بازدیدی نادر از خاورمیانه؛ چرا بن‌زاید و بن‌سلمان میزبان پوتین شدند؟

به گزارش اکوایران، روز چهارشنبه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در شرایطی که هواپیمای او توسط چهار جت جنگنده اسکورت می‌شد، سفری نادر به امارات متحده عربی و عربستان سعودی -دو کشور نفت‌خیز خلیج فارس که در برابر فشار برای هم‌سویی با غرب در جنگ اوکراین مقاومت کرده‌اند- را آغاز کرد.

دوست عزیز، مهمان بسیار عزیز

بنا بر گزارش نیویورک‌تایمز، در این دیدارها بحران‌های بین‌المللی، عمدتاً جنگ غزه -که با منحرف کردن توجه رهبران غربی از جنگ اوکراین، به اهداف ژئوپلیتیکی پوتین کمک کرد- مورد بررسی قرار گرفت.

شیخ محمد بن زاید آل نهیان، حاکم امارات، در آغاز مذاکرات، پوتین را «دوست عزیز» خود خواند و پس از ورود پوتین به عربستان سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان، او را «مهمان بسیار عزیز برای پادشاهی» خواند. 

شاهزاده محمد در ویدئویی که توسط دولت سعودی منتشر شد به رهبر روسیه گفت: «ما در آینده فرصت‌های بزرگی در پیش روی خود داریم». پوتین هم به ولیعهد گفت که از این دعوت او استفاده کرده تا «بیایم و با شما و با همه دوستانمان صحبت کنم» و تأکید کرد که دیدار بعدی آن‌ها «باید در مسکو باشد».

 پوتین به محض ورود به ابوظبی، پایتخت امارات، که اولین ایستگاه او در این سفر بود، با شکوه مورد استقبال قرار گرفت: لیموزین او در محوطه وسیع کاخ حرکت کرد که در دو طرفش شترها و اسب‌های عربی قرار داشتند که سواران آن پرچم‌های روسیه را در دست تکان می‌دادند. خبرگزاری دولتی امارات گزارش داد که جت‌ها سه رنگ پرچم روسیه را در آسمان شکل دادند و از پوتین با 21 شلیک سلام استقبال شد.

منزوی تنها در غرب

به گفته آنا بورشچوسکایا، کارشناس روسیه در موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک: «ما پوتین را در غرب به عنوان یک فرد مطرود می‌بینیم، اما این دیدار نشان می‌دهد که او در جاهای دیگر مورد استقبال قرار می‌گیرد. اولویت‌های سیاست خارجی کرملین هم‌چنان در خارج از غرب طنین‌انداز می‌شود و این به پوتین کمک می‌کند تا به جنگ خود علیه اوکراین ادامه دهد».

به گزارش خبرگزاری دولتی امارات، پوتین و شیخ محمد در دیدار خود در مورد پتانسیل توسعه روابط کشورهایشان به یک «مشارکت استراتژیک» گفت‌وگو کردند. بر اساس این گزارش، آن‌ها هم‌چنین در مورد جنگ غزه، نیاز به تلاش برای صلح دائمی در مناقشه اسرائیل و فلسطین و تحولات اوکراین صحبت کردند. به نوشته خبرگزاری امارات، شیخ محمد تمایل خود را برای «ایجاد پل‌های همکاری و توسعه با کشورهای مختلف جهان» ابراز کرد.

کرملین در بیانیه‌ای اعلام کرد، هر دو رهبر بر تعمیق روابط تجاری و سرمایه‌گذاری بین دو کشور تاکید کردند.

اهمیتی نمادین

سفر پوتین که به‌طور غیرمنتظره‌ای در روز سه‌شنبه از سوی کرملین اعلام شد، در بحبوحه بروز نشانه‌هایی از کاهش حمایت ایالات متحده از اوکراین انجام شد -آن هم در شرایطی که اوکراین دیوانه‌وار تلاش می‌کند کمک‌های بیش‌تر غرب را برای تلاش‌هایش برای بیرون راندن نیروهای روسیه از خاک خود دریافت کند.

 پوتین قبل از سفرش به ابوظبی، از زمانی که در فوریه 2022 حمله تمام عیار به اوکراین را به راه انداخت، فراتر از چین، ایران و کشورهای شوروی سابق سفر نکرده بود.

یک کارشناس سیاسی برجسته اماراتی، عبدالخالق عبدالله، اهمیت سفر پوتین را برای امارات کم‌رنگ جلوه داد و آن را «نمادین» توصیف کرد. عبدالله گفت که رهبر روسیه «دوستان بسیار کمی دارد» در حالی که امارات «می‌خواهد دوست همه باشد».

در سال‌های اخیر، امارات سیاست خارجی خود را حول محور محافظت در برابر وابستگی خود به ایالات متحده طراحی کرده است. 

رهبر امارات در دو سال گذشته دو بار به روسیه سفر کرده و کشورش به عنوان مهمان افتخاری در مجمع سرمایه گذاری شاخص پوتین در ماه ژوئن مورد تجلیل قرار گرفت.

اواخر بعد از ظهر چهارشنبه، پوتین امارات را به مقصد عربستان سعودی ترک و با شاهزاده محمد، رهبر واقعی پادشاهی، گفت‌وگو کرد.

