بلوف روسیه بر سر استفاده از تسلیحات هسته‌ای مستقر در بلاروس

به گزارش اکوایران، روسیه تعدادی نامعلوم از تسلیحات هسته‌ای‌اش را به کشور برادر و همسایه خود یعنی بلاروس منتقل کرده که از نگاه ژئوپلیتیکی به ناتو و اوکراین نزدیک‌تر باشد. تهدیدهای استفاده از سلاح هسته‌ای از ابتدای شروع حمله به اوکراین و حمایت غرب از کی‌یف شروع شده بود که با چنین کنشی از سوی روسیه، احتمال آن بیشتر شده است. اما همچنان غرب این تهدیدها را جدی نگرفته و پاسخی به آنها نداده است.

همکاری هسته‌ای روسیه و برادرش

 به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، ولادیمیر پوتین برخی از سلاح‌های هسته‌ای کوتاه‌برد خود را به بلاروس، نزدیک‌تر به اوکراین و ناتو منتقل کرد. استقرار تسلیحات روسیه در قلمروی همسایه و متحد وفادار خود، مرحله جدیدی را در بازی هسته‌ای کرملین بر سر تهاجم این کشور به اوکراین و تلاش برای منصرف کردن غرب از افزایش حمایت نظامی از کی‌یف را نشان می‌دهد.

پوتین و همتای بلاروسی آن به تعداد دقیق تسلیحات اشاره‌ای نکرده‌اند، بلکه تنها گفتند که تأسیسات دوران شوروی در بلاروس برای پذیرش آنها آماده بوده و خلبانان و خدمه موشکی بلاروس برای استفاده از آنها آموزش دیده‌اند.

آمریکا و ناتو این اقدام را تأیید نکرده‌اند. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو سخنان مسکو را «خطرناک و بی‌پروا» خواند، اما هیچ تغییری در موضع هسته‌ای روسیه ندیده است.

در حالی که برخی کارشناسان در مورد ادعاهای پوتین و لوکاشنکو تردید دارند، برخی دیگر خاطرنشان می‌کنند که ممکن است دستگاه‌های اطلاعات غربی قادر به بررسی حرکتی نباشد. در اوایل ماه جاری، سی‌ان‌ان به نقل از مقامات اطلاعاتی آمریکا گفت که آنها هیچ دلیلی برای شک در ادعای پوتین در مورد تحویل اولین دسته از تسلیحات هسته‌ای به بلاروس نداشته و خاطرنشان کردند که ردیابی آنها برای ایالات متحده می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

ناتوانی غرب در شناسایی موشک‌ها

برخلاف موشک‌های بالستیک قاره‌پیما با کلاهک هسته‌ای که می‌توانند کل شهرها را نابود کنند، سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی برای استفاده در برابر نیروها در میدان نبرد می‌توانند بازدهی انفجاری کمتر از ۱ کیلو تن داشته باشند. بمب آمریکا در هیروشیما در جنگ جهانی دوم ۱۵ کیلو تن بود. بمب‌ها، موشک‌ها و مهمات توپخانه را می‌توان به طور مخفیانه با کامیون یا هواپیما حمل کرد. اَلیَکساندر آلسین، تحلیلگر نظامی مستقل مستقر در مینسک گفت: «این تسلیحات از طریق کانترهایی مخصوص، خارج از رادار غربی‌ها به بلاروس فرستاده می‌شوند». آلسین گفت: «آنها به راحتی در یک هواپیمای ترابری معمولی ایلیوشین ایل۷۶ جا می‌شوند. روزانه ده‌ها پرواز انجام می‌شود و ردیابی این پروازها بسیار دشوار است. ممکن است آمریکایی‌ها در رهگیری آن‌ها شکست بخورند». او همچنین افزود: «بلاروس دارای ۲۵ تأسیسات زیرزمینی است که در طول جنگ سرد برای موشک‌های میان‌برد با کلاهک هسته‌ای ساخته شده است که می‌توانند در برابر حملات موشکی مقاومت کنند. تنها پنج یا شش انبار از این قبیل می‌توانند سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی را ذخیره کنند. ارتش نیز برای فریب‌دادن غرب، در تمام آن‌ها فعالیت می‌کند».

