حقایق موذیانه یک کودتا

به گزارش اکوایران، در 10 هفته گذشته، حامیان راست‌گرای رئیس‌جمهور برکنار شده، ژائیر بولسونارو، بیرون از مقر ارتش برزیل اردو زده بودند و از ارتش خواستند که انتخابات ریاست‌جمهوری اکتبر را لغو کند و معترضان با مقاومت کمی از سوی دولت مواجه شدند.

سپس، روز یکشنبه، بسیاری از ساکنان این کمپ‌ها، چادرهای خود را در برازیلیا، پایتخت کشور ترک کردند، چند مایل دورتر رفتند و با پیوستن به صدها معترض دیگر، به کنگره، دادگاه عالی و دفاتر ریاست‌جمهوری یورش بردند.

اما در صبح دوشنبه مقامات کمپ‌ها را از بین بردند، چادرها را برچیدند، بنرها را پاره کردند و ۱۲۰۰ نفر از معترضان را بازداشت کردند تا آنها را برای بازجویی به اتوبوس‌ها ببرند.

بیشتر بخوانید:پیامدهای یک کودتای ناکام؛ دردسرهای رئیس‌جمهور فراری برای بایدن​

کودتا خنثی شد/ رئیس‌جمهور سابق به کشور بازگردانده می‌شود؟

به نوشته نیویورک‌تایمز، بخشی از سؤال مقامات این بود که چرا اردوگاهی که خواستار کودتای نظامی بود توانست بیش از ۷۰ روز گسترش یابد؟

چرا به اعتراضات اجازه داده شد تا این‌قدر به تالارهای قدرت برزیل نزدیک شوند؟ و چرا تعداد نیروهای امنیتی تا این حد کم بود و به انبوهی از معترضان اجازه داد تا به‌راحتی به ساختمان‌های رسمی دولتی بروند؟

فلاویو دینو، وزیر دادگستری برزیل، گفت آژانس‌های امنیتی مختلف برای جلوگیری از خشونت در تظاهرات برنامه‌ریزی کرده بودند؛ اما استراتژی امنیتی که ترسیم شده بود، از جمله دور نگه‌داشتن معترضان از ساختمان‌های اصلی دولتی، حداقل تا حدی کنار گذاشته شد و تعداد افسران بسیار کمتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد وجود داشت.

برخی در دولت فدرال، فرماندار برازیلیا، ایبانیس روچا، و معاونانش را مقصر دانستند و اظهار داشتند که آنها یا سهل‌انگاری کرده‌اند یا در کم‌کاری نیروهای امنیتی شریک بوده‌اند.

اواخر یکشنبه، الکساندر دو موراس، قاضی دیوان عالی، آقای روچا را از شغل خود به‌عنوان فرماندار برای حداقل ۹۰ روز تعلیق کرد و گفت که این تحولات تنها با رضایت و حتی مشارکت مؤثر مقامات امنیتی و اطلاعاتی ممکن بوده رخ دهد.

با وجود شکاف امنیتی که رخ‌داده، شورش روز یکشنبه چالش اصلی دموکراسی برزیل را به آشکار کرد. برخلاف دیگر تلاش‌ها برای سرنگونی دولت‌ها در طول تاریخ آمریکای لاتین، حملات روز یکشنبه توسط یک حاکم قدرتمند یا نظامی که تمایل به تصاحب قدرت داشتند، انجام نشد، بلکه توسط تهدیدی موذی‌تر و عمیقاً ریشه‌دارتر انجام شد، پدیده‌ای به نام توهم توده‌ای.

به نظر می‌رسد میلیون‌ها برزیلی متقاعد شده‌اند که در انتخابات ریاست‌جمهوری اکتبر تقلب شده و علی‌رغم بررسی‌ها و تحلیل‌های کارشناسان که مدرکی دال بر آن پیدا نکرده‌اند. این باورها تا حدی محصول سال‌ها تئوری‌های توطئه، اظهارات گمراه‌کننده و دروغ‌های صریح آقای بولسونارو و متحدانش است که مدعی هستند سیستم رأی‌گیری برزیل که تماماً الکترونیکی برگزار می‌شود مملو از تقلب است.

