تانگوی اژدها و فیل؛ ترامپ چگونه روابط گرم‌تر میان چین و هند را رقم زد؟

به گزارش اکوایران، چین تنها کشوری نیست که از استعاره‌های حیوانی در تصویرسازی‌های سیاسی خود استفاده می‌کند. به هر حال، روسیه خرس درنده‌اش را دارد، آمریکا عقاب بلندپروازش را و بریتانیایی‌ها بولداگ جسورشان را؛ اما وقتی پای نمادها به میان می‌آید، واقعا سخت است که چیزی از اژدها بالاتر باشد.

به نوشته بلومبرگ، در زمان مائو تسه‌تونگ، از آمریکا به‌عنوان یک ببر کاغذی یاد می‌شد و از متحدان آن به‌عنوان سگ‌های پیرو امپریالیسم آمریکایی نام می‌بردند. استفاده از این برچسب‌ها مدت‌ها پیش به پایان رسید، اما این تجسم‌های خلاقانه همچنان در چین جریان دارد؛ هان ژنگ، معاون رئیس‌جمهوری چین چند روز قبل از مزایای تانگوی اژدها و فیل گفت که به روابط گرم‌تر میان چین و هند اشاره دارد.

چین و هند از زمان تاسیس حکومت‌های مدرن خود در اواخر دهه 1940، میان دوران‌هایی از همکاری محتاطانه و دشمنی مستقیم در نوسان بوده‌اند که تازه‌ترین مورد آن به درگیری‌های مرزی خونین در سال 2020 برمی‌گردد.

رهبران امروز دو کشور یعنی شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، و نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، در تلاشی همه‌جانبه برای کسب رهبری جنوب جهانی هستند و در مسائلی مانند حمایت پکن از دشمن درجه یک دهلی نو یعنی پاکستان، با یکدیگر دچار اختلاف هستند.

در حوزه اقتصاد نیز میان این دو کشور رقابت وجود دارد. نگاه هند به رشد اقتصادی چشمگیر چین طی دهه‌های اخیر، ترکیبی از حسادت و تشویش بوده است. سیاست‌گذاران هند در حال بحث درباره این موضوع هستند که آیا باید برای نزدیک شدن به همسایه شمالی، از درِ حمایت‌گرایی وارد شد یا همکاری.

در سال گذشته میلادی، مشاور اقتصادی ارشد هند شرایط را برای مورد دوم فراهم آورد. او پیشنهاد داد که با جذب سرمایه‌گذاری چین، ساخت کارخانه‌های هند سرعت می‌گیرد و در نتیجه آن، صادرات به آمریکا بهبود می‌یابد. اما همانطور که بلومبرگ در سال 2023 گزارش داد، برخی اساتید دانشگاهی پرنفوذ هند استدلال می‌کنند که چین «شریک طبیعی» این کشور است.

در همین حال، پکن شاهد جذابیت عظیم بازار هند است. اما این کشور همچنین می‌خواهد از این موضوع اطمینان حاصل کند که هند بلایی را که چین بر سر آمریکا آورد، با پکن تکرار نکند: ترکیبی از نیروی کار فراوان و ارزان با فناوری‌های وارداتی در جهت نابودی سلطه تولیدی آمریکا.

در هر حال، برای اینکه تانگوی یادشده شکل بگیرد، موانع زیادی باید برداشته شود. اما موسیقی به‌طور قطع آغاز شده است و اگر فردی وجود داشته باشد که شی و مودی از او تشکر کنند، این شخص بدون شک دونالد ترامپ است.

سوبرامانیام جایشنکار، وزیر امور خارجه هند، در  14 جولای (23 تیر) با وانگ یی، همتای چینی خود در پکن دیدار داشت و از او خواست نسبت به وضع اقدامات محدودکننده تجاری و موانع بیشتر خودداری کند. برخی معتقدند این جمله وزیر امور خارجه هند به محدودیت‌های اخیر چین بر صادرات مواد معدنی کمیاب مربوط می‌شود؛ اقدامی که همچنان اثرات قابل توجهی بر سراسر زنجیره‌های تامین دارد. وانگ به این شکل پاسخ داد که چین مایل است روابط و همکاری‌های خود با هند را تقویت کند و به کمک یکدیگر از ثبات زنجیره تامین دفاع کنند.

وزیر خارجه چین همچنین به‌شکل سمبولیک خواستار ارتقای همکاری میان پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان شد و بر مدیریت درست تفاوت‌ها میان دو کشور تاکید کرد. علاوه بر این، دیدار سوبرامانیام جایشنکار با شی جین‌پینگ یک روز بعد از دیدار با وانگ یی، نشانه‌ای قدرتمند از اولویت‌های چین است.

اما در زمان گرم شدن روابط میان چین و هند، تازه‌ترین تهدید دوپهلوی ترامپ مبنی بر وضع تعرفه ثانویه بر کشورهایی که نفت روسیه را خریداری می‌کنند، ظاهر شد. از زمان حمله همه‌جانبه مسکو به خاک اوکراین در سال 2022، هر دو کشور خرید نفت ارزان روسیه را افزایش داده‌اند و از انتقاد از ولادیمیر پوتین که کشورش یکی از اعضای بریکس است، خودداری کرده‌اند.

کارشناسان تجاری هشدار داده‌اند که تهدید تعرفه‌های ثانویه (بسته به اینکه دقیقا چه معنایی دارد) می‌تواند نتیجه معکوس برای آمریکا داشته باشد، به‌طوری‌که این اقدام باعث پیچیده‌تر شدن مذاکرات تجاری می‌شود و اعضای بریکس را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند. اقتصاددانان به‌دنبال قوانین خاص در هرگونه توافق تجاری آمریکا با هند هستند تا ببینند چه مقدار از ارزش یک کالا باید در داخل ساخته شود تا به آن کالای «ساخت هند» بگویند؛ آمریکا این نرخ را در سطح دست‌کم 60 درصد می‌بیند، اما هند تنها به‌دنبال نرخ 35 درصدی است.

به هر ترتیب، دلایل ذاتی برای آغاز تانگوی اژدها-فیل وجود دارد. هند برای افزایش جاه‌طلبی‌های تولیدی خود به تجهیزات صنعتی و قطعات پیشرفته چین نیاز دارد. چین که با رقابت شدید مانند جنگ قیمتی میان شرکت‌ها  درگیر است، نیاز دارد مردم بیشتری خودروها، پنل‌های خورشیدی و دیگر صادرات این کشور را خریداری کنند.

روابط چین و هند که به‌شکلی عمیق در حال بازنگری از سوی دو کشور است، از نظر اقتصادی بسیار معقول است. و در حالی‌که بیش از 75 سال تجربه از مسیر دشوار پیش‌رو خبر می‌دهد، نوعی خصومت عمیق میان چین و هند از نوعی که به‌طور مثال، رابطه چین و ژاپن را تحت تاثیر قرار داده است، وجود ندارد.

اگر رقص اقتصادی چند دهه‌ای میان عقاب و اژدها به ما یک درس بدهد، آن درس این است: تانگوی اژدها و فیل آنچنان که به نظر می‌رسد، از واقعیت دور نیست.