تعرفه‌های ترامپ چین را به رهبر تجارت جهانی مبدل می‌کند؟

به گزارش اکوایران، در همان روزی که چین و ایالات متحده در حال نهایی کردن چارچوبی برای هدایت مذاکرات در مناقشه تلخ تعرفه‌ای خود بودند، نخست‌وزیر چین، لی چیانگ، در حال ارائه این دیدگاه بود که پکن راه‌حل بی‌ثباتی تجارت جهانی است که واشنگتن به وجود آورده است.

در افتتاحیه گردهمایی سالانه مقامات خارجی، مدیران کسب‌وکار و پژوهشگران که این هفته توسط مجمع جهانی اقتصاد برگزار شد، لی سردرگمی و اضطراب در اقتصاد جهانی را با بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ مقایسه کرد و وعده داد که چین آماده کمک است.

به گزارش واشنگتن‌پست، لی روز چهارشنبه هنگام افتتاح داووس تابستانی گفت: «هیچ کشوری نمی‌تواند در انزوا از جهان رشد و پیشرفت کند.» او افزود: «چین مایل است هر کاری که می‌تواند انجام دهد تا به غلبه بر دشواری‌ها و چالش‌های پیش‌روی اقتصاد جهانی کمک کند.»

هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی، روز پنجشنبه در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفت که آمریکا و چین توافق‌نامه تجاری‌ای را امضا کرده‌اند که مفاد حاصل از دو دور مذاکرات تجاری در ژنو و لندن در ماه‌های مه و ژوئن را رسمی می‌کند؛ توافقی که روند تأیید صادرات عناصر کمیاب چین به ایالات متحده را تسریع می‌کند. وزارت بازرگانی چین روز جمعه اعلام کرد که «جزئیات این چارچوب به‌تازگی دوباره تأیید و تصویب شده است.» دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور نیز صبح پنجشنبه از توافقی مرتبط با تجارت با چین خبر داد، اما جزئیاتی ارائه نکرد.

اما از زمانی که ترامپ تعرفه‌های «روز آزادی‌» خود را در سراسر جهان اعلام و سپس عمدتاً متوقف کرد، پکن در تلاش بوده تا زمینه همکاری مشترک با سایر شرکای تجاری آسیب‌دیده را از آمریکا ایجاد کند و هم‌زمان با ایالات متحده برای رسیدن به توافقی در جهت کاهش تعرفه‌ها بر کالاهای چینی مذاکره کند.

لی در این کنفرانس به نگرانی‌های فزاینده جهانی درباره این‌که پکن مشکلات اقتصادی داخلی خود را با سیل کالاهای ارزان‌قیمت و مازاد تولید وارد بازارهای بین‌المللی کند نیز پاسخ داد. لی گفت چین تلاش خواهد کرد تا تقاضا را در داخل کشور تقویت کند و وعده داد چین به «قدرت عظیم مصرفی» تبدیل خواهد شد و بیشتر در جهت به‌اشتراک‌گذاری فناوری‌های پیشرفته تولید و انرژی‌های سبز خود گام برخواهد داشت.

اسوار پراساد، استاد اقتصاد دانشگاه کرنل، گفت: «دولت چین آشکارا می‌خواهد نشان دهد که امور داخلی و بین‌المللی را تحت کنترل دارد و آماده است مسئولیت حفظ نظم جهانی مبتنی بر قواعد را بر عهده گیرد.»

تلاش پکن برای تبدیل شدن به قهرمان جهانی‌سازی و تجارت آزاد دست‌کم به نخستین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ بازمی‌گردد، اما بلاتکلیفی مداوم ناشی از تعرفه‌های گاه‌وبی‌گاه ترامپ، فرصت تازه‌ای برای چین فراهم کرده تا خود را به‌عنوان شریکی قابل‌اعتماد معرفی کند.

حمله فریبنده چین که شامل تلاش برای یافتن زمینه‌های مشترک با متحدان نگران آمریکا نظیر استرالیا، ژاپن و اتحادیه اروپا می‌شود با بهبود نسبی عملکرد اقتصادی این کشور از سال گذشته تقویت شده است؛ سالی که اقتصاد چین با بیکاری بی‌سابقه، بدهی عظیم دولت‌های محلی و رکود طولانی‌مدت بخش املاک روبه‌رو بود.

مورگان استنلی در یادداشتی تحقیقاتی روز پنجشنبه اعلام کرد که تاکنون در سال جاری، چین در مسیر دستیابی به رشدی بالاتر از هدف «حدود ۵ درصد» قرار دارد.

دایانا چویلوا، اقتصاددان ارشد مؤسسه تحقیقاتی انومو، گفت عملکرد اقتصادی نسبتاً قدرتمند چین در شرایط فشار آمریکا و پیام این کشور مبنی بر ایفای نقش نیرویی تثبیت‌کننده برای تجارت جهانی، «در جنوب جهانی به‌خوبی پذیرفته شده است.»

اما پراساد گفت هرچند در ظاهر اوضاع خوب به نظر می‌رسد، بسیاری از مشکلات ساختاری چین همچنان باقی است. فاصله میان تولید کارخانه‌ها و نیاز واقعی خریداران داخلی همچنان یک «آسیب‌پذیری عظیم» است و خطر هجوم صادرات باعث شده کشورهای دیگر در برابر کالاهای چینی سد تجاری ایجاد کنند. به گفته پراساد، در ماه‌های اخیر، برزیل تعرفه‌های فولاد را تمدید کرده، تایلند تعرفه کالاهای کم‌ارزش را افزایش داده و حتی روسیه، شریک نزدیک پکن اقداماتی را برای کاهش واردات خودروهای چینی انجام داده است.

