سکوت بانک مرکزی در عملیات شبانه پول

به گزارش اکوایران، بانک مرکزی پس از طراحی و اجرای عملیات بازار باز، اقدام به تامین بخشی از نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها در قالب اعتباردهی به ازای گرو گرفتن اوراق بهادار بانک‌ها کرده است. در این روش به دلیل اینکه اوراق بهادار مانند وثیقه عمل می‌کنند و در صورت تسویه نشدن بدهی بانک‌ها، بانک مرکزی می‌تواند اوراق آن‌ها را به تملک خود دربیاورد، امکان اعتباردهی با امنیت بیشتر وجود دارد.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده در هفته منتهی به 22 آبان سال جاری بانک مرکزی برای سومین هفته متوالی اقدام به تزریق 118.9 همت پول در بازار باز کرد. در این هفته تقریبا 20 بانک برای مشارکت در عملیات بازار باز، سفارش‌هایی به ارزش 142.4 هزار میلیارد تومان ثبت کرده بودند. باوجود سطح بالای نیاز بانک ها در بازار باز همچنان نرخ سود در این بازار در مرز 23 درصد قرار داشته و تاریخ سررسید آن حدودا یک هفته ای بوده است.

چیستی و چرایی بازار باز؟

این سازوکار ابزاری برای بانک مرکزی فراهم می‌کند تا با اثرگذاری بر تقاضای بین بانکی، نرخ بهره بین بانکی را کنترل کرده و در نتیجه آثار شوک‌های اقتصادی و تورم را کاهش دهد. به دلیل پایین‌تر بودن نرخ بهره در بازار باز در مقایسه با سایر روش‌ها مانند اضافه برداشت یا اعتبارگیری قاعده‌مند یا حتی فعالیت در بازار بین بانکی، بانک‌ها تمایل به شرکت در عملیات بازار باز دارند. بر اساس داده‌ها درحال حاضر نرخ بهره بازار باز 23 درصد، اعتبارگیری قاعده‌مند 24 درصد و اضافه برداشت بانک‌ها حدود 34 درصد تعیین شده است. 

به همین ترتیب نرخ بهره بین بانکی که از طریق فشار عرضه و تقاضای منابع نقد تعیین می‌شود نیز عملا در یک کانال 23 تا 24 درصدی در نوسان قرار می‌گیرد. 

اعتبارگیری قاعده‌مند بانک‌ها از بانک مرکزی

زمانیکه بانک‌ها در بازار باز  نتوانند منابع مورد نیاز خود را تامین کنند، به اعتبارگیری قاعده‌مند از بانک مرکزی روی می‌آورند. در این نوع  استقراض برخلاف عملیات بازار باز که سررسید یک هفته‌ای برای تسویه بدهی‌ها وجود دارد، عموما در اعتبارگیری قاعده‌مند باید کل بدهی به همراه سود ظرف 24 ساعت به بانک مرکزی پرداخت شود.

مشاهده می‌شود میزان اعتبارگیری قاعده‌مند بانک‌ها برای اولین بار تقریبا در 2 ماه اخیر به صفر رسیده است. این موضوع می‌تواند نویدی بر این موضوع باشد که التهابات تقاضای نقدینگی فروکش کرده و تمامی منابع مورد نیاز بانک‌ها، در بازار باز و بازار بین بانکی تامین شده است؛ روند نزولی نرخ بهره بین بانکی در هفته‌های اخیر نیز می‌تواند علامت تاییدی در ارتباط با صحت این موضوع باشد.