آیا بازار کار به تحصیل کرده‌ها روی خوش نشان می‌دهد؟

به گزارش اکوایران، وضعیت اشتغال نیروی کار دانشگاه‌رفته یکی از مسائلی است که می‌تواند نشان دهد اقبال بازار کار تا چه میزان به دارندگان مدرک دانشگاهی بوده است.

آمارها حاکی از آن است که در ۵ سال اخیر به طور کلی شرایط بازار کار برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مساعد نبوده است. بر طبق این آمارها به ندرت و در زمان‌های خاص شرایط بازار کار برای جذب نیروهای دانشگاه‌رفته مناسب شده است.

در این گزارش طبق داده‌های مرکز آمار ایران می‌توان وضعیت نیروی کار را در سال‌های مختلف مورد بررسی قرار داد.

مفاهیم نیروی کار

در شروع نیاز است به مفاهیم ابتدایی بازار کار اشاره شود. ابتدایی ترین این تعاریف مفهوم شاغل و بیکار است. شاغل به کسی گفته می‌شود که بالای ۱۵ سال باشد و در هفته حداقل یک ساعت کار کند. بیکار به کسی می‌گویند که بالای ۱۵ سال و به دنبال کار باشد. مهمترین ویژگی فرد بیکار این است که در جستجوی کار و آماده به کار است اما کاری پیدا نمی‌کند.

پس از درک مفهوم شاغل و بیکار، مفهوم سهم فارغ‌التحصیلان از جمعیت شاغل و بیکار اهمیت می‌یابد. اگر تعداد کل فارغ‌التحصیلان دانشگاهی شاغل را بر کل تعداد شاغلان کشور تقسیم کنیم به سهم فارغ‌التحصیلان شاغل از کل شاغلان می‌رسیم. از طرفی اگر همین کار را برای بیکاران نیز انجام دهیم سهم فارغ‌التحصیلان بیکار از کل جمعیت بیکار بدست خواهد آمد.

باید توجه داشت که در این گزارش منظور از «فارغ‌التحصیلان»، «دانشگاهیان»، «دانشگاه‌رفتگان» و «دارندگان مدرک دانشگاهی» کسانی است که از دانشگاه‌های کشور فارغ‌التحصیل شده‌اند و دیگر دانشجو نیستند.

سال ۹۸؛ نامساعد برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی

آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۸ به طور کلی وضعیت بازار کار برای دانشگاهیان بدتر شده است. در ابتدای این سال تعداد زیادی از بیکاران از جمعیت بیکار خارج شده‌اند. به این معنا که این افراد یا شاغل شده‌اند و یا اینکه از یافتن شغل ناامید شده‌اند. در انتهای این سال با شروع کرونا تعداد زیادی از افراد از بازار کار خارج شدند که سهم بالایی از آن‌ها را جامعه دانشگاهی تشکیل داده بودند. به همین دلیل سهم دانشگاهیان از کل بیکاران کشور در انتهای سال ۹۸ ریزش می‌کند و این به معنای بهبود اوضاع کار برای آن‌ها نبوده است. به عبارتی دانشگاهیان بیکار اولین قشری بودند که پس از شروع کرونا از جستجو برای یافتن شغل دست کشیدند.

سال۹۹؛ فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیشترین واکنش را به شوک کرونا نشان دادند

سال ۹۹ با ترکش‌های کرونا آغاز شد و رفتاری مشابه با زمستان ۹۸ در بهار ۹۹ نیز رخ داد. به بیان دیگر در بهار ۹۹ نیز همانند فصل پیشین جمعیت دانشگاهی اولین کسانی بودند که بازار کار را ترک کردند و از جمعیت بیکار خارج شدند.

تابستان ۹۹ زمان خروج دانشگاهیان شاغل از حالت اشتغال به وضعیت بیکار بود. به عبارتی در فصل دوم این سال شوک کرونا به شاغلان دانشگاهی برخورد کرده و باعث شده سهم بیکاران دانشگاهی از کل بیکاران کشور افزایش یابد.

در دو فصل دیگر وضعیت بازار کار برای دانشگاهیان اندکی بهتر می‌شود اما آسیب کرونا به بازار کار آن‌ها بهبود نمی‌یابد. در نتیجه می‌توان گفت وضعیت نیروی کار دانشگاهی در این سال نامناسب بوده است.