حامیان آقای بولسونارو ماه‌ها این ادعا را تکرار کرده و با تئوری‌های توطئه جدیدی که در چت‌های گروهی در واتس‌اپ و تلگرام منتشر می‌شوند، بر روی آنها مانور می‌دهند، بسیاری بر این باورند که نرم‌افزار ماشین‌های رأی‌گیری برای سرقت در انتخابات دست‌کاری شده است. معترضان روز یکشنبه با یک بنر روی پشت‌بام کنگره ایستادند و یک درخواست داشتند: ما کد منبع را می‌خواهیم.

اورلاندو فاریاس، ۴۰ساله، صبح روز دوشنبه در حال خروج از اردوگاه معترضین گفت که روز یکشنبه به همراه معترضان دیگر وارد دفتر ریاست‌جمهوری شده تا اسناد مربوط به کد منابع را پیدا کند.

توهمات پیرامون آنچه در شورش‌ها و حملات رخ داده به بقیه معترضین نیز سرایت کرده است، افرادی که صبح دوشنبه به‌اجبار از اردوگاه‌ها خارج شدند، تشک‌، سیم‌سیار و صندلی با خود داشتند که هر کدام از این وسایل یک پیام را تکرار می‌کرد که ما به‌عنوان حامیان بولسونارو ساختمان‌ها را غارت نکردیم و این آسیب‌ها توسط چپ‌های رادیکال در لباس مبدل بوده و به قصد بدنامیجنبش آنها انجام شده‌است..

آیا تابه‌حال داستان اسب تروا را شنیده‌اید؟ ناتانائل ویرا، ۵۱ساله، که برای شرکت در اعتراضات روز یکشنبه ۹۰۰ مایل رانندگی کرده بود، گفت. نفوذی‌ها وارد شدند و همه چیز را صحنه‌سازی کردند و مطبوعات لعنتی به ملت برزیل این‌طور نشان دادند که ما میهن‌پرستان مشتی اوباش هستیم.

صحنه‌های روز یکشنبه نشان می‌دهد که معترضان با پرچم برزیل در تالارهای قدرت پرسه می‌زنند، این لحظات به طور شگفت‌انگیزی شبیه به صحنه‌های تهاجم ۶ژانویه به ساختمان کنگره ایالات متحده بود، و همچنین باورهای مغشوشی که معترضان هر دو کشور را به این سمت سوق داد تا به ساختمان‌های فدرال حمله کنند و از خودشان فیلم بگیرند.

واندرلی سیلوا، ۵۹ساله، یک کارمند بازنشسته هتل، گفت: دونالد ترامپ با یک انتخابات تقلبی حذف شد، هیچ شکی در مورد آن نیست، و در زمان برکناری او، من گفته بودم که پرزیدنت بولسونارو نیز قرار است سرنگون شود.

برزیل مدت‌هاست که خود را در قالب ایالات متحده دیده است: کشوری گسترده و متنوع و غنی از منابع طبیعی، در مجموعه‌ای از ایالت‌های مستقل که توسط یک دولت مرکزی قوی اداره می‌شود. اما تاریخ سیاسی پرفراز و نشیب آن تا چند سال گذشته هرگز از سیستم آمریکایی تقلید نکرده است.

حتی توصیف انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل در سال ۲۰۲۲ مانند خلاصه‌ای از انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا است، تشکیل دوقطبی عمیق به همراه یک پوپولیست راستی با میل به توهین و توییت‌های تهاجمی علیه رقیب چپی خود که سابقه سیاسی محکمی دارد.

درحالی‌که دونالد جی. ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا برای لغو نتایج مبارزه می‌کرد و از هوادارانش می‌خواست در ۶ ژانویه به سمت ساختمان کنگره راهپیمایی کنند، آقای بولسونارو عملاً تسلیم شده بود و زمانی که حامیانش به‌زور وارد دفاتر شدند، به سمت فلوریدا رفت.

همسرش در شبکه‌های اجتماعی گفت که آقای بولسونارو روز دوشنبه را در بیمارستان فلوریدا گذراند و با درد ناشی از ضربات چاقویی که در سال ۲۰۱۸ به او برخورد کرده بود، دست‌وپنجه نرم می‌کرد. به گفته یکی از دوستان او، بولسونارو قصد دارد برای چند هفته یا ماه آینده در فلوریدا بماند، امیدوار است تحقیقات در برزیل در مورد فعالیت او به‌عنوان رئیس‌جمهور به پایان برسد.