ولی‌عهد سعودی از زمان حمله به اوکراین، علی‌رغم فشار قدرت‌های غربی برای منزوی کردن روسیه، روابط نزدیکی با پوتین داشته و خود را به عنوان یک میانجی بالقوه در این مناقشه معرفی کرده است.

فرصتی برای آمریکاستیزی

گفت‌وگوهای پوتین در خاورمیانه اولین دیدار از یک سری دیدارهای دیپلماتیکی بود که برای این هفته برنامه‌ریزی شده بود. رهبر روسیه روز پنج‌شنبه در مسکو میزبان ابراهیم رئیسی، مقام ارشد یکی دیگر از بازیگران کلیدی منطقه بود.

وقوع جنگ در غزه توجه را از اوکراین منحرف کرده و به کرملین فرصت داد تا توجه مردم را در بسیاری از کشورهای در حال توسعه که حمایت از آرمان فلسطین در آنها گسترده است، جلب شود.

 پوتین حمله 7 اکتبر به اسرائیل توسط حماس را محکوم کرده است. او آن را یک اقدام تروریستی خواند و سعی کرد روابط کاری با اسرائیل را حفظ کند و هم‌چنین استدلال کرد که در وهله اول غرب مسئول وقوع این بحران است.

از زمانی که ارتش اسرائیل عملیات زمینی در خاک غزه را آغاز کرد، اندوه و خشم در کشورهای عربی گسترش یافته است. این حمله بیش از 16000 نفر را در غزه کشته است - کمپین کشتاری که با چنین شدتی در این قرن سابقه کمی دارد. در اعتراضات سراسر خاورمیانه، مردم نه تنها نسبت به اسرائیل، بلکه نسبت به ایالات متحده، حامی اصلی اسرائیل در عرصه بین‌المللی نیز ابراز خشم و انزجار کرده‌اند.

آقای عبدالله، دانشمند علوم سیاسی اماراتی، گفت: «ما ضد آمریکایی‌گرایی را در بالاترین حد خود دیده‌ایم».

آمریکا بازگشته است

اما مشخص نیست که آقای پوتین چقدر می‌تواند از این ماجرا سود ببرد.

آقای عبدالله گفت که علی‌رغم خشم و انزجار فزاینده نسبت به ایالات متحده، یکی از پیام‌های اصلی برای کشورهای عربی پس از جنگ این بود که «آمریکا بازگشته است» -از نظر نظامی و سیاسی- آن هم پس از یک دوره طولانی که طی آن برخی رهبران منطقه نگران منافع خود در پی خروج ایالات متحده از منطقه بودند.

عبدالله با توصیف روسیه به عنوان «نامرتبط» به آن جنگ، که ایالات متحده در آن بازیگر بین المللی مسلط بوده، گفت: «موارد بسیار کمی وجود دارد که پوتین بتواند برای وضعیت غزه پیش بکشد».

رئیس جمهور روسیه به شاهزاده سعودی در لحظه ورود گفته که برای آن‌ها مهم است که ارزیابی‌های خود را از «آن‌چه در منطقه اتفاق می‌افتد» به اشتراک بگذارند و گفته که این دیدار آن‌ها «مطمئنا به موقع بوده است».

اشتراکات نفتی

خانم بورشچوسکایا گفت که در پادشاهی -به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان- بازارهای نفت نیز احتمالاً یکی از موضوعات مهم در دستور کار مذاکرات آقای پوتین خواهد بود.

تلاش‌های مشترک برای تولید نفت -که از طریق گروه تولیدکنندگان نفت اوپک پلاس هماهنگ می‌شود- به توسعه روابط قوی در طول سال‌ها بین روسیه و عربستان سعودی و شخص پوتین و ولیعهد سعودی کمک کرده است -به ویژه پس از حل و فصل جنگ شدید قیمت نفت بین دو رهبر در سال 2020.

با این حال، امسال، با سردمداری عربستان سعودی در اوپک پلاس در تلاش برای کاهش تولید نفت و افزایش قیمت‌ها، با موفقیت محدود، در سال جاری، دوباره نقاط اصطکاک باز شد. در حالی که پادشاهی به طور داوطلبانه تولید نفت خود را به میزان یک میلیون بشکه در روز کاهش داده، روسیه کاهش کم‌تری در صادرات خود داشته است، اما تولید آن را کاهش داده است - علی‌رغم تلاش عربستان برای متقاعد کردن مقامات روسیه برای انجام اقدامات بیش‌تر.

دیدار به وقت مسکو

هنگامی که رهبران دو کشور عصر چهارشنبه شروع به گفتگو کردند، پوتین تلویحاً متذکر شد که بن‌سلمان دیدار برنامه‌ریزی شده در مسکو را لغو یا به تعویق انداخته است، بدون اینکه توضیح دهد که چه زمانی و چرا. او گفت: «ما در مسکو منتظر شما بودیم. من می‌دانم که شرایط این برنامه را به تعویق انداخته است.»

 پوتین افزود: «اما دیدار بعدی باید در مسکو باشد.» که شاهزاده محمد پاسخ داد: «بی‌شک. ما آماده‌ایم».