رولت شورشی در شام: قمار خطرناک اردوغان علیه اسد

به گزارش اکوایران، وبگاه العربی‌الجدید با انتشار یادداشتی نوشت، شورش اخیر شورشیان به شمال غرب سوریه، که 27 نوامبر 2024 آغاز شد، می‌تواند به طور قابل توجهی پویایی درگیری سوریه را تغییر داده و وضعیت پرخطری را ایجاد کند؛ خطری که می‌تواند به شکلی بالقوه برای آنکارا امتیازاتی را به همراه داشته باشد.

حمله اخیر که توسط هیئت تحریر الشام (HTS) و گروه‌های شورشی متحد رهبری می‌شود، وضعیت شکننده‌ای را که سال‌ها در استان ادلب سوریه و اطراف آن حاکم بود و با آتش‌بس پرتنش بین نیروهای سوریه و گروه‌های مخالف مشخص شد، در هم شکست. در عرض چند روز، نیروهای مخالف کنترل بخش‌هایی از حلب، بزرگترین شهر سوریه را به دست گرفتند و دستاوردهای ارضی قابل توجهی در سراسر شمال غرب سوریه به دست آوردند و به حومه حماه رسیدند.

کارت برنده آنکارا

به نوشته اقتصادنیوز،  شورشیان همچنین بر آسیب‌پذیری‌های کنونی دولت سوریه که ماحصل ناامیدی ارتش و وضعیت حامیان نظامی کلیدی این بازیگر است، سرمایه‌گذاری کردند. در یک طرف روسیه عمیقاً درگیر جنگ جاری خود در اوکراین است و حزب‌الله که با اسرائیل آتش بس برقرار کرده است، فعلا در فرایند سوریه مشارکتی فعالی نداشته است.

این نشریه در ادامه مدعی شد، در حالی که ترکیه رسما ادعای دخالت در این عملیات را رد کرده است، مقیاس و موفقیت این عملیات نشان از آن دارد که آنکارا با انجامش مخالف نیست. نیوعرب مدعی است که این عملیات برای ترکیه یک پیروزی بزرگ در چندین جبهه محسوب می‌شود. تصرف حلب و پیشروی‌های ارضی مخالفان، در صورت تداوم، به ترکیه اهرم قابل توجه در طول مذاکرات خواهد داد.

به ادعای ناظران این تغییر چشمگیر در پویایی قدرت عملاً توافقات قبلی بین ترکیه و روسیه را که در قابش مناطق کاهش تنش، گشت زنی مشترک و منطقه حائل در اطراف ادلب تعریف شده بود، خنثی می‌کند. مهم‌ترین نکته در میان ناامیدی‌های آنکارا، مذاکرات متوقف شده عادی سازی با دمشق است که اغلب توسط آنکارا آغاز شد و به دلیل اختلافات حل نشده شکست خورده است.

ترکیه خواستار همکاری دمشق علیه گروه‌های کرد سوری شده است و از سوریه برای تسهیل بازگشت بیش از 3 میلیون آواره سوری کمک گرفته است. دمشق به نوبه خود بر خروج کامل ترکیه از شمال سوریه و پایان دادن به حمایت این کشور از گروه‌های مخالف پافشاری کرده است. به نظر می‌رسد شکست در حل این بن بست‌ها اکنون آنکارا را وادار کرده تا کنترل اوضاع را در دست بگیرد. در میان هرج و مرج آشکار، گروه‌های مخالف تحت حمایت ترکیه از فرصت استفاده کردند و از طریق عملیات ادعایی طلوع آزادی که در 30 نوامبر آغاز شد، مبارزان کرد را از پایگاه‌های باقی‌مانده‌شان در شمال غربی سوریه، به‌ویژه منطقه تل رفعت در شمال حلب بیرون راندند.

