از شاخه زیتون تا آتش اژدها؛ بازی هوشمندانه شی در برابر ترامپ

به گزارش اکوایران، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، از آخرین دیدار خود با جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، برای ارسال یک پیام واضح به دونالد ترامپ استفاده کرد: پکن خواهان دوستی با واشنگتن است، اما در صورت لزوم آماده مقابله است.

به نوشته بلومبرگ، با در نظر گرفتن این موضوع که جو بایدن قرار است در ماه ژانویه کاخ سفید را ترک کند، رهبر چین در دیدار روز شنبه خود با او فرصت را غنیمت شمرد تا رویکردش را نسبت به دونالد ترامپ ابراز کند؛ رویکردی که مستلزم پیدا کردن راهی برای کنار آمدن دو اقتصاد برتر جهان با یکدیگر است، با تأکید شی بر این موضوع که چین و آمریکا نباید یک جنگ سرد جدید را آغاز کنند و مناقشه بین این دو کشور غیرقابل اجتناب نیست.

با این حال، شی اظهارات خود را با تأکید بر «چهار خط قرمز» چین ادامه داد و این سیگنال را ارسال کرد که آمریکا باید از این اقدامات خودداری کند: هرگونه تلاش برای کاهش قدرت حزب کمونیست، سوق دادن چین به سوی دموکراسی، محدود کردن رشد اقتصادی چین و تشویق به استقلال تایوان.

دیدار جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، با شی جین‌پینگ، همتای چینی خود، در اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک در پرو، 16 نوامبر.

شی در بیانیه‌ای پس از دیدار با بایدن در لیما، پایتخت پرو، که محل برگزاری اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک بود، اعلام کرد: «این موارد نباید به چالش کشیده شوند. این‌ها مهم‌ترین محافظان رابطه آمریکا و چین هستند.»

این بیانیه طولانی از سوی شی پس از دیدار خداحافظی با جو بایدن نشان می‌دهد که چین در حالیکه برای بدترین سناریو آماده می‌شود، به بهترین شرایط نیز امیدوار است. ترامپ تهدید کرده که پکن را با تعرفه‌های 60 درصدی هدف قرار می‌دهد و چندین سیاست‌مدار سختگیر در قبال چین را در رأس تیم سیاست خارجی خود قرار داده است، از جمله مارکو روبیو به‌عنوان وزیر خارجه و مایک والتز به‌عنوان مشاور امنیت ملی.

نیل توماس، از مرکز تحلیل چین در موسسه سیاست جامعه آسیا، اعلام کرده: «اینگونه به نظر می‌رسد که شی سعی دارد وضعیت کنونی روابط آمریکا و چین را حفظ کند، حتی با وجود اینکه می‌داند بایدن قادر نیست مانع ترامپ شود و با حضور دونالد در کاخ سفید، روابط دو کشور به این شکل باقی نخواهد ماند. این موضوع نشان می‌دهد که پکن به‌شدت نگران بی‌ثباتی به‌دنبال آغاز فعالیت دولت ترامپ است.»

در حالی که ترامپ سیگنال اختلالات تجاری بزرگ در آینده را ارسال کرده است، اظهارات او درباره میزان حمایت آمریکا از تایوان و ارتباط نزدیکش با ایلان ماسک، مدیرعامل شرکت تسلا، که منافع تجاری قابل توجهی در چین دارد، سوالاتی را به وجود آورده است. در سال 2023، ماسک اعلام کرد که تایوان بخشی جدایی‌ناپذیر از چین است که با محکومیت از سوی رهبران تایوان روبه‌رو شد.

هنوز مشخص نیست که تهدید اعمال تعرفه‌ها باعث آغاز مذاکرات مشابهی می‌شود که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ دیده شد یا اینکه آیا ترامپ در تلاش‌های خود برای متوقف کردن چین، ایدئولوژیک‌تر شده است یا خیر. در اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک، جیمی دایمن، مدیرعامل اجرایی جی‌پی مورگان چیس، تهدیدهای ترامپ در رابطه با وضع تعرفه را به‌عنوان راهی برای آوردن دولت‌ها به میز مذاکرات توصیف کرد و از شرکت‌کنندگان در این اجلاس خواست کتاب رئیس‌جمهور منتخب آمریکا موسوم به «هنر معامله» را بخوانند.

جیمی دایمن، مدیرعامل اجرایی جی‌پی مورگان چیس، در جریان اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک در پرو، 14 نوامبر.