سال ۱۴۰۰؛ سال سخت برای دانشگاهیان اما با پایانی خوش

سه فصل ابتدایی سال ۱۴۰۰ همراه با وضعیت نامناسب بازار کار دانشگاهیان بوده است. در این فصول سهم دانشگاهیان بیکار از کل بیکاران افزایش بیشتری نسبت به سهم دانشگاهیان شاغل از کل شاغلان داشته است. به عبارتی می‌توان گفت تعداد دانشگاهیانی که به جمع بیکاران پیوستند نسبت به آن‌هایی که به جمع شاغلان پیوستند بیشتر افزایش داشته است.

در فصل آخر ۱۴۰۰ ورق بر می‌گردد و وضعیت نیروی کار دانشگاهی به نسبت فصول قبلی بهبود می‌یابد. در این فصل تعداد دانشگاهیان بیکار کاهش و سهم اشتغال آن‌ها از کل شاغلان افزایش می‌یابد.

می‌توان گفت وضعیت بازار کار در کل این سال به غیر از زمستان در شرایط مساعدی نبوده است. تنها در زمستان این سال بازار کار به دانشگاهیان روی خوش نشان داده است.

سال ۱۴۰۱؛ کرونا تمام شد اما وضعیت کار دانشگاهیان بهبود نیافت

بازار کار دانشگاهیان در سال ۱۴۰۱ رفتاری مشابه با سال ۱۴۰۰ داشته است. در سه فصل ابتدایی این سال سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از کل بیکاران افزایش یافته و از سوی دیگر سهم این گروه از کل شاغلان کاهش پیدا کرده است. به طور واضحی می‌توان گفت در سه فصل ابتدایی این سال تعدادی از دانشگاه‌رفته‌ها اشتغال خود را از دست دادند و مابقی از یافتن شغل ناامید شده و از بازار کار خارج شده‌اند.

آمارهای سهم فارغ‌التحصیلان از کل بیکاران و شاغلان در زمستان ۱۴۰۱ مشابه زمستان ۱۴۰۰ بوده است اما تحلیل آن متفاوت است. در زمستان سال گذشته علت کاهش سهم دانشگاه‌رفتگان از کل بیکاران و افزایش سهم دانشگاه‌رفتگان از کل شاغلان خروج تعداد زیادی از شاغلان از حالت اشتغال و وارد شدن آن‌ها به جمعیت بیکار بوده است. به عبارتی به دلیل کاهش تعداد کل شاغلان و اضافه شدن آن‌ها به تعداد بیکاران، این اتفاق رخ داده است. وضعیت نیروی کار دانشگاه‌رفته در این زمستان نیز همانند سه فصل دیگر تعریفی نداشته است.

ادامه روند ناامیدکننده بازار کار برای دانشگاهیان تا نیمه نخست امسال

روند ناامیدکننده نیروی کار از سال ۹۸ تا انتهای ۱۴۰۱ ، در سال ۱۴۰۲ نیز ادامه یافته است. در بهار امسال سهم فارغ‌التحصیلان بیکار از کل بیکاران کشور افزایش زیادی داشته است. از سوی دیگر سهم شاغلان این گروه نیز از کل شاغلان کشور دچار کاهش شده است. به عبارتی می‌توان گفت وضعیت بازار کار دارندگان مدرک دانشگاهی در بهار امسال رو به افول بوده است.

این روند در تابستان امسال نیز ادامه یافته و وضعیت نیروی کار فارغ‌التحصیل کشور در بازار کار نامناسب‌تر شده است. به عبارتی در حالکیه که سهم اشتغال دانشگاهیان از شاغلان کل در کشور بهبود داشته است سهم دانشگاهیان بیکار از کل بیکاران با شدت بیشتری افزایش یافته و همچنین در این فصل تعداد دانشگاهیان بیکار رشد کرده است. در نتیجه می‌توان گفت نشانی از بهبود شرایط کار برای این قشر دیده نمی‌شود.

به طور کلی می‌توان گفت وضعیت بازار کار ایران برای دارندگان مدرک دانشگاهی در ۵ سال اخیر به ندرت روز مساعد دیده است. در اغلب موارد بازار کار به این نیروی محرکه خود اعتماد نکرده است.