بزرگ‌ترین شگفتی سال خاورمیانه؛ چگونه ابرقدرت خسته بازی دریای سرخ را باخت؟

به گزارش اکوایران، حتی با استانداردهای خاورمیانه، یک سال گذشته پر از شگفتی بود. حمله‌ای غافلگیرکننده حماس خونین‌ترین روز برای اسرائیلی‌ها از زمان تاسیس این رژیم را رقم زد. اکنون جنگ غزه بیش از هر زمانی که تصور می‌شد، به طول انجامیده است. ایران شاید بزرگ‌ترین حمله پهپادی و موشکی تاریخ را علیه اسرائیل انجام داد.

بزرگ‌ترین شگفتی سال و شکست یک ابرقدرت خسته

به نوشته هال برندز برای وبگاه بلومبرگ، با این حال، بزرگ‌ترین شگفتی یک سال گذشته خاورمیانه، خطرناک‌ترین ماجرا برای نظم جهانی است. حوثی‌های یمن، بازیگری رادیکال و نیمه‌دولتی که اکثر آمریکایی‌ها هرگز نام آن را نشنیده بودند، بزرگ‌ترین چالش دهه‌های اخیر علیه دریانوردی آزاد را ایجاد کرده‌ و احتمالاً در این مسیر، یک ابرقدرت خسته را شکست داده‌اند.

در اواخر سال ۲۰۲۳، حوثی‌ها مبارزه خود علیه کشتی‌های مرتبط با اسرائیل را در تنگه باب‌المندب که دریای سرخ و خلیج عدن را به هم وصل می‌کند، آغاز کردند. آن‌ها ظاهرا از روی همدردی با مردم فلسطین دست به این عملیات‌ها می‌زنند، اما کسب جایگاه و اعتبار بیشتر در محور مقاومت نیز از جمله انگیزه‌های آن‌هاست.

بازدارندگی شکست‌خورده علیه یمنی‌ها

در ژانویه، واشنگتن با عملیات نگهبان سعادت به این حملات پاسخ داد که شامل تلاش‌های دفاعی (عمدتاً توسط ناوشکن‌های آمریکایی) برای محافظت از کشتیرانی در برابر پهپادها و موشک‌ها و همچنین حملات هوایی علیه توانایی‌های جنگی حوثی در داخل یمن است. نتایج در بهترین حالت متوسط بوده است.

حوثی‌ها ترافیک کانال سوئز را بیش از نصف کاهش داده و مصر را از درآمد عوارض عبور کشتی‌ها محروم ساخته‌اند. آن‌ها بندر اسرائیلی ایلات در خلیج عقبه را ورشکست کرده‌اند. نزدیک به یک سال بعد، بازدارندگی علیه یمنی‌ها شکست خورده و آن‌ها جرئت بیش‌تری یافته‌اند. این گروه اخیراً یک نفتکش را فلج کرد که خطر نشت با پیامدهای فاجعه‌بار زیست‌محیطی خواهد داشت. آبراهی که ۱۰ تا ۱۵ درصد تجارت جهانی را حمل می‌کرد، به یک منطقه کشتار تبدیل شده است.

کاهش هزینه‌های قدرت‌نمایی

این داستان ترکیبی از پویایی‌های قدیمی و جدید است. باب‌المندب از دیرباز مکان مبارزه بوده است. این تنگه توسط بی‌ثباتی در جنوب شبه‌جزیره عربستان و شاخ آفریقا احاطه شده است. دهه‌هاست که این وضعیت موجب بروز درگیری و مداخله خارجی شده، اما مبارزات حوثی‌ها همچنین مشکلات جدید جهانی را نشان می‌دهد.

یکی از این مشکلات کاهش هزینه‌های قدرت‌نمایی است. حوثی‌ها یک غول نظامی سنتی نیستند. آن‌ها حتی تمام یمن را هم کنترل نمی‌کنند. با این حال، آن‌ها از پهپادها و موشک‌ها برای کنترل دسترسی به دریاهای حیاتی استفاده بهره برده‌اند.

حوثی‌ها در انجام این کار کمک‌هایی نیز دریافت کرده‌اند؛ ایران تسلیحات و دانش فنی لازم برای ساختشان را فراهم کرده است. اما بحران دریای سرخ همچنان نشان می‌دهد که چگونه بازیگران به ظاهر کوچک می‌توانند از توانایی‌های نسبتاً ارزان برای اهداف خود استفاده کنند.

