روایت بلومبرگ از ناکامی بزرگ مالک ایرانی باشگاه فوتبال اورتون انگلیس

فرهاد مشیری در بازی لیگ برتر انگلستان میان اورتون و آرسنال در لیورپول در سال 2019. روزهای اولیه مالکیت او پر از امید بود.

به گزارش اکوایران، زمانی که فرهاد مشیری وارد باشگاه فوتبال اورتون شد،‌ همهمه زیادی وجود داشت. از نظر طرفداران، او زندگی کلیشه‌ای یک مالک متمول را داشت که به یک تفریح گران‌قیمت علاقه نشان می‌داد. او پیش از بازی‌ها در میان طرفداران قرار می‌گرفت، اما به‌عنوان یک شهروند موناکو، به‌شکل منظم از یک جت شخصی برای رفت‌وآمد استفاده می‌کرد. مشیری دارای بهترین‌ ابزارها بود: علاقه شدید به فوتبال و پول برای خرج کردن.

به نوشته بلومبرگ، اما پس از هشت سال، این سرمایه‌گذار ایرانی-بریتانیایی در حال ترک لیگ برتر فوتبال انگلستان است، آن هم پس از هزینه‌کرد حدود یک میلیارد دلاری در این باشگاه. به‌جای میراثی از موفقیت، اورتون به یک باشگاه فوتبال ناکارآمد تبدیل شده است.

فوتبال، مملو از داستان‌های هشداردهنده‌ای از سرمایه‌گذاران ثروتمندی است که سرمایه‌ خود را ازدست داده‌اند. با این حال، ضررهای مالی که فرهاد مشیری با آن روبه‌رو شده است، از سوی بسیاری، منحصربه‌فرد و بی‌سابقه در نظر گرفته می‌شود.

برای این سرمایه‌گذار 69 ساله تنها بخش کوچکی از آنچه که در این سال‌ها در باشگاه اورتون سرمایه‌گذاری کرده، باقی مانده است. در حال حاضر، باشگاه اورتون به دان فریدکین فروخته شده است؛ یک میلیاردر که خانواده‌اش با فروش خودروهای تویوتا به ثروت عظیمی دست یافت و او تازه‌ترین تاجر آمریکایی محسوب می‌شود که وارد لیگ برتر انگستان می‌شود.

رابطه مشیری با علی‌شیر عثمانف، یک میلیارد روس تحت تحریم و منبع عمده ثروت مشیری، وخیم‌تر شده است. طبق اعلام افراد مطلع به بلومبرگ، عثمانف معتقد است که مشیری به او صدها میلیون دلار بدهکار است. مشیری می‌گوید که بدهی‌هایش تسویه شده است. این دو از فوریه 2022 یعنی زمانی که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، سربازهایش را به داخل اوکراین فرستاد، با یکدیگر صحبت نکرده‌اند.

جولیا بولد که باشگاه اورتون را در BBC Merseyside Sport دنبال می‌کند، می‌گوید: «دوران فرهاد مشیری توسط هواداران اورتون به‌عنوان درسی در نظر گرفته می‌شود که چرا پول همیشه باعث موفقیت نمی‌شود.»

قرار نبود که شرایط اینگونه شود. اورتون یکی از مشهورترین باشگاه‌های انگلستان محسوب می‌شود، هر چند که نتوانسته است از سال 1995 جامی را بالای سر ببرد. این تیم مستقر در شهر بندری لیورپول در حال اتمام یک استادیوم پیشرفته است که می‌تواند درآمد این باشگاه در روز مسابقات را دو برابر بیشتر کند و باعث شود وضعیت مالی این باشگاه در سال‌های آتی به ثبات برسد.

اما پول مشیری به اتمام رسید. وام‌دهندگان مختلفی دعوت شده‌اند تا نه تنها سازندگان را در محل استادیوم نگه دارند، بلکه هزینه‌های روزانه اداره یک باشگاه فوتبال را نیز پوشش دهند. اورتون در بدهی غرق شده است. طبق اعلام افراد آگاه به موضوع، فریدکین به مشیری به دلیل سهامش در باشگاه، کمتر از 50 میلیون دلار پرداخت خواهد کرد.

