رونق اشتغال خدمات؛ بیکاری ادامه‌دار بخش کشاورزی

به گزارش اکو ایران کل جمعیت شاغل کشور در بهار سال جاری 23 میلیون و 577 هزار نفر برآورد شده که نسبت به بهار سال گذشته نزدیک به 100 هزار نفر کاهش داشته است، همین امر باعث شده تا نرخ بیکاری از 8.8 درصد در بهار سال گذشته به 9.2 درصد در بهار امسال برسد. در میان بخش های اصلی اقتصادی، بیشترین سهم از تعداد شاغلین اقتصاد ایران به گروه خدمات و کمترین سهم به بخش کشاورزی تعلق دارد، به عبارت دیگر بالغ بر نیمی از شاغلین کشور در بخش خدمات مشغول به کار هستند. رشد های اقتصادی مناسبی که بخش خدمات در چند فصل گذشته به ثبت رسانده و از سویی رشد منفی کشاورزی در پنج فصل گذشته، موجب شده تا سهم بخش ها از تعداد شاغلین کل در سال جاری جاری نسبت به سال گذشته تر تغییر چشمیگری داشته باشد، بنابریان می توان گفت اختلاف رشد اقتصادی میان بخش های اقتصادی موجب گشته تا سهم این بخش ها از بازار اشتغال کشور نیز دستخوش تغییر شود. در این گزارش به بررسی سهم بخش ها از اشتغال کل در چند فصل گذشته اقتصاد ایران پرداخته شده است.

مرگ اشتغال در بخش کشاورزی

تعداد کل شاغلین بخش کشاورزی نیز در نخستین فصل سال جاری 3 میلیون و 782 هزار نفر بوده، بر این اساس سهم بخش کشاورزی از کل شاغلین کشور در بهار 1401 حدود 16 درصد بوده است. بررسی ها نشان می دهد در بهار چند سال گذشته، این پایین ترین سهم بخش کشاورزی از شاغلین کل  محسوب می شود.

سهم بخش کشاوزی از تعداد شاغلین کل در زمستان سال گذشته 14.5 درصد برآورد شده، این نخستین باری بود که سهم بخش کشاورزی به پایین تر از 15 درصد می رسید. عموما در زمستان هر سال با توجه به از رونق افتادن این بخش سهم این بخش هم کاهش میابد اما هیچگاه تا این اندازه در زمستان این سهم کم نشده بود. در آن سو در بهار و تابستان هم با توجه رونق و فصل اصلی کشاورزی، سهم این بخش از تعداد شاغلین کل افزایش میابد، بنابراین افزایش سهم این بخش در بهار نسبت به زمستان در سال جاری رخداد خاصی نیست.

آمار ها نشان می دهد در چند سال اخیر سهم بخش کشاورزی از تعداد شاغلین کل در بهار همواره حدود 18 درصد بوده و این اولین بهاری است که این سهم به 16 درصد رسیده. کل حجم حقیقی بخش کشاورزی در بهار امسال 10 هزار میلیارد تومان برآورد شده که نسبت به بهار سال گذشته نزدیک به یک درصد کاهش را تجربه کرده است، با توجه به این ارقام سهم بخش کشاورزی از کیک اقتصاد ایران از 5.6 درصد در بهار 1400 به 5.3 درصد در بهار امسال رسیده است. این در حالیست که در سال گذشته نیز رشد اقتصادی این بخش منفی بوده است. خسکسالی های رخ داده در دو سال اخیر را می توان علت اصلی رکود بخش کشاورزی در بازه زمانی مذکور دانست.

خش کشاورزی عموما در سال های گذشته نسبت به سایر بخش ها کمتر دچار رکود میشد و بیشتر در این بخش حتی در برخی از برهه های رکودی نیز شاهد رشد مثبت بوده ایم. اما اکنون برای پنچمین فصل متوالی شاهد آن هستیم که رشد اقتصادی بخش کشاورزی منفی به ثبت رسیده است. این در حالیست که در این بازه زمانی رشد سایر بخش ها و رشد کل مثبت بوده و تنها بخشی که رشد منفی تجربه کرده کشاورزی است. بر این اساس می توان گفت که این بخش وارد رکود شده است.

کاهش سهم اشتغال بخش صنعت

تعداد 7 میلیون و 711 هزار نفر در بخش صنعت مشغول هستند، بنابراین سهم بخش صنعت در بهار امسال از کل تعداد شاغلین ایران 32.7 درصد است. این سهم در بهار سال گذشته 33.2 درصد برآورد شده، به بیان ساده تر سهم بخش صنعت در اشتغال زایی اقتصاد اراین در بهار 1401 نسبت به فصل مشابه سال گذشته کاهش یافته است.

