ریشه یابی رکوردزنی خرید اوراق بدهی در هفته سوم بهمن + نمودار

به گزارش اکوایران،‌ فروش اوراق بدهی دولتی در هفته سوم بهمن ماه به رکورد خود در یک ماه اخیر رسید. این میزان فروش در حالی رخ داد که ترکیب اوراق عرضه شده در مقایسه با هفته های قبل تغییری نکرده بود. ریشه یابی علت حجم دوباره فروش در این بازار می تواند دو پاسخ احتمالی داشته باشد.

اوراق بدهی دولتی در بازار اولیه حراج به منظور تامین کسری بودجه صورت می گیرد. در این بازار، اوراق بدهی را دولت به مشتریان خود عرضه می کند. اگر نرخ سود این اوراق در بازار اولیه و تاریخ سررسید آن ها جذاب باشد مشتریان خرید بیشتری داشته و در نهایت درآمد دولت نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

از آن جایی که درآمد این بازار مستقیما در جیب دولت می رود و در ازای آن پولی به چاپ نمی رسد، یکی از مسیر های سودمند برای تامین کسری بودجه تلقی شده و رونق این بازار می تواند از رشد احتمالی تورم در کشور جلوگیری کند.

رکورد زنی در بازار اولیه حراج اوراق بدهی دولتی

 در هفته منتهی به 19 بهمن ماه دولت توانست در بازار اولیه تقریبا 2 هزار و 710 میلیارد تومان اوراق خریداری کند.

بررسی روند خریدوفروش دراین بازار نشان می دهد در یک ماه اخیر چنین رقمی در خرید اوراق بدهی بی سابقه بوده و در حجم معاملات در بازار اولیه رشد قابل ملاحظه ای از میزان معاملات به ثبت رسیده است.

تفکیک خریداران اوراق در این هفته نیز نشان دهنده آن است که در این هفته سهم بانک ها از خرید برابر با 470 میلیارد تومان ثبت شده که تقریبا 17 درصد کل معاملات در این مقطع بوده است. از سوی دیگر 2 هزار و 240 میلیارد تومان از اوراق را نیز بورسی ها خریداری کردند که درحدود 83 درصد باقیمانده را شامل می شود.

در ادامه ترکیب اوراق عرضه شده در این بازار نیز نشان از روند متوالی عرضه دسته ثابتی از اوراق در معاملات هفتگی داشته است.

بررسی ترکیب اوراق عرضه شده

در بازار اولیه حراج اوراق بدهی دولتی از هفته منتهی به 21 دی ماه تا کنون تنها دو دسته اوراق عرضه شده است.

اراد 94 و اراد 96 که نرخ سود آن ها به ترتیب برابر با 21.98 درصد و 21.78 درصد بوده است. برآورد نرخ سود به طور موزون در این بازار درحدود 21.85 درصد در هر هفته ثبت شده است. این در حالی است که تاریخ سررسید این دسته از اوراق تقریبا سه ساله بوده و در بالاترین سطح تاریخ سررسید اوراق عرضه شده تاکنون قرار داشته است.

به طور کلی برای مشتریان هر چه نرخ سود بالاتر باشد و تاریخ سررسید پایین تر، اوراق بدهی نیز جذاب تر خواهد بود.

بررسی معاملات در هفته های اخیر و روند نرخ سود در این بازار نشان می داد با این که این نرخ در سطح بالایی بوده اما تاریخ سررسید آن ها برای خریداران جذابیت چندانی نداشته است. به عبارت دیگر  تناسبی میان ویژگی های اوراق بدهی دولتی وجود نداشته است.

به نظر می رسید این مسئله نیز باعث شده بود در هفته های اخیر روند معاملات در بازار کاهش پیدا کند.

تا این که در هفته منتهی به 19 بهمن ماه در مرحله سی و یکم فروش اوراق در بازار اولیه که تقریبا 4 هزار و 690 میلیارد تومان اوراق بدهی دولتی عرضه شده بود، در حدود 57 درصد آن خریداری شد. سهمی که در یک ماه اخیر در بالاترین میزان قرار داشته است. ریشه یابی علت این اتفاق دو پاسخ احتمالی را به همراه دارد.