مشیری به هیچ تخلفی متهم نشده و در رابطه با معاملاتش با عثمانف نیز تحت تحریم قرار نگرفته است.

ورزشگاه جدید ساحلی اورتون زمانی که بریتانیا و ایرلند میزبان مسابقات قهرمانی اروپا در سال 2028 باشند، از ورزشگاه‌های اصلی خواهد بود.

به گفته یک فرد آشنا، تیم معامله فریدکین تجزیه و تحلیل کرد که آیا مشیری با عثمانف در ارتباط بوده است یا خیر. نتیجه این بود که مشیری در زمینه انجام اقدامات با درآمدهای حاصل از این معامله با محدودیت روبه‌رو شود.

اما برای کسانی که افول اورتون طی یک دهه اخیر را تماشا کردند، سوالات درباره چگونگی ارتباط مشیری با این میلیاردر روس و تبدیل شدن او به مالک یکی از بزرگ‌ترین باشگا‌ه‌های فوتبال انگلستان، همچنان باقی مانده است.

عثمانف در پاسخ ایمیلی به سوالات بلومبرگ گفت: «مشیری به وجدان خود بدهکار است. در مورد اینکه او چقدر پول بدهکار است، این موضوع بین من و اوست. من دلیلی برای بحث در مورد آن در رسانه‌ها نمی‌بینم.»

مشیری و خانواده‌اش در سال 1979 -سال انقلاب اسلامی ایران- وارد لندن شدند. مردی آرام در اوایل بیست سالگی، او به‌عنوان یک حسابدار ماهر شناخته می‌شد که می‌توانست ساختارهای مالی پیچیده را به ترتیبات ساده‌ای تقسیم کند.

یک دوست خانوادگی به نام مسعود علیخانی، مشیری را در اواسط دهه 1990 استخدام کرد تا در میدلسکس هلدینگز، یک شرکت سرمایه‌گذاری کوچک که می‌خواست در روسیه تجارت کند، مشغول به کار شود. آن‌ها به‌زودی روی قراردادی برای فروش فولاد ساخته شده توسط Oskol Electrometallurgical Kombinat یا OEMK، بخشی از کارخانه متعلق به عثمانف، مشغول به کار شدند.

این قرارداد سود بالایی به همراه داشت و عثمانف، مشیری را برای قراردادهای بزرگ‌تر به کار گرفت، از جمله یک سهام در شرکت فولادسازی تاتا استیل اروپا در بریتانیا. این ارتباط به‌شکل مشابه باقی ماند: عثمانف پول را فراهم می‌کرد، مشیری در امور اداری کمک می‌کرد.

عثمانف گفت که مشتاق سرمایه‌گذاری در صنایع دیگر از جمله شرکت‌های فناوری مانند فیس‌بوک و گروپون است، اما مشیری مخالف این کار بود و ترجیح می‌داد سرمایه‌گذاری در صنعت فلزات و معدن باشد. با این حال، عثمانف در هر مورد سرمایه‌گذاری، مشیری را نادیده می‌گرفت.

صرف‌نظر از محدودیت‌های نفوذ مشیری بر عثمانف، در سال 2008 به او اجازه داده شد تا به 10 درصد از سهام در هلدینگ گالاگر دسترسی داشته باشد. عثمانف از طریق گالاگر، «متالواینوست» را مدیریت می‌کرد، یک مجموعه‌ قابل توجه از دارایی‌های فلزات و معدن از جمله OEMK.

تا سال 2012، متالواینوست ارزشی معادل دست‌کم 16 میلیارد دلار داشت که باعث شد ارزش سهام مشیری به حداقل 800 میلیون دلار برسد. این مبلغ یک سال بعد، زمانی که هولدینگ گالاگر به «یو‌اِس‌اِم هولدینگز» (USM Holdings)، یک شرکت با مسئولیت محدود مستقر در جزایر ویرجین بریتانیا تغییر ساختار داد، حتی بیشتر شد. یو‌اِس‌اِم هولدینگز دارایی‌های معدن، فناوری، مخابرات و رسانه عثمانف را در اختیار داشت و ارزش آن 29 میلیارد دلار بود.