در اوایل جنگ، پوتین به زرادخانه هسته‌ای خود اشاره کرد و بارها قول داد که از همه ابزارهای لازم برای حفاظت از روسیه استفاده کند. او اخیراً اظهارات خود را کم‌تر کرده است.

دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه هر روز جهان را به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تهدید می‌کند. او در آخرین مقاله خود نوشت: «آخرالزمان محتمل است و تنها راه برای جلوگیری از آن تعظیم در برابر خواسته‌های روسیه است. جهان با یک رویارویی «به مراتب بدتر از بحران موشکی کوبا» مواجه است، زیرا دشمنان ما تصمیم گرفته‌اند که روسیه، بزرگ‌ترین قدرت هسته‌ای را شکست دهند».

توهم اروپا خطرناک است

کیر گیلز، کارشناس روسیه گفت که به نظر می‌رسد پوتین پس از دریافت سیگنال‌هایی از سوی چین، لفاظی‌های هسته‌ای خود را کاهش داده است. گیلز به آسوشیتدپرس گفت: «چین آشکارا ناراضی بود».

دکترین دفاعی مسکو پاسخ به حمله اتمی یا حتی حمله‌ای غیراتمی که «موجودیت دولت روسیه را تهدید کند» را استفاده از سلاح اتمی عنوان می‌کند. این عبارت مبهم باعث شده که برخی از کارشناسان روس از کرملین بخواهند که این شرایط را با جزئیات بیشتری بیان کرده و غرب را وادار کند که هشدارها را جدی‌تر بگیرد.

دیمیتری ترنین که ۱۴ سال قبل از پیوستن به مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل مسکو، ریاست مرکز کارنگی مسکو را بر عهده داشت، گفت: «امکان استفاده از سلاح‌های هسته‌ای در درگیری کنونی نباید پوشیده باشد». او اخیراً نوشت: «چشم‌انداز واقعی و نه تئوریک آن باید محرک‌هایی برای توقف تشدید جنگ ایجاد کرده و در نهایت، زمینه را برای تعادل استراتژیک در اروپا فراهم کند که برای ما قابل قبول باشد. باورهای غربی مبنی بر اینکه پوتین در مورد استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بلوف می‌زند، توهم بسیار خطرناکی است».

سرگئی کاراگانوف، کارشناس ارشد امور خارجه روسیه که مشاور شورای امنیت پوتین است، گفت: «مسکو باید تهدیدات هسته‌ای خود را مشخص‌تر کند تا «اراده غرب» را بشکند و آن را مجبور به توقف حمایت از اوکراین کند. بازگرداندن ترس از تشدید تنش هسته‌ای ضروری است. او گفت که در غیر این صورت، بشر محکوم به فنا است. او همچنین افزود: «استقرار تسلیحات هسته‌ای در بلاروس اولین گام بود و احتمالاً اقدام بعدی هشدار به روس‌تبارها در کشورهای حامی اوکراین برای تخلیه مناطق نزدیک به تأسیساتی است که می‌توانند هدف حمله اتمی باشند».

لهستان و جنگ جهانی دیگر

اگر این کار مؤثر واقع نشد، کاراگانوف حمله اتمی روسیه به لهستان را پیشنهاد می‌کند و مدعی است که واشنگتن از ترس شعله‌ورشدن یک جنگ جهانی، جرئت پاسخگویی مشابه برای محافظت از متحد خود را نخواهد داشت.  وی گفت: «اگر ما استراتژی ارعاب را به درستی انجام دهیم، خطر حمله اتمی تلافی‌جویانه یا هر حمله دیگری به خاک ما به حداقل می‌رسد. تنها اگر دیوانه‌ای که از کشور خود متنفر است رئیس‌جمهور باشد، آمریکا خطر حمله در دفاع از اروپایی‌ها را به جان خریده و بوستون را فدای پوزنان می‌کند».

شورای سیاست‌های خارجی و دفاعی مستقر در مسکو، هیئتی متشکل از کارشناسان برجسته نظامی و سیاست خارجی که شامل کاراگانوف می‌شود، اظهارات او به عنوان «تهدیدی مستقیم برای همه بشریت» را محکوم کرد. در حالی که تحلیلگران طرفدار کرملین چنین سناریوهایی را مطرح کردند، لوکاشنکو، رهبر بلاروس می‌گوید میزبانی از سلاح‌های هسته‌ای روسیه در کشورش به منظور جلوگیری از تجاوز لهستان است.

