در آستانه چرخش غیرمنتظره در اسرائیل؛ کلید معامله با ریاض در دست کیست؟

به گزارش اکوایران، رهبران اپوزیسیون اسرائیل در اوایل ماه جاری اعلام کردند که در صورتی که توافق بر سر عادی سازی روابط با عربستان سعودی در خدمت منافع و امنیت اسرائیل باشد، از آن حمایت خواهند کرد. اظهارات آن‌ها در حالی بیان می‌شود که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، با شرکای ائتلافی خود دست و پنجه نرم می‌کند، که بارها گفته‌اند با دادن امتیازات قابل توجه به فلسطینی‌ها موافقت نمی‌کنند، حتی اگر به قیمت به هم خوردن توافق با عربستان تمام شود.

استقبال گرم در صحرا

به نوشته بن کاسپیت، ستون‌نویس المانیتور، موانع بی‌شمار بر سر راه توافق اسرائیل و عربستان، مقامات اسرائیلی را از سفرهای متوالی به پادشاهی باز نداشته است. هفته گذشته وزیر گردشگری حیم کاتز، به عنوان اولین عضو یک کابینه اسرائیل، به شکل رسمی از عربستان سعودی بازدید کرد.

کاتز در این سفر با استقبال گرم عربستان مواجه شد. هفته آینده نیز دو عضو حزب لیکود نتانیاهو قرار است برای شرکت در کنفرانس اتحادیه جهانی پست، از ریاض بازدید کنند. سوای از مذاکرات، عادی سازی تاریخی روابط بین اسرائیل و قدرت پیشرو جهان عرب، در حال حاضر یک امر غیر قابل انکار است.

وعده یک کشور مستقل و مخمصه فلسطینی‌ها

هم‌چنین در هفته گذشته، نایف السدیری، اولین سفیر عربستان سعودی برای تشکیلات خودگردان فلسطین، استوارنامه خود را به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان در مقر آن در شهر رام الله کرانه باختری تقدیم کرد.

السدیری بدون ذکر جزئیات به میزبانان خود وعده داد: «ما در تلاش هستیم تا یک کشور فلسطینی با پایتختی در بیت المقدس شرقی ایجاد کنیم.» وی همچنین به سخنرانی هفته گذشته فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در سازمان ملل متحد «در خصوص اهمیت موضوع فلسطین و حل آن بر اساس راه حل دو دولتی منجر به تشکیل کشور فلسطین» اشاره کرد.

به عبارت دیگر، اسرائیلی‌ها، فلسطینی‌ها و سعودی‌ها تقریباً به گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار عادی‌سازی تا کنون حاصل شده است و یک کشور فلسطینی نیز ایجاد شده است. در حالی که موضوع اول، عادی سازی، به طور فزاینده‌ای امکان‌پذیر به نظر می‌رسد، در مورد موضوع دوم نمی‌توان این را گفت. امتیازات اسرائیلی مورد نیاز برای فلسطینی‌ها برای بسیاری از اعضای ائتلاف چندحزبی نتانیاهو امری غیر ممکن است، کسانی که خواستار دفن چشم‌انداز کشور مستقل فلسطینی، یکبار برای همیشه هستند.

برخی گزارش‌های اخیر ادعا می‌کنند که ریاض ممکن است با اسرائیل موافقت کند که در ازای عادی‌سازی، فقط برخی از خواسته‌های فلسطینی‌ها را برآورده کند. بر اساس این گزارش‌ها، فلسطینی‌ها می‌توانند شاهد کاهش محدودیت‌ها باشند، اما هیچ حرکتی که آن‌ها را در مسیری مستقیم به سوی تشکیل دولت قرار دهد، وجود نخواهد داشت. اگر فلسطینی‌ها با این اقدامات جزئی در جهت خواسته‌هایشان مخالفت کنند، عربستان سعودی می‌تواند تصمیم بگیرد که به هر حال عادی‌سازی را پیش ببرد.

حمایت گانتز، کلید معامله

در حال حاضر، موضوع کلیدی ربطی به تماس‌های بین عربستان سعودی و ایالات متحده یا بین ایالات متحده و اسرائیل ندارد. در عوض مسئله تماس بین دولت بایدن، نتانیاهو و بنی گانتز، وزیر دفاع سابق و رئیس فعلی حزب مخالف «وحدت ملی» است.