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه، با استناد به قوانین پیرامون حفظ حریم خصوصی، گفت که به طور خاص در مورد ویزای آقای بولسونارو اظهارنظر نمی‌کند. اما او گفت که هر فردی که تحت ویزای دیپلماتیک به ایالات متحده آمده و از طرف دولت آن کشور مشغول به فعالیت نیست، انتظار می‌رود که ظرف ۳۰ روز کشور را ترک کرده یا نوع دیگری از ویزا را درخواست کند.

آقای پرایس گفت: هرکسی که دلیلی برای حضور در ایالات متحده نداشته باشد، در معرض اخراج قرار خواهد گرفت.

آقای بولسونارو در یک سخنرانی ضبط شده در روزهای پایانی ریاست‌جمهوری خود گفت که تلاش کرد اما نتوانست از قانون برای براندازی انتخابات ۲۰۲۲ استفاده کند، و پیشنهاد کرد که حامیانش اکنون باید به کار خود ادامه دهند. او روز یکشنبه پیامی در توییتر منتشر کرد و از خشونت انتقاد کرد.

به نظر می‌رسد مصاحبه با معترضان در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که جنبش بولسونارو فراتر از خود او حرکت می‌کند. اکنون این باور عمیقاً در میان بسیاری از راست‌گرایان برزیلی به وجود آمده که نخبگان سیاسی در رأی‌گیری برای انتخاب لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا تقلب کردند، آنها لولا را یک کمونیست می‌دانند که برزیل را به کشوری استبدادی مانند ونزوئلا تبدیل خواهد کرد.

لولا، رئیس‌جمهور جدید برزیل یک چپی است؛ اما کمونیست نیست و کارشناسان مستقل امنیتی گفتند که هیچ مدرکی دال بر بی‌نظمی در رأی‌گیری ۲۰۲۲ وجود ندارد. یک تجزیه‌وتحلیل جداگانه توسط ارتش برزیل تنها یک آسیب‌پذیری بالقوه را در سیستم رأی‌گیری کاملاً دیجیتالی برزیل نشان داد که برای بهره‌برداری از آن به هماهنگی چندین مقام انتخاباتی نیاز دارد، سناریویی که کارشناسان امنیتی وقوع آن را بسیار بعید می‌دانند.

آقای لولا که مبارزات انتخاباتی خود را برای متحد کردن یک ملت تجزیه شده انجام داده بود، تنها یک هفته پس از ریاست‌جمهوری خود با محاکمه بسیاری از مخالفان سیاسی خود مواجه شده است. مقامات گفتند که تقریباً ۱۵۰۰ معترض تا عصر روز دوشنبه بازداشت شده‌اند و آنها حداقل تا پایان تحقیقات بازداشت خواهند ماند.

مقامات کاخ سفید گفتند، آقای لولا روز دوشنبه با جو بایدن صحبت کرده است، او حمایت بی‌دریغ ایالات متحده را از دموکراسی و اراده مردم برزیل را اعلام کرد. آقای بایدن در اوایل فوریه آقای لولا را به کاخ سفید دعوت کرد؛ اما بیش از ۱۸ ماه طول کشید تا او با آقای بولسونارو در نشست لس‌آنجلس ملاقات کند.

لولا در یک سخنرانی تلویزیونی دوشنبه‌شب گفت که دولت او هرکسی را که روز یکشنبه به دموکراسی برزیل حمله کرده باشد، محاکمه خواهد کرد. او گفت: آنچه آنها می‌خواهند کودتا است و به خواسته خود نمی‌رسند. آنها باید یاد بگیرند که دموکراسی پیچیده‌ترین کاری است که ما انجام می‌دهیم.

او و بسیاری از مقامات ارشد دولتی برزیل سپس با هم از دفاتر ریاست‌جمهوری به سمت دادگاه عالی رفتند و از همان میدانی عبور کردند که یک روز قبل مملو از جمعیتی بود که خواستار سرنگونی دولت او بودند.