هم‌افزایی استراتژیک میان دشمنان آمریکا و بی‌میلی واشنگتن به تشدید تنش

ویژگی دوم، هم‌افزایی استراتژیک میان دشمنان آمریکاست. حوثی‌ها به لطف هدایت ایران و حزب‌الله شجاع‌تر شده‌اند. از اکتبر ۲۰۲۳، آن‌ها به اکثر کشتی‌های چینی اجازه عبور بدون آسیب را داده‌اند. حوثی‌ها همچنین تشویق و ظاهراً حمایت مستقیم روسیه را دریافت کرده که مشتاق انتقام از واشنگتن است. اکنون که آمریکا به درگیری‌های خاورمیانه مشغول بوده، پکن و مسکو منافع ژئوپلیتیک را درو کرده و بنابراین، هر دو مایلند این بحران را تشدید کرده یا حتی آن را بدتر کنند.

عامل سوم، بی‌میلی آمریکا به تشدید است که ریشه در رویکرد بیش از حد نظامی آن دارد. یک ابرقدرت جهانی خود را در حد زد و خورد بی‌نتیجه با یک گروه یمنی پایین آورده است. ادعای اینکه ماهیت گروه حوثی‌ها باعث شده نتوان آن را باز داشت، فرار از مسئله است.

موضوع اصلی این بوده که واشنگتن به دلیل ترس از شعله‌ورشدن اوضاع پرتنش منطقه‌ای، در مورد اتخاذ اقدامات قوی‌تر، مانند غرق‌کردن کشتی اطلاعاتی ایران که از حوثی‌ها حمایت می‌کند یا هدف قرار دادن زیرساخت‌هایی که حاکمیت آن‌ها را در یمن حفظ می‌کند، تردید داشته است.

این رویکرد خطر تشدید کوتاه‌مدت را محدود ساخته، اما به تهران و حوثی‌ها اجازه داده تا تقابل را همچنان در دمای ترجیحی جوش نگه دارند. این همچنین انعکاس خستگی اساسی ارتش ایالات متحده بوده که به اندازه کافی موشک‌های کروز، بمب‌های هدایت لیزری، هواپیماهای تهاجمی و کشتی‌های جنگی برای مبارزه جدی‌تر در این نبرد بدون به خطر انداختن آمادگی خود برای درگیری‌های دیگر ندارد.

پوسیدگی هنجارهای جامعه بین‌المللی

پس نوبت به عامل چهارم می‌رسد. پوسیدگی هنجارهایی که جامعه بین‌المللی آن‌ها را مسلم انگاشته است. به لطف انعطاف‌پذیری شبکه‌های حمل‌ونقل دریایی که اقتصاد جهانی را پشتیبانی می‌کنند، آسیب تجاری جهانی ناشی از حوثی‌ها در واقع محدود بوده‌اند. اما سنتی که گذاشته می‌شود، برای غرب وحشتناک است: حوثی‌ها آزادی دریاها را در منطقه‌ای حیاتی مختل کرده و بهای بسیار کمی برای آن پرداخت کرده‌اند.

جنگ روسیه در اوکراین همزمان یک اصل اساسی دیگر را تحت فشار قرار می‌دهد: هنجار علیه تصرف قهری. بازیگران تجدیدنظرطلب در حال به چالش کشیدن قوانین جهانی هستند که زیربنای رفاه نسبی، امنیت و ثبات غرب پس از ۱۹۴۵ هستند.

احتمالاً اصلاح مسیر چشمگیری توسط ایالات متحده قریب‌الوقوع نباشد. جو بایدن همچنان در حال تعقیب آتش‌بس غزه است. چنین توافقی حداقل انگیزه ادامه درگیری‌ها از حوثی‌ها و سایر گروه‌های مقاومت را خواهد گرفت؛ حتی اگر هیچ‌کس واقعاً مطمئن نباشد که حملات دریای سرخ را پایان خواهد داد یا خیر. بایدن امیدوار است که بدون مشکل بیشتر با تهران از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا عبور کند.

اما ممکن است این رویکرد گیج‌کننده برای مدتی طولانی پس از آن دوام نیاورد. هر کسی که در سال ۲۰۲۵ رئیس‌جمهور شود، باید با این واقعیت روبرو شود که آمریکا در حال باختن مبارزه برای دریای سرخ است که پیامدهای جهانی مضری به دنبال خواهد داشت.