در حالی که فهرست خواسته‌های عربستان سعودی از اسرائیل در مورد آینده مردم فلسطین هنوز در حال تدوین است، در مذاکرات هفته گذشته در نیویورک، جو بایدن و نتانیاهو پذیرفتند که از اسرائیل خواسته شود که برای حفظ گزینه [به اصطلاح] دو کشوری و امکان ایجاد کشور فلسطین در آینده، گام‌هایی بردارد.

بر اساس گزارش‌های مختلف، نتانیاهو با این اصل موافق بوده است، اما کسانی که سال‌های ریاست او را به یاد دارند، می‌دانند که نتانیاهو عادت دارد که یک اصل را بپذیرد و وقتی زمان اجرا فرا می‌رسد، کنار بکشد. آیا او اکنون نیز همین کار را خواهد کرد و ائتلاف راست افراطی خود را دست نخورده نگه خواهد داشت؟ اگر پاسخ منفی است، آیا او جایگزینی دارد؟

مخالف‌خوانی لاپید

آمریکایی‌ها ماه‌هاست که در حال رایزنی هستند و گزینه وارد کردن نیروهای میانه‌روتر به ائتلاف تندرو نتانیاهو را بررسی می‌کنند. یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون قبلاً به پیشنهادات مبنی بر پیوستن به ائتلاف نتانیاهو با یک «نه» قاطع پاسخ داده است. او همچنین مخالفت شدید خود را با تقاضای سعودی‌ها برای غنی سازی اورانیوم در خاک خود را -که به نظر می‌رسد نتانیاهو مایل به پذیرش آن است- ابراز کرده است.

گانتز، بر خلاف لاپید، هنوز در مورد موضوع اورانیوم صحبت نکرده است. با این وجود، علیرغم انکار شدید هرگونه قصد برای پیوستن به نتانیاهو، به نظر می‌رسد که کمک گانتز به نتانیاهو برای رهایی از وابستگی کنونی‌اش به افراط گرایان، امکان‌پذیرتر است.

اولترا افراطی‌ها کنار گذاشته می‌شوند؟

اگرچه ائتلاف گانتز و نتانیاهو همچنان بعید به نظر می‌رسد، مقامات آمریکایی همچنان در پشت صحنه در مورد این گزینه با این ژنرال بازنشسته و همکارانش گفتگو می‌کنند. نتانیاهو این ایده را که شریکان افراطی خود را کنار بگذارد - از جمله وزیر امنیت ملی، ایتامار بن گویر، رهبر حزب قدرت یهود، و بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی، رهبر حزب صهیونیسم مذهبی - را رد کرده و به جای آن پیشنهاد کرده است که گانتز به ائتلاف فعلی بپیوندد.

یک منبع ارشد در حزب گانتز گفت: «برای همه روشن است که این گزینه کاملا غیرقابل قبول است. پیوستن به یک کابینه افراطی برای [گانتز] خودکشی سیاسی خواهد بود. او به طور معجزه آسایی از اولین اقدام نزدیک به خودکشی خود نجات یافت [ائتلاف با نتانیاهو در سال 2020]. هیچ چیز او را از اقدام به خودکشی دوم نجات نخواهد داد.»

یک مقام ارشد آمریکایی که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت: «سوال این است که آیا این دو حتی در آن لحظه سرنوشت‌ساز، [از تعامل با نتانیاهو] خودداری می‌کنند یا خیر».

به گفته این مقام آمریکایی، حمایت لاپید و گانتز از کابینه نتانیاهو از سه جهت اهمیت تاریخی خواهد داشت: احتمالاً بازنگری قضایی تحت رهبری کابینه را کنار گذاشته و در نتیجه دموکراسی [ادعایی] را نجات می‌دهد. یک توافق تاریخی با عربستان سعودی را تضمین می‌کند. و امید به احیای گفتگوها بر سر راه حل [به اصطلاح] دو کشوری با فلسطینی‌ها را حفظ می‌کند.

این مقام آمریکایی گفت: «بیشتر اسرائیلی‌ها یک کابینه میانه‌روتر و متعادل‌تر را می‌خواهند که نفوذ افراط‌گرایان را از بین ببرد. سؤال این است که گانتز و لاپید چه زمانی تصمیم می‌گیرند که در جهت احساسات عمومی حرکت کنند.»