به ادعای ناظران این تحول یک پیروزی نظامی بزرگ برای ترکیه است، زیرا منطقه عملیاتی شبه نظامیان کرد را بیشتر محدود و حایل امنیتی آنکارا را در امتداد مرز جنوبی و مناطق تحت کنترل عملی آن در سوریه تقویت می‌کند. شاید مهمتر از آن، به دست آوردن نفوذ بر حلب و اطراف آن، به ترکیه یک مزیت کلیدی در رسیدگی به بازگشت آوارگان سوری می‌دهد.

قمار ترکیه

در ماه‌های اخیر، در بحبوحه تشدید لفاظی‌های ضد پناهجویان و مبارزات قدرت سیاسی داخلی که حول حضور سوریه متبلور شده است، رجب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با فشار فزاینده‌ای برای اقدام در این زمینه مواجه شده است. با وجود میلیون‌ها پناهجوی سوری که در حال حاضر در ترکیه ساکن هستند - بسیاری از آنها اصالتاً ساکن حلب هستند - چشم‌انداز بازگشت داوطلبانه آنها به مرکز حلب بسیار آسان‌تر از تلاش برای اسکان اجباری در "مناطق امن" تحت کنترل ترکیه در سایر نقاط شمال سوریه است. علاوه بر این، روابط طولانی مدت اقتصادی بین جامعه تجاری آلپین و ترکیه، همراه با نقش تاریخی حلب به عنوان یک مرکز اقتصادی، پایه‌ای عملی برای ادغام مجدد فراهم می‌کند و این سناریو را هم از نظر اقتصادی امکان پذیر و هم از نظر اجتماعی برای پناهندگان سودمند می‌کند.

به ادعای ناظران با این حال، ترکیه با هشدارها و خطرات قابل توجهی همراه است. گسترش نفوذ بر مناطق تازه تصرف شده، آنکارا را ملزم به اختصاص سرمایه اقتصادی و سیاسی قابل توجهی خواهد کرد.

تجربه ترکیه در مدیریت سایر مناطق تحت کنترل واقعی خود در شمال سوریه مملو از چالش‌هایی از جمله نارضایتی محلی و مقاومت‌های خشونت آمیز گاه به گاه بوده است. حفظ ثبات و ارائه خدمات اولیه در این مناطق هزینه دارد و گسترش این مدل به حلب و اطراف آن احتمالاً حتی بیشتر از این هم سخت خواهد بود.

به ادعای نیو عرب پایداری چنین دستاوردهایی نامشخص است. بعید است دولت سوریه و متحدانش، به ویژه روسیه و ایران، از دست دادن حلب را بدون پاسخ قاطع بپذیرند.یک ضد حمله مصمم، با استفاده از نیروی هوایی برتر و تسلیحات سنگین، می‌تواند به طور بالقوه دستاوردهای شورشیان را معکوس کند، به خصوص اگر ترکیه دخالت مستقیم‌تری نداشته باشد. احتمال اتحاد دولت سوریه و نیروهای کرد علیه ترکیه و مخالفان، سناریوی نگران کننده دیگری را برای آنکارا به نمایش می‌گذارد.

شاید مهم‌ترین خطر برای ترکیه، در صورت فروپاشی اپوزیسیون، پتانسیل بازگشت پناهجویان باشد. اگر دولت سوریه و متحدانش موفق به بازپس گیری مناطق از دست رفته شوند، ممکن است برای بارپس گیری حلب به اهرم های فشار متوسل شوند. در چنین سناریویی، ترکیه ممکن است با موج بی‌سابقه‌ای از آواره‌های سوری که به دنبال پناهندگی در آن سوی مرزهایش هستند، مواجه شود و چالش‌های انسانی و لجستیکی قابل توجهی ایجاد کنند. در حالی که به نظر می‌رسد بازی اردوغان در کوتاه‌مدت قدرت او را تقویت کرد ، اما هنوز با کارت‌های بیشتری در مخاصمات سوریه بازی نشده است.