در پرو، شی به‌دنبال تقویت روابط خود با طیف وسیعی از متحدان و شرکای آمریکا بود و رهبر چین قصد دارد با تعداد بیشتری از این رهبران در اجلاس گروه 20 که از روز دوشنبه در برزیل آغاز می‌شود، دیدار کند. شی در دیدار با یون سوک یئول، رئیس‌جمهور کره جنوبی، تأکید کرد که دو کشور روابط عمیق‌تری داشته باشند و ثبات را حفظ کنند؛ دیداری که نشان داد چین از اقدام کره شمالی در ارسال سربازان خود به جبهه‌های اوکراین برای حمایت از روسیه، ناراضی است.

اظهارات رئیس‌جمهور چین پس از دیدار با بایدن نشان می‌دهد این کشور نسبت به مذاکره درباره مسائل اقتصادی که شامل خط قرمزها نیست، رویکردی باز دارد؛ موضوعاتی که شاید هیچ‌کدام بزرگ‌تر از مسئله تایوان نباشند؛ کشوری که پکن تهدید کرده که اگر لازم باشد برای تصاحب آن به زور متوسل می‌شود. پس از صحبت با بایدن، شی برای نخستین‌بار رهبر تایوان را به نام خطاب کرد و گفت: «آمریکا باید به‌طور واضح طبیعت واقعی لای چینگ ته در زمینه دستیابی به استقلال را ببیند.»

در رابطه با تنش‌های خارج از کنترل در دریای جنوبی چین، شی به ایالات متحده هشدار داد در مسئله مناقشات مرزی میان چین و فیلیپین - از متحدان آمریکا - دخالت نکند و از بایدن خواست که در رابطه با این مسئله، تحریکی از سوی واشنگتن صورت نگیرد.

رئیس‌جمهور چین همچنین از سیاست آمریکا موسوم به «حیاط کوچک و حصارهای بلند» که نخستین‌بار از سوی جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، مطرح شد و هدف آن اطمینان حاصل کردن از عدم دستیابی چین به فناوری‌های بسیار پیشرفته است، انتقاد کرد.

در رابطه با هشدارهای شی جین‌پینگ درباره مسائل حقوق بشر و دموکراسی، مشخص نبود که منظور او چه بود. اما رهبر چین از مدت‌ها پیش نسبت به تلاش‌های احتمالی آمریکا برای دامن زدن به مخالفت‌ها در این کشور ابراز نگرانی کرده است و مشکلات فزاینده اقتصادی در داخلی چین، ریسک رشد نارضایتی و مخالفت‌ با دولت او را به همراه دارد.

چین به‌طور معمول هشدارهای مبهمی را مطرح می‌کند و آن‌ها لزوما به این معنا نیستند که یک اقدام خاص منجر به جنگ می‌شود. در یک جلسه توجیهی پس از این دیدار، سالیوان اعلام کرد این گونه بیانیه‌ها از اقدامات معمول چین محسوب می‌شود.

در یک بیانیه کاخ سفید درباره دیدار شی و بایدن اعلام شد که دو رهبر بر اهمیت مدیریت مسئولانه جنبه‌های رقابتی روابط آمریکا و چین به همراه جلوگیری از مناقشه و ادامه ارتباط واشنگتن و پکن تأکید کردند.

شی جین‌پینگ برای دیدار دوجانبه با دینا بولوارته، رئیس‌جمهور پرو، که در تصویر نیست، وارد کاخ دولت پرو می‌شود، شهر لیما، 14 نوامبر.

آنچه که شی به دنبال آن است، ترسیم رویکرد آمریکا نسبت به چین است که شدت آن نسبت به قبل بیشتر شده است. در کنار «چهار هشدار» چین، «شش نه» نیز پس از دیدار شی با بایدن در بالی مطرح شد: «ایالات متحده به دنبال جنگ سرد جدید نیست، قصد تغییر سیستم چین را ندارد، اتحادهایش علیه چین هدف‌گذاری نشده‌اند، از 'استقلال تایوان' حمایت نمی‌کند، به دنبال درگیری با چین نیست و سیاست تایوان را به‌عنوان ابزاری برای رقابت با چین نمی‌بیند.»

سؤال بزرگ اکنون این است که آیا ترامپ و اعضای کابینه‌اش با این موضع موافق خواهند بود یا خیر.