، آنها بر توسعه کریدورهای تجاری جایگزینی متمرکز شده‌اند که از چرخش روسیه به شرق حمایت می‌کند. "شما می‌توانید کنترل‌هایی را بر مسیرهای دریایی اعمال کنید، اما کنترل مسیرهای زمینی دشوار است. ردیابی همه آنها تقریباً غیرممکن است."

موانع زیادی وجود دارد و روسیه و ایران برای غلبه بر آنها باید هزینه سنگینی بپردازند.به گزارش خبرگزاری ایرانی، روسیه در حال نهایی کردن قوانینی است که به کشتی‌های ایران در امتداد آبراه‌های داخلی رودخانه‌های ولگا و دون حق عبور می‌دهد.

داده‌های حرکت کشتی‌های گردآوری‌شده توسط بلومبرگ در حال حاضر نشان می‌دهد که دست‌کم ۱۲ کشتی ایرانی که برخی از آنها توسط گروه خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم آمریکا اداره می‌شوند، در آب‌های سواحل خزر تا بنادر اصلی رودخانه ولگا در حال تردد هستند.

هیأت‌های تجاری بین ایران و روسیه با تعداد فزاینده‌ای رفت‌وآمد می‌کنند و تجارت بین آن دو نیز در حال افزایش است. به طور رسمی حجم معاملات تا ماه اوت امسال تقریباً ۵۰ درصد افزایش داشته است. این رقم به‌زودی از ۵ میلیارد دلار در سال فراتر خواهد رفت. سرگئی کاترین، رئیس اتاق بازرگانی و صنایع روسیه، ماه گذشته در کنفرانسی در تهران گفت: «راه روشنی» برای رسیدن به ۴۰ میلیارد دلار پس از امضای توافق تجارت آزاد وجود دارد.

مقامات ایرانی می‌گویند که آنها کاملا بر «محور شرق» متمرکز شده‌اند. این به معنی کنارگذاشتن هر طرحی برای احیای روابط اقتصادی با اروپا و در عوض دنبال‌کردن مجموعه‌ای از توافقات تجاری  با روسیه، چین و کشورهای آسیای مرکزی است.

مالی، نماینده کاخ سفید در امور ایران می‌گوید: «اگر هر نهادی در نقض تحریم‌های ما در رابطه با کمک به روسیه یا هر یک از حوزه‌های دیگری که ایران در آن تحریم شده است، دست داشته باشد، آنها نیز مشمول تحریم‌ها خواهند شد».

موفقیت یا شکست در این طرح خارج از کنترل خود دو کشور است و بستگی به این دارد که کشورهای دیگر، از هند گرفته تا خاورمیانه - که همگی از سوی ایالات متحده و متحدانش به تبعیت از تحریم‌ها ترغیب می‌شوند - با این کار موافقت خواهند کرد یا خیر.