روی کاغذ، مشیری با داشتن 10 درصد از سهام یو‌اِس‌اِم هولدینگز، یک میلیاردر محسوب می‌شد. آنچه که باعث ثروتمند شدن مشیری شد، سود سهام و پاداش مربوط به دارایی‌های عثمانف بود. پس از اینکه یو‌اِس‌اِم هولدینگز در سال 2018 به روسیه بازگشت، فاش کرد که تنها در سال‌های 2019 و 2020 حدود یک میلیارد دلار به مالکان پرداخت کرده است.

مشیری به‌طور بالقوه یک میلیارد دلار از همکاری با عثمانف در طول سال‌ها دریافت کرده است که برای تأمین مالی جاه‌طلبی ناکام او در ورزش کافی بود. با این حال، او هنوز نیاز داشت که مابه التفاوت ارزش سهام گالاگر و هلدینگ با ارزش تر یواس‌ام را بپردازد.

ایوان استرشینسکی که تا زمان تحریم‌ها در سال 2022، مدیر اجرایی شرکت یو‌اِس‌اِم هولدینگز بود، گفت: «بخش عمده این تفاوت با حذف بدهی یا بازپرداخت شبه بدهی با استفاده از ابزارهای مالی پوشش داده شد. به گفته سخنگوی مطبوعاتی عثمانف، بیش از 80 درصد از بدهی مشیری حذف شده است.

زمانی که عثمانف در حال ساختن امپراتوری خود بود، این اختلاف اهمیت نداشت. در آن زمان، آن دو در حال تماشای فوتبال لیگ برتر انگلیس بودند و سعی می‌کردند نحوه نفوذ به اتاق هیئت مدیره باشگاه فوتبال آرسنال را بیابند.

مشیری، ردیف میانی سمت چپ، در کنار عثمانف در بازی اسپرز مقابل آرسنال در وایت هارت لین، لندن در سال 2013

برنامه این بود که با خرید سهام از سهامداران کوچک‌تر، کنترل آرسنال را به دست بگیرند، درست مانند روشی که عثمانف ثروت خود را در روسیه به دست آورده بود. برای یک میلیاردر روس دیگر، رومن آبراموویچ، خرید باشگاه چلسی در سال 2003 با مبلغ 140 میلیون پوند (177 میلیون دلار) و تبدیل آن به یکی از بهترین تیم‌های جهان، دسترسی به نخبگان سیاسی و فرهنگی لندن را برای او ممکن ساخت. عثمانف نیز شانس خود را دید تا همین کار را با آرسنال، رقیب شهر چلسی، انجام دهد.

این بار، مشیری به‌عنوان سرمایه‌گذار مستقل در کنار عثمانف فعالیت می‌کرد. اما در سال 2007، در حالیکه عثمانف نزدیک به 15 درصد سهام آرسنال را خریداری کرد، میلیاردر آمریکایی، استن کرونکه، 10 درصد از سهام را به دست آورد و به یک رقیب جدی برای کنترل باشگاه تبدیل شد.

عثمانف و مشیری وارد نبردی با کرونکه شدند. اما تلاش آن‌ها برای به دست آوردن کنترل باشگاه شکست خورد. در سال 2011، کرونکه سهام اکثریت را به دست آورد و یک دوره 10 ساله را برای خرید سهام باقی‌مانده آغاز کرد. عثمانف از فروش سهام خود امتناع کرد و از باشگاه کنار گذاشته شد.

در حالیکه نزاع با کرونکه ادامه داشت، مشیری 15 درصد سهام خود در آرسنال را به عثمانف به مبلغ حدود 200 میلیون پوند فروخت و از این پول برای خرید 49.9 درصد از سهام اورتون با مبلغ 87.5 میلیون پوند در سال 2016 استفاده کرد.