واقعیت مازاد عرضه چین تحقق وعده‌های لی را دشوار خواهد کرد. سیاست‌گذاران چینی از ابتدای دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ تلاش کرده‌اند مصرف داخلی را بیشتر کنند، اما این تلاش‌ها نتایج محدودی داشته است. اخیراً چند دولت محلی که با کمبود بودجه مواجه‌اند، یارانه‌های تشویقی برای تعویض لوازم خانگی و الکترونیکی قدیمی را متوقف کرده‌اند.

در گردهمایی امسال، مقامات و مشاوران سیاست‌گذاری چین تلاش کردند نگرانی‌ها را مبنی بر این‌که سلطه تجاری چین ممکن است عدم‌توازن‌های اقتصاد داخلی را به مشکلات جهانی تبدیل کند، کاهش دهند.

مهم‌ترین این نگرانی‌ها این است که کارخانه‌های چینی که بسیار بیشتر از نیاز خریداران داخلی تولید می‌کنند بازارهای جهان را با صادرات ارزان‌قیمت پر کنند و توسعه صنایع داخلی سایر اقتصادها را دشوار سازند.

مازاد عرضه حتی در صنایعی که شرکت‌های چینی پیشرو جهانی به حساب می‌آیند، مانند خودروهای برقی، رقابت ناسالم ایجاد کرده است. پس از آن‌که تولیدکننده بزرگ خودرو برقی BYD موجی از کاهش قیمت‌ها به راه انداخت، مقامات چینی وارد عمل شدند و دستور توقف این جنگ قیمتی فرساینده را صادر کردند.

زونگیوان زو لیو، پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی آمریکا، گفت: «بزرگ‌ترین چالش اقتصاد چین جنگ تجاری نیست. مشکلات ساختاری‌ای است که طی ۳۰ سال انباشته شده‌اند.»

تمرکز چین بر قدرت تولیدی‌اش باعث می‌شود این کشور به‌سختی بتواند مانند ایالات متحده به اقتصادی مصرف‌محور تبدیل شود. و این خطر تورم منفی بیشتر را به همراه دارد، زیرا شرکت‌ها در بخش‌های مختلف فروش قیمت‌ها را کاهش می‌دهند.

یکی از مشاوران دولت چین که به شرط ناشناس ماندن درباره موضوعی حساس صحبت کرده، گفت شرکای تجاری در اروپا نگرانند که «چین عملاً تورم منفی خود را به تمام گوشه‌های جهان صادر می‌کند.»

اما این مشاور افزود، وقتی که برای کالاهای روزمره، قطعات کارخانه‌ای و مواد حیاتی مانند عناصر کمیاب به چین وابسته‌اند؛ و بلاتکلیفی در سیاست‌های تجاری ترامپ باعث شده بسیاری از کشورها چاره‌ای جز نزدیک‌تر شدن به چین نداشته باشند، کشورهای کمی می‌توانند از رویارویی با پکن پرهیز کنند.

پکن در ماه مه پس از یک ماه وضع تعرفه‌های سه‌رقمی که تجارت میان دو اقتصاد بزرگ جهان را به‌شدت کاهش داد، در مذاکرات ژنو به آتش‌بس شکننده‌ای با دولت ترامپ دست یافت. البته نزدیک بود این توافق چند هفته بعد از هم بپاشد. مقامات دولت ترامپ چین را به نگه‌داشتن عناصر کمیاب حیاتی متهم کردند و پکن گفت محدودیت‌های جدید بر نیمه‌هادی‌های ساخت چین، شرایط توافق را نقض کرده است. ماه گذشته پس از تماس تلفنی ترامپ و شی جین‌پینگ، مذاکرات از سر گرفته شد و نتیجه آن رسیدن به چارچوبی در لندن بود که چگونگی اجرای توافق قبلی را مشخص می‌کرد.

حتی اگر توافقات بیشتری با آمریکا حاصل شود، کارشناسان انتظار دارند این‌ها صرفاً آغاز مذاکراتی طولانی باشند که ممکن است سال‌ها طول بکشد. قواعدی که روابط تجاری را شکل می‌دهند پیچیده‌اند و بازنویسی آن‌ها معمولاً بسیار بیشتر از مهلت ۹۰روزه‌ای که ترامپ داده است زمان می‌برد. کاخ سفید اعلام کرده مهلت ۹ ژوئیه ممکن است تمدید شود.

پکن الزاماً عجله‌ای برای پایان دادن به اختلاف خود با ترامپ ندارد. اگرچه فشار تعرفه‌ای می‌تواند به کسب‌وکارها و معیشت خانوارهای چینی لطمه بزند، اما این فشار فرصتی برای شی فراهم می‌کند تا اصلاحات دشوار را پیش ببرد و مشکلات اقتصادی را به گردن ایالات متحده بیندازد.

به گفته لیو: «ممکن است امسال نخستین باری باشد که آن‌ها در عمل اصلاحات تاکتیکی برای افزایش مصرف خانوار انجام دهند. آن‌ها می‌دانند جنگ تجاری در هر حال درد به همراه خواهد داشت، پس حالا زمان انجام آن است.»