او مدعی شد که تعدادی از تسلیحات هسته‌ای بدون اطلاع دستگاه‌های اطلاعات غربی به بلاروس فرستاده شده و بقیه در اواخر سال جاری ارسال می‌شوند. مقامات مسکو و مینسک گفتند که این کلاهک‌ها می‌تواند توسط جت‌های تهاجمی هوا به زمین سوخو۲۵ بلاروس حمل شده یا بر روی موشک‌های کوتاه‌برد اسکندر نصب شوند.

تثبیت کنترل پوتین بر بلاروس

گیلز، از مؤسسه چتم هاوس افزود: «هدف استقرار این تسلیحات برای «تثبیت کنترل پوتین بر بلاروس» بوده و هیچ مزیت نظامی نسبت به قراردادن آنها در منطقه بالتیک روسیه در کالینینگراد که هم‌مرز با لهستان و لیتوانی است، ندارد. گیلز گفت، غرب باید این را به عنوان یک ترفند بشناسد که بیشتر به جاه‌طلبی‌های روسیه برای بلاروس مربوط می‌شود تا تأثیر واقعی بر امنیت اروپا و فراتر از آن».

مایلز پومپر، کارشناس ارشد مرکز مطالعات عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای جیمز مارتین در مؤسسه میدلبری ادعای لوکاشنکو مبنی بر اینکه سلاح‌های هسته‌ای مخفیانه به بلاروس ارسال شده را به چالش کشید. او گفت که آنها معمولاً از طریق راه‌آهن جابه‌جا می‌شوند و هیچ نشانه‌ای از تدارکات یا تدابیری که معمولاً همراه محموله‌های سلاح وجود دارد، دیده نمی‌شود.

برخی دیگر خاطرنشان می‌کنند که روسیه می‌توانست این تسلیحات را بدون پایبندی به پروتکل‌های مورد استفاده در دهه ۱۹۹۰، زمانی که مسکو می‌خواست به غرب نشان دهد زرادخانه هسته‌ای خود در میان آشفتگی‌های اقتصادی و سیاسی امن است، مستقر کند.

کاربالویچ، تحلیلگر نظامی بلاروسی گفت که مخفی نگه‌داشتن چنین جزئیاتی می‌تواند استراتژی کرملین «برای اعمال فشار دائمی و باج‌خواهی از اوکراین و غرب باشد. ناشناخته‌ها همیشه ترس را بیشتر می‌کند».

آلسین‌، تحلیلگر مستقر در مینسک استدلال کرد که ممکن است ایالات متحده و ناتو استقرار تسلیحات هسته‌ای در بلاروس را کم‌اهمیت جلوه دهند، زیرا تهدیدی هستند که غرب برای مقابله با آن مشکل دارد. او افزود: «آن‌ها ترجیح می‌دهند که وانمود کنند که هیچ تهدیدی وجود نداشته و کرملین تنها سعی دارد غرب را بترساند» او اذعان کرد: «اگر پوتین تصمیم به استفاده از سلاح هسته‌ای بگیرد، ممکن است این کار را از طریق بلاروس انجام دهد به این امید که واکنش غرب به جای روسیه، متوجه آن کشور شود».

مخالفان سیاسی لوکاشنکو هشدار می‌دهند که چنین اقدامی، بلاروس را به گروگان کرملین تبدیل می‌کند.

اسویاتلانا سیخانوسکایا، رهبر مخالف تبعیدی که در انتخابات ۲۰۲۰ تلاش کرد رهبر اقتدارگرا را از قدرت برکناری کند، گفت: «در حالی که لوکاشنکو چنین تسلیحاتی را «چتر هسته‌ای» محافظت از کشور می‌داند، بلاروس را به یک هدف تبدیل می‌کند». او گفت: «ما به دنیا می‌گوییم که اقدامات پیشگیرانه، فشار سیاسی و تحریم‌ها برای مقاومت در برابر استقرار سلاح‌های هسته‌ای در بلاروس مورد نیاز است. متأسفانه ما هنوز واکنش شدید غرب را ندیده‌ایم».