اورتون تیم قدرتمندی بود که به‌تازگی مبلغ قابل توجه 28 میلیون پوند را برای خرید روملو لوکاکو از چلسی هزینه کرده بود. این باشگاه به‌طور منظم در نیمه بالای جدول لیگ برتر قرار داشت.

روزهای ابتدایی مالکیت مشیری بر اورتون پر از امید بود. او همچنین بخشی از یک کنسرسیوم بود که ساختمان مشهور رویال لیور لیورپول را خرید و کارکنان اورتون را به دفاتر باشکوه آن منتقل کرد.

مشیری خیلی زود شروع به تأمین مالی کرد و ابتدا با پرداخت یک وام بدون بهره 80 میلیون پوندی، بدهی‌های اورتون را تسویه کرد. اما برخلاف آبراموویچ در چلسی که تیم مدیریتی باشگاه را کاملا تغییر داد و به‌سرعت نخستین عنوان قهرمانی لیگ برتر خود را پس از 50 سال به دست آورد، مشیری بیشتر مدیران اورتون را در جای خود نگه داشت. بیل کنرایت که نیمی از 26 درصد سهام خود را به مشیری فروخته بود، به‌عنوان رئیس باشگاه باقی ماند.

به گفته افرادی که در دوران مدیریت مشیری در این باشگاه کار می‌کردند، او نتوانست اقتدار خود را بر اورتون اعمال کند.

مشیری که به کار در زمینه صرفه‌جویی مالی برای عثمانف عادت داشت، اکنون مسئول حساب‌های باشگاه شده بود و اجازه داد هزینه‌های هنگفتی برای بازیکنان جدید انجام شود. اورتون که همیشه در بازار نقل و انتقالات محتاطانه هزینه می‌کرد و اغلب با فروش ستارگان به باشگاه‌های بزرگ‌تر به تعادل مالی می‌رسید، پس از ورود مشیری، بیش از 500 میلیون دلار فقط در چهار سال برای بازیکنان هزینه کرد.

از سمت چپ، ساختمان رویال لیور لیورپول، ساختمان کانارد و ساختمان بندر لیورپول

در همین حال، عثمانف در پشت صحنه باقی ماند. یو‌اس‌ام هولدینگز در سال 2017 به یک اسپانسر بزرگ برای اورتون تبدیل شد. اما زمان زیادی نگذشت که عثمانف از عملکرد مشیری ناراضی شد.

عثمانف اعلام کرد: «من به دفعات توضیح‌ داده‌ام که صاحب سهام در اورتون نبودم، چه به شکل مستقیم چه غیرمستقیم و هیچ تصمیمی در رابطه با فعالیت یا مدیریت این باشگاه نداشتم.»

او ادامه داد: «اما من به‌عنوان سهامدار در شرکت‌های بزرگ حامی مالی که برای خرید حق نام ورزشگاه جدید باشگاه سرمایه‌گذاری کردند، به عملکرد باشگاه علاقه مند بودم.»

اورتون در فصل 2019/2020 در رتبه دوازدهم قرار گرفت که بدترین عملکرد آن در 16 سال اخیر بود. کارلو انجلوتی که اکنون سرمربی باشگاه فوتبال رئال مادرید است و یکی از موفق‌ترین مربیان تاریخ فوتبال محسوب می‌شود، به این باشگاه آمد و سپس رفت. مربیان دیگر هم آمدند و رفتند. با اینکه اورتون بیشتر از همیشه خرج می‌کرد، عملکردش بدتر شد و در چهار سال گذشته این تیم با نبرد بقا در لیگ جزیره روبه‌رو بوده است، به‌جای آنکه برای دستیابی به رتبه‌های بالای جدول مبارزه کند.

تا ژانویه 2022، مشیری سهام خود در اورتون را به 94 درصد افزایش داد. اما کنرایت که اکنون تنها چند درصد از سهام باشگاه را در اختیار دارد، به‌عنوان رئیس باشگاه باقی ماند. مشیری همچنین به تأمین مالی ورشگاه جدید اقدام کرد. ساخت این ورزشگاه که در ابتدا 500 میلیون پوند برآورد شده بود، در حال حاضر بیش از 800 میلیون پوند تخمین زده شده است.

