سیگنال هم‌آغوشی پوتین و شی برای خاورمیانه/ چرا تهران مشتاق و بن‌سلمان مضطرب است؟

به گزارش اکوایران، ولادیمیر پوتین کاملاً روشن کرده است که سوای از نزدیکترین همسایگانش, بلاروس و قزاقستان، چین از مقصدهای اصلی اوست، با 19 سفر در مجموع از زمان رسیدن به ریاست جمهوری روسیه در سال 2000 و چهار بار از زمان حمله به اوکراین در سال 2022.

سیگنال متفاوت خاورمیانه

به نوشته المانیتور، سفر دو روزه هفته گذشته، کشورهای غربی را نسبت به چشم انداز تقویت همکاری پکن و مسکو بدبین کرده است، همکاری‌‌ای که رژیم تحریم‌ها علیه کرملین را تضعیف کرده است. اما در خاورمیانه، این سفر سیگنال‌های متفاوتی را ارسال می‌کند، چرا که هم روسیه و هم چین با چالش‌های جدیدی در این منطقه روبرو هستند. هر دو به ایران نزدیک شده‌اند اما با کشورهای عربی خلیج فارس دچار عقبگرد هستند.

پوتین کمی قبل از فرود در پکن و دیدار با شی جین پینگ به خبرگزاری شینهوا گفت: «روابط روسیه و چین به بالاترین سطح تاریخ رسیده است و با وجود شرایط دشوار جهانی، همچنان قوی‌تر می‌شود.»

اکونومیست نوشت این شراکت چیزی بیش از یک «ازدواج مصلحتی» است. این یک فرصت منحصر به فرد برای شکل دادن به نظم جهانی است که به نفع پکن و مسکو باشد و با نفوذ ایالات متحده از تفلیس تا نیامی مقابله می‌کند و در عین حال روابط را در خاورمیانه گسترش می‌دهد.

اما همه کشورها به رفاقت پوتین و شی علاقه‌مند نیستند، یا حداقل برخی بیشتر از دیگران هستند.

ایران به دنبال منافع

ایران به ویژه از شراکت نزدیک‌تر چین و روسیه سود می‌برد. جمعه گذشته، چین دیپلمات ارشد کونگ پیوو را به عنوان سفیر خود به تهران فرستاد و جانشین چانگ هوآ شد که یک دوره پنج ساله در پایتخت ایران خدمت کرده بود.

در حالی که پوتین در راه چین بود، الکسی میلر، رئیس شرکت گازپروم روسیه، بزرگترین شرکت گاز طبیعی جهان، در تهران حضور داشت و در آنجا با محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور و جواد اوجی، وزیر نفت دیدار کرد.

به گزارش رویترز، گازپروم حدود 15 درصد از ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد و نزدیک به نیم میلیون نفر در آن مشغول به کار هستند. زمان سفر میلر به ایران به موازات دیدار پوتین از چین حاکی از آن است که گفتگوها در مورد ساخت خط لوله «قدرت سیبری 2» برای انتقال 50 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال از منطقه یامال در شمال روسیه به چین از طریق مغولستان جدی است.

روابط راهبردی چین با ایران باعث شد که سال گذشته پکن توافقنامه‌ی آشتی با عربستان سعودی را میانجیگری کند و اخیراً تلاش‌های مشابهی را با پاکستان پیش برده است.

عربستان با احتیاط حرکت می‌کند

برای طرف عربی، هم‌آغوشی پوتین و شی، به ویژه مولفه ایران آن، ترکیبی از خوب و بد است. محور چین-ایران-روسیه برای منطقه خلیج فارس نگران کننده است، که دامنه نظامی تهران را گسترش داده و بخش انرژی آن را تقویت کرده است.

شراکت پکن و مسکو در برخی مواقع به ضرر عربستان سعودی تمام می‌شود. منابعی در این هفته به رویترز گفتند که روسیه به عنوان تامین کننده اصلی نفت چین از پادشاهی سعودی پیشی گرفته و انتظار می‌رود حجم نفت خام عربستان که برای چین بارگیری می‌شود، در ماه ژوئن 5.8 میلیون بشکه کاهش یابد.

علاوه بر این، به گزارش خبرگزاری فرانسه، مذاکرات بین چین و یک بلوک عربی برای توافق تجارت آزاد به دلیل نگرانی‌های ریاض متوقف شده است، نگرانی مبنی بر اینکه واردات ارزان چینی می‌تواند جاه طلبی‌های پادشاهی را برای تبدیل شدن به یک پایگاه صنعتی تضعیف کند.

رویترز نوشت: «پنج منبع مطلع از مذاکرات گفتند که طرف‌ها بر سر تردید عربستان درباره فهرست کالاهایی که پکن برای معافیت از تعرفه‌های وارداتی خلیج فارس ارائه کرده است، به بن‌بست رسیده‌اند.»

و تنها سه روز پس از خروج پوتین از چین، انتظار می‌رود که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از ژاپن، رقیب استراتژیک چین و روسیه دیدن کند. دولت ژاپن اعلام کرد که او طی سفری از 20 تا 23 می با نخست وزیر، فومیو کیشیدا دیدار خواهد کرد.

برای چین، دروازه روسیه-ایران برای تامین منافع این کشور در شرق و تضعیف واشنگتن مفید و همچنین حیاتی است. با این حال، بر دولت‌های عربی -که به دنبال تنوع‌بخشی به روابط خود به دور از واشنگتن هستند- پوشیده نیست که این امر می‌تواند مانع منافع ژئوپلیتیکی و انرژی آن‌ها شود.