مجادله تند علی‌اف و پاشینیان؛ شعله‌های خشم همسایگان در کنفرانس مونیخ

به گزارش اکوایران، رهبران ارمنستان و آذربایجان روز شنبه در دیدار خود در مونیخ بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ مجادله سختی داشتند و مواضع متفاوت خود را برجسته کردند. بدین ترتیب آن‌ها شواهد اندکی از این ارائه دادند که امکان صلح پایدار در آینده نزدیک وجود دارد.

تنش‌ها بین دو همسایه شوروی سابق به دلیل محاصره دو ماهه کریدور لاچین- تنها مسیر زمینی که ارمنستان را به طور مستقیم به قره باغ کوهستانی متصل می‌کند- تشدید شده است.

بنابر گزارش رویترز، اولین دیدار رو در رو نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان و الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان، از ماه اکتبر با گفتگوهایی به میزبانی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ آغاز شد و در پی آن، هر دو طرف اذعان کردند که پیشرفت‌هایی در روند صلح حاصل شده است.

شعله‌های خشم

اما در میزگرد بعدی درباره «ایجاد امنیت در قفقاز جنوبی»، این دو نفر نشان دادند که دیدگاه‌های دو طرف تا چه اندازه در مورد قره‌باغ ، محاصره کریدور لاچین و جهت مذاکرات آینده از هم فاصله دارد.

قره باغ در سطح بین المللی به عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می شود، اما 120 هزار نفر جمعیت آن عمدتاً ارمنی هستند و در اولین جنگ ارمنستان و آذربایجان در اوایل دهه 1990 از باکو جدا شد.

آذربایجان در یک درگیری شش هفته‌ای در سال 2020 که منجر به کشته شدن هزاران نفر شد و با آتش بس به میانجیگری روسیه و اعزام نیروهای حافظ صلح روسی پایان یافت، بسیاری از مناطق از دست رفته را پس گرفت.

علی اف در این پنل گفت: «من فکر می‌کنم آذربایجان و ارمنستان باید نشان دهند که نفرت و خصومت متقابل و بن‌بست طولانی مدت باید پایان یابد.»

این لحن آشتی‌جویانه بلافاصله پس از این که او ارمنستان را به اشغال سرزمین‌های آذربایجان برای تقریبا 30 سال متهم کرد و از یک مقام ارشد جدایی طلب قره باغ انتقاد کرد، از بین رفت.

پاشینیان گفت: «آذربایجان سیاست انتقام‌جویی را در پیش گرفته است» و در ادامه این سوال را مطرح کرد که آیا می‌خواهند از این نشست برای «شعله‌ور کردن خشم، نفرت و لفاظی‌های تهاجمی» استفاده کنند یا برای بهبود اوضاع؟

نخست‌وزیر ارمنستان تصریح کرد:‌ «البته اکنون می‌توانیم (در میزگرد مونیخ) داستان‌های زیادی از دشمنی بگوییم. اما معنای رهبری ما چیست؟ برای تعمیق این دشمنی یا برای استفاده از ظرفیت‌های خود؟ آیا مقامات ما از وظایف خود به درستی بهره می‌گیرند؟ من افتخار می‌کنم که دولت ما حتی پس از جنگ ویرانگر توانست انتخابات آزاد و دموکراتیک در کشورمان داشته باشد».

جدال بر سر «قره‌‌باغ کوهستانی»

رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در بخشی از سخنان خود با لحنی تند گفت: «در آذربایجان، هیچ مفهوم قره‌باغ کوهستانی وجود ندارد و چنین واحد اجرایی-سرزمینی وجود ندارد».

پاشینیان به وی پاسخ داد که قره باغ کوهستانی و گذرگاه لاچین وجود دارد و این گذرگاه باید طبق بیانیه سه‌جانبه ۹ نوامبر ۲۰۲۰ که علی‌اف نیز آن را امضا کرده است، بازگشایی شود. نخست‌وزیر ارمنستان تأکید کرد: «درباره قره باغ کوهستانی، می‌دانید، رئیس جمهور [علی اف] بیانیه سه جانبه را ذکر کرد، در آن بیانیه سه جانبه ما مفادی داریم و قره باغ کوهستانی را در بیانیه سه جانبه داریم و تحت این سند امضای رئیس جمهور آذربایجان را داریم».

پاشینیان درباره گذرگاه لاچین نیز این‌گونه پاسخ علی‌اف را داد: «و ما کریدور لاچین را داریم که باید آزادانه قابل بهره برداری باشد و اتفاقاً طبق آن بیانیه سه جانبه خارج از کنترل آذربایجان و طبق امضای رئیس جمهور آذربایجان است».

وی سپس به اقدامات باکو در محدود کردن مسیر رفت و آمد ارامنه در گذرگاه لاچین اشاره کرد و گفت: «چندی پیش یک اتوبوس حامل کودکان ارمنی در تلاش برای عبور از گذرگاه لاچین با افراد نقاب‌دار آذری روبرو شدند که مانع از عبور آن‌ها شدند»

علی‌اف پاسخ داد که باکو در حال بررسی پیش‌نویش پیشنهادات صلح ایروان است و رسانه‌های روسیه نیز گزارش‌ کردند که علی‌اف همچنین گفته است که باکو پیشنهاد ایجاد ایست‌های بازرسی در مرز با ارمنستان را مطرح کرده است.

گروهی از غیرنظامیان جمهوری آذربایجان که خود را فعالان محیط زیست می‌نامند از 12 دسامبر سال گذشته میلادی با حافظان صلح روسیه در کریدور لاچین رو در رو شده‌اند و ایروان می‌گوید که معترضان، آشوبگران تحت حمایت دولت باکو هستند.

با این‌حال، باکو اتهامات ایروان را رد کرده است و مسدود کردن گذرگاه لاچین را انکار می‌کند و می‌گوید که کاروان‌ها و کمک‌ها اجازه عبور از این گذرگاه را دارند.

علی‌اف نیز روز گذشته در میزگرد با پاشینیان بار دیگر مواضع پیشین جمهوری آذربایجان را تکرار کرد.

نخست‌وزیر ارمنستان همچنین ادعاهای رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان مبنی بر اقدام ایروان در تخریب مساجد را رد کرد.

وی در این‌باره گفت: «رئیس جمهور علی اف از «مساجد ویران شده» یاد کرد. می دانید، می‌خواهم بگویم که در سال ۲۰۱۷ در آذربایجان چندین مسجد برای ساخت جاده های جدید ویران شد و رئیس جمهور علی اف اشاره کرد که من نمی‌دانم چند هزار مسجد ویران شد و اتفاقاً در زمان شوروی در آذربایجان تقریباً ۱۵۶۰ مسجد ویران شد، این امر برای اتحاد جماهیر شوروی عادی بود».

پاشینیان ادامه داد: «در ارمنستان دوران شوروی، کلیساها ویران شدند، مساجد ویران شدند و می‌دانید که ارامنه قره باغ کوهستانی نباید بدهی‌های دوران شوروی را بپردازند و این بسیار مهم است، این یک روایت بسیار خطرناک است زیرا می‌ترسم گاهی این تصور ایجاد شود که آذربایجان می‌خواهد به کل این وضعیت زمینه مذهبی بدهد».

این مقام ارمنی با اشاره به این موارد ادامه داد: «این بسیار خطرناک است، اتفاقاً هیچ زمینه مذهبی در این درگیری وجود ندارد و اتفاقاً در کشور ما اقلیت مسلمان داریم، در کشورمان ما یک مسجد فعال داریم و این واقعیت است».

راه‌حل صلح