رشد اقتصادی بخش صنعت در بهار امسال 4.2 درصد بوده و به حجم حقیقی این بخش نسبت به بهار 1400 بالغ بر 3 هزار میلیارد تومان افزوده شده، در حالی که از تعداد شاغلین این بخش در همین بازه زمانی حدود 160 هزار نفر کاسته شده است. به عبارت دیگر رشد اقتصادی صورت گرفته در این بخش نتوانسته باعث افزایش اشتغال صنعت شود. بررسی ها نشان می دهد سهم بخش صنعت در سال 98 از کل تعداد شاغلین نزدیک به 32 درصد بوده اما به مرور در سال 99 با شیوع بیماری کرونا و تعطیلی های گسترده در بخش خدمات، نیروی کار خدمات به سمت بخش صنعت روانه شد و باعث شد تا در این سال سهم این بخش به بالای 34 درصد هم برسد. بالاترین سهم بخش صنعت از تعداد شاغلین کل در چند فصل گذشته در پاییز سال گذشته با نرخ 34.7 درصد به ثبت رسیده است. اما به مرور با جان گرفتن بخش خدمات و خروج این بخش از شوک کرونا و بازگشت به وضعیت طبیعی خدمات، این سهم رو به کاهش بوده و در بهار امسال به زیر 33 درصد هم رسیده است. بررسی ها نشان می دهد با کاهش اشتغال در بخش صنعت و کشاورزی، اشتغال در بخش خدمات افزایش یافته، همچنین در سال جاری نیز رشد اقتصادی خدمات مناسبت به ثبت رسیده و نشان می دهد این بخش به طور کامل از رکود خارج شده است.

بزرگ ترین بخش اقتصادی در اشتغال زایی

 کل تعداد شاغلین بخش خدمات در بهار سال جاری 12 میلیون و 78 هزار نفر برآورد شده، همچنین تعداد کل شاغلین کشور در همین فصل 23 میلیون و 577 هزار نفر بوده است. بر این اساس سهم بخش خدمات از کل شاغلین ایران در بهار امسال 51.2 درصد بوده، این در حالیست که همین سهم در فصل مشابه سال گذشته 48.8 درصد به ثبت رسیده است. آمار ها نشان می دهد بالغ بر نیم میلیون نفر در بهار امسال نسبت به بهار سال 1400 به تعداد شاغلان بخش خدمات افزوده شده، اما در همین بازه زمانی تعداد شاغلین بخش های کشاورزی و صنعت به ترتیب 467 و 160 هزار نفر کاهش یافته است. به همین علت نیز سهم بخش خدمات از بازار کار اقتصاد ایران به شکل چشمگیری افزایش یافته است.

در میان سه بخش اصلی اقتصاد؛ خدمات، صنعت و کشاورزی، بیشترین سهم از حجم حقیقی اقتصاد ایران به بخش خدمات تعلق دارد، به بیان ساده تر در بهار امسال حدود 54 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور(ارزش افزوده) در خدمات بوده است. از همین رو نیز بخش خدمات با توجه به بیشترین سهم از حجم اقتصادی بشترین سهم از بازار کار را هم در اختیار دارد. بررسی ها نشان می دهد علی رقم اینکه گروه صنعت در بهار امسال رشد خوبی را تجربه کرد، اما تعداد شاغلین این بخش ریزش داشته و سهم صنعت در مقایسه با بهار سال گذشته کمتر شده است. اما در بخش کشاورزی اوضاع چنین نبوده، بخش کشاورزی برای پنجمین فصل متوالی دچار رشد منفی شده و از حجم ارزش افزوده این بخش به طور قابل توجهی کاسته شده است، همین امر نیز موجب این شده تا تعداد شاغلین این بخش به شدت کاهش یابد و به طور کلی این دچار رکود شود.

بررسی ها نشان می دهد بیشترین سهم بخش خدمات از بازار کار ایران در چند فصل گذشته به زمستان سال 98 تعلق دارد، در این فصل 52.7 درصد از تعداد شاغلین کل کشور در بخش خدمات مشغول بوده اند. پس از این فصل در بهار و تابستان سال 99 این سهم به شدت کاهش یافت به گونه ای که در تابستان این سهم به 48 درصد نیز رسید. اصلی ترین علت این رخداد شوک کرونا به اقتصاد ایران بود، با توجه به اینکه اولین و مهم ترین ضربه ای که بحران هایی مانند کرونا به اقتصاد وارد می کنند ابتدا بخش خدمات است، وضعیت بیکاری و اشتغال در بازه زمانی مذکور به شکل قابل توجهی بدتر شد. به طور کلی در سال 99 شاهد به ثبت رسیدن رشد منفی نیز در بخش خدمات بوده ایم.

آمار ها گویای این مسئله است در میان تمامی فصول سال فصل زمستان کمترین بیشترین سهم را در بازار کار ایران دارد چراکه در این فصل بخش کشاورزی رونقی نداشته و شاغلین کشاورزی به کار های خدماتی روی می آورد، در نتیجه در زمستان خدمات بیشترین و بخش کشاورزی نیز کمترین سهم از تعداد شاغلین کل را دارد. بر همین نسبت اشتغال در ایران از 51.9 درصد در زمستان سال گذشته به 51.2 درصد در بهار امسال رسیده است.