کسری 300 همتی در بانک‌ها؛ تنگنای مالی ادامه دارد

به گزارش اکوایران، در جدیدترین گزارش بانک مرکزی از عملیات بازار باز منتهی به ۲۱ بهمن ماه، حجم اعتبارات درخواستی ثبت شده نزدیک به ۲۹۶ هزار میلیارد تومان بوده که با ۷۷.۸ درصد از درخواست‌ها موافقت شده است. بالا بودن حجم درخواست‌ها در چند حراج گذشته و افزایش رجوع بانک‌ها به بازارهای شبانه و بین بانکی حاکی از کسری نقدینگی بانک‌ها است. از سوی دیگر، از اواخر تابستان تا کنون بانک مرکزی دیگر با همه درخواست بانک‌ها برای دریافت اعتبار موافقت نمی‌کند. برخی متخصصان معتقدند این مسئله از سیاست پولی بانک مرکزی به منظور کنترل تورم و نقدینگی ریشه می‌گیرد.

کنترل شدید سیاست پولی توسط بانک مرکزی

همانطور که اشخاص برای گرفتن وام به بانک‌ها مراجعه می‌کنند، بانک‌ها نیز جهت تامین مالی و دریافت اعتبار خود به بانک مرکزی مراجعه می‌کنند. این عملیات تحت عنوان بازار باز شکل می‌گیرد. بانک‌ها با گرو گذاشتن اوراق نزد بانک مرکزی، اعتبار مورد نیاز خود را اعلام می‌کنند. بانک مرکزی تعیین می‌کند که چه مقدار از این نیاز مالی را پاسخ می‌دهد و بانک‌ها در چه سررسید و با چه نرخ سودی باید اوراق خود را بازخرید کنند.

در جدیدترین گزارش بانک مرکزی از عملیات بازار باز منتهی به ۲۱ بهمن ماه، ۲۹۵ هزار و ۷۱۰ میلیارد تومان اعتبار توسط ۲۲ بانک درخواست شده است. میزان درخواست‌ها در این هفته نسبت به هفته گذشته با کاهش حدود ۴ همتی همراه بوده است.

در هفته منتهی به ۲۱ بهمن، بانک مرکزی با ۲۳۰ هزار میلیارد تومان از سفارشات موافقت کرده است. همچنین، نسبت قبولی به کل درخواست‌ها به ۷۷.۸ درصد رسیده که نسبت به هفته گذشته افزایشی بوده است. به‌طور کلی، این نسبت در چند ماه اخیر در کانال ۷۰ درصد بوده و از اواخر تابستان تا کنون، بانک مرکزی دیگر با همه درخواست‌های بانک‌ها برای دریافت اعتبار موافقت نکرده است.

تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که دلیل اصلی این رویکرد بانک مرکزی، کاهش شدت در سیاست پولی انبساطی خود به منظور کنترل نقدینگی و تورم است. بانک‌ها در صورتی که نتوانند نیازهای مالی خود را به‌طور کامل از بانک مرکزی تامین کنند، به شبکه بانکی مراجعه می‌کنند.

در حراج این هفته سررسید اعتبارها ۶ روزه بودند که بانک‌های اعتبار گیرنده باید طی یک ۶ روز بدهی خود را تسویه کنند. این تسویه به صورت بازخرید اوراق گرو گذاشته شده نزد بانک مرکزی با نرخ سود سالانه ۲۳ درصد است. این عملیات گرو گذاشتن اوراق و بازخرید آن از بانک مرکزی با نام ریپو نیز شناخته می‌شود.

از آنجایی که در حراج هفته‌های گذشته اعتباراتی با سررسیدهای بلند مدت‌تر منتشر شده بود، تا این هفته اوراق‌های گرو گذاشته شده به ارزش ۲۲۷ هزار و ۸۵۰ میلیارد تومان بعلاوه بهره آن – ۲۳ درصد – توسط بانک‌ها بازخرید شده است. از طرفی، ارزش مانده اعتبارات سررسید نشده این هفته و هفته‌های قبل به ۲۳۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. در چند ماه اخیر، حجم توافق سررسید نشده با حجم درخواست پذیرفته شده توسط بانک مرکزی برابر است. این نشان می‌دهد وضعیت بازار باز سر به سر شده و توافقات بازخرید نشده در واقع همان توافقاتی هستند که در هفته جاری با آنها موافقت شده است.

حضور بانک‌ها در بازار شبانه برای تامین نقدینگی

یکی دیگر از راه‌های بانک مرکزی برای مدیریت نیاز مالی بانک‌ها بازار قاعده‌مند یا شبانه است. نرخ بهره در این بازار ۲۴ درصد است و بانک‌ها موظفند با گرو گذاشتن اوراق، طی ۲۴ الی ۴۸ ساعت اوراق را با نرخ سود تعیین شده بازخرید کنند.

در ۶ روز منتهی به ۲۱ بهمن ماه، به طور میانگین روزانه حدود ۳۶ همت اعتبارگیری قاعده‌مند صورت گرفته است. با توجه به حجم قابل توجه اعتبارگیری در بازار شبانه، خود مهر تاییدی بر کسری نقدینگی بانک‌ها است. چرا که بازار شبانه یکی دیگر از راه‌های تامین مالی بانک‌ها از طریق شبکه بانکی است.

در روز ۱۶ بهمن ماه، ۴ بانک ۳۶ هزار و ۲۹۰ میلیارد تومان اعتبار قاعده‌مند دریافت کرده و حدود ۳۷ هزار و ۵۴۰ میلیارد تومان در پایان این روز سررسید شده است. به همین ترتیب، در روز ۱۷ بهمن‌ماه، ۵ بانک حدود ۳۸ هزار و ۲۶۰ میلیارد تومان اعتبارگیری قاعده‌مند دریافت کردند و ۳۶ هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان بازخرید سررسید شده در پایان این روز داشته‌اند. در آخرین روز بازار باز، یعنی در ۲۱ بهمن ماه، ۳۹ هزار و ۹۰ میلیارد تومان توسط ۵ بانک اعتبارگیری انجام شده و ۳۸.۳۷ همت نیز سررسید شده است.

در نهایت مجموع نقدینگی بسط داده شده در بانک‌ها در بازار باز و بازار شبانه در هفته اخیر به فراتر از مرز 300 هزار میلیارد تومان رسیده است. رقمی که البته با توجه به رقم منتشر نشده اضافه برداشت نظام بانکی از بانک مرکزی حداقل کسری در این نهادهای مالی بوده است.