مشیری و عثمانف هنوز نزدیک بودند و هر روز با یکدیگر صحبت می‌کردند. در دوران همه‌گیری کووید-19، عثمانف حتی جواهرات لوکس را به آپارتمان یکی از اعضای نزدیک خانواده مشیری فرستاد. اما یک ماه بعدتر که عثمانف تحت تحریم اتحادیه اروپا قرار گرفت، این ارتباط نیز قطع شد. عثمانف اعلام کرد که در آن زمان مشیری «ناپدید» شد.

تا ماه مارس، دولت بریتانیا از مسدود کردن کلی دارایی‌های عثمانف و یو‌اس‌ام هولدینگز در کنار تعدادی از تاجران دیگر از جمله آبراموویچ، مالک باشگاه چلسی خبر داد.

مشیری چند روز بعد از هیئت مدیره یو‌اس‌ام کنار رفت. در سال 2023، عثمانف و شرکای او مشیری را از فهرست مالکان یو‌اس‌ام بر اساس اسناد دادگاه بیرون کردند. BDO، حسابرس قدیمی اورتون، در سال 2022 پس از اعمال تحریم‌ها استعفا داد.

باشگا‌ه‌های فوتبال در جذب سرمایه سیری‌ناپذیر هستند. حتی بهترین تیم‌های لیگ جزیره هر ساله دچار زیان می‌شوند. همه‌گیری کووید-19 در کنار ساخت استادیوم جدید، تأمین مالی اورتون را با مشکل مواجه کرد. در پایان فصل 2022/23، بدهی خالص به 330 میلیون پوند افزایش یافته بود. مشیری تاکنون 450 میلیون پوند نیز از طریق وام بدون بهره از Bluesky Capital Limited، یک شرکت مستقر در جزیره من، سرمایه‌گذاری کرده است.

هواداران قبل از شکست اورتون مقابل ساوتهمپتون در ژانویه 2023

همچنین به نظر می‌رسید که عشق مشیری به فوتبال به پایان رسیده است. او به‌ندرت در حال تماشای بازی‌ها دیده می‌شد و شروع به گرفتن یک سری وام برای حفظ اورتون کرد. در می 2023، گروهی از سرمایه‌گذاران به رهبری MSP Sports Capital بیش از 100 میلیون پوند به اورتون قرض دادند تا به سازندگان ورزشگاه جدید با ظرفیت تقریبا 53 هزار نفر کمک کنند.

اوضاع داشت وخیم می‌شد. در سال 2023، گروه 777Partners  مستقر در میامی 200 میلیون پوند به اورتون قرض داد که بخشی از معامله برای خرید این تیم بود. سوالات لیگ برتر به‌زودی در مورد مناسب بودن  777Partners  ، گروهی با سبد دارایی‌های متنوع از جمله شرکت‌های ضبط موسیقی، شرکت‌های تأمین مالی هواپیمایی و سهام در مجموعه‌ای از تیم‌های فوتبال کوچک‌تر، مطرح شد.

در همان سال، مشکلات اورتون در زمین نیز بدتر شد. عملکرد ضعیف با مجازات باشگاه توسط مقامات ورزشی به دلیل نقض قوانین مالی آن‌ها تشدید شد. کاهش امتیاز، این تیم را به سمت سقوط از لیگ برتر سوق داد.

تا اواسط سال 2024، معامله  777Partners  شکست خورد. سپس فریدکین، میلیاردر آمریکایی، به‌عنوان خریداری معتبرتر ظاهر شد. مانند مشیری، او قصد دارد اورتون را به بالاترین سطح لیگ برتر بازگرداند. مشیری که در موناکو مستقر شده است، زمان بیشتری برای تماشای بازی‌های تیم فوتبال مورد علاقه خود - منچستریونایتد - خواهد داشت.

عثمانف گفت: «من معتقدم که اورتون می‌توانست به تیمی بسیار موفق تبدیل شود، اما مشیری بدشانس بود. فکر می‌کنم او توانایی‌های خود را به‌عنوان مالک باشگاه دست بالا گرفته بود.»