دلایل رکوردزنی در بازار اولیه حراج اوراق بدهی

دلیل اول:

به طور کلی بررسی روند فروش اوراق بدهی در پاییز 1400 نشان می دهد روند هفتگی فروش همواره از یک الگوی تکرار شونده تبعیت کرده است.

طبق داده های هفتگی فروش اوراق، در هفته های سوم یا منتهی به 20 تا 23 ام هر ماه فروش اوراق به یکباره افزایش پیدا کرده و پس از آن در سه هفته بعد دوباره نزولی شده است.

به عنوان مثال در هفته منتهی به 25 آبان ماه، سطح خرید اوراق بدهی دولتی برابر با 7 هزار و 530 میلیارد تومان بوده که سطح بالایی از خرید اوراق بدهی در آن مقطع به شمار می آمد. در اصلاح علم ریاضی این نقطه را بیشینه نسبی می نامند. چرا که نسبت به ارقام پیرامون خود در سطح بالاتری قرار داشته است.(نه البته به صورت مطلق)

پس از آن دوباره این رقم کاهش پیدا کرده تا هفته منتهی به 23 اذر ماه که سطح فروش اوراق در بازه یک ماهه رکورد دیگری را ثبت کرده که برابر با 7 هزار و 110 میلیارد تومان بوده است.

این رویداد در ماه های بعد نیز ادامه داشته و در نهایت در هفته سوم بهمن ماه دوباره رکوردی دیگر را ثبت کرده است.

دلیل این روند می تواند ناشی از آن باشد که مشتریان در این مقاطع احتمالا یا دارایی مالی بیشتری برای خرید داشته اند یا اجبار دولت برای خرید اوراق از سوی مشتریان در این مقطع بیشتر بوده است.

البته مقایسه سطح بیشینه های نسبی ثبت شده در هر ماه از ابتدای پاییز تاکنون نشان می دهد این ارقام در هر ماه کاهشی تر شده و از سطح 7 هزار میلیارد تومان در آبان طی یک روند نزولی به 2 هزار و 700 میلیارد تومان در بهمن ماه رسیده که می تواند ناشی از افزایش در تاریخ سررسید اوراق عرضه شده داشته باشد نه در نرخ سود آن ها. چرا که با وجود بازاریابی بیشتر احتمالی دولت یا توانایی بیشتر خریداران دراین مقاطع اما روند جذابیت اوراق برای مشتریان مداوما کمتر شده است.

دلیل دوم:

عامل دیگری که می تواند موجب رشد بیشتر خرید اوراق در این بازار شده باشد رویدادهای ثبت شده در بازار ثانویه بوده است. بازار ثانویه مکانی است که در آن اوراق خریداری شده از دولت در بازار اولیه دوباره بین معامله گران مورد داد و ستد قرار می گیرد.

در همین رابطه در بازار ثانویه اوراق بدهی نرخ سودها در تاریخ سررسید های یک ساله تا سه ساله افت قابل توجهی پیدا کرده اند. در این بازارها، نرخ سود اوراق تا پایان آذر ماه به سطح 26 درصد رسیده و مسیری صعودی را می پیمود. اما اکنون این نرخ در هفته گذشته در اوراق یک ساله تا نرخ 22 درصد و در سررسید 3 ساله تا کانال 24 درصد پایین آمد. 

پیش از این زمانی که نرخ سود بازار ثانویه در سطح 26 درصد بود برای مشتریان خرید اوراق با نرخ 22 درصد در بازار اولیه اصطلاحا صرف نمی کرد. اما کاهش مداوم این نرخ در بازار ثانویه می تواند یکی از دلایل هجوم دوباره مشتریان به خرید اوراق در بازار اولیه و رضایت به نرخ سود 22 درصدی باشد.

با این حال اوراق عرضه شده در بازار نشان از کوتاه آمدن دولت در سمت عرضه اوراق داشته است.

بررسی اوراق عرضه شده در مرحله سی و دوم بازار اولیه

طبق آمارهای بانک مرکزی در مرحله سی ویکم بازار اولیه علاوه بر اراد 94 و اراد 96، تقریبا 5 هزار میلیارد تومان اراد 100 نیز عرضه شده است.

تاریخ سررسید این اوراق برخلاف دو اوراق دیگر دو ساله بوده اما نرخ سود آن احتمالا پایین تر باشد. با این حساب باید دید سطح معمالات در هفته آتی چه تغییری را از سوی مشتریان به همراه خواهد داشت؟