بحران برق تهران در عصر ترامپ؛ تحلیل بلومبرگ از اما و اگرهای ناترازی در ایران

به گزارش اکوایران، بلومبرگ در گزارشی تحلیل می‌کند که از آبان ماه، تولیدکنندگان به‌دلیل مشکلات شبکه قدیمی که تحت تاثیر تحریم‌های بین‌المللی و کمبود سرمایه‌گذاری خارجی قرار دارد، هفته‌ای تا دو روز از دسترسی به برق محروم هستند. این درحالی است که ایران مسیر سخت‌تری را در پیش دارد؛ چراکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آینده آمریکا وعده فشار حداکثری را داده است و درحال آماده سازی بسته تحریمی علیه صنعت نفت کشور است.

بلومبرگ مدعی‌ست که این رشته قطعی‌های برق بدترین بحران برق ایران در طول دهه‌های اخیر است و بخش‌های وسیعی از اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است؛ به‌طوری که صنایع مهم تحت فشار قرار دارند و کشوری غنی از انرژی را بیشتر به سمت بحران کشیده می‌شود. این درحالی است که تولیدکنندگان در حال حاضر از تحریم‌ها، تورم بیش از 30 درصد و ارز درحال سقوط رنج می‌برند.

به ادعای بلومبرگ، حتی پس از توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل، همچنان درگیری مستقیم میان ایران و اسرائیل محتمل است و اگر حمله نظامی به بخش‌های مهم شبکه، تاسیسات هسته‌ای یا سایر زیرساخت‌های ایران صورت گیرد، تحریم‌ها بازسازی آن را دشوار تر خواهد کرد.

بر اساس تخمین اتاق بازرگانی ایران، خاموشی‌ها حدود 250 میلیون دلار در روز برای اقتصاد ایران هزینه دارد. خبرگزاری ایرنا نیز گزارش داده است که حدود 40 درصد از ظرفیت تولید فولاد کشور غیرفعال است، تامین گاز برای حداقل 12 کارخانه پتروشیمی به حالت تعلیق درآمده و جریان گاز به بخش سیمان تا 80 درصد کاهش یافته است.

طبق داده‌های منتشر شده از سوی اتاق بازرگانی ایران، شاخص مدیران خرید برای نهمین ماه متوالی کاهش یافته است، که به گفته آن‌ها به قطعی‌های برق مرتبط است. از سوی دیگر، بر اساس پیش‌بینی بانک جهانی، رشد تولید ناخالص داخلی ایران تا سال 2027 به نصف کاهش خواهد یافت. 

همچنین انتظار می‌رود رشد صادرات نیز کاهش یابد. دانیال رحمت، تحلیل‌گر مستقل معتقد است، بحران انرژی در ایران بخشی از افول گسترده‌تر و دومینویی اقتصاد است که در آن شکست در یک بخش اثرات زنجیره‌ای در سایر بخش‌ها دارد.

به نوشته بلومبرگ، مصرف برق ایران از سال 2005 حدود 2 برابر شده است و برخی استدلال می‌کنند که یارانه‌های بزرگ موجب عادات اسراف‌گرایانه چون روشن‌کردن تهویه‌ هوا با پنجره‌های باز شده است. در عین حال، ظرفیت تولید جدید، سرعت خود را حفظ نکرده است، چراکه سرمایه‌گذاران بالقوه خارجی نمی‌خواهند از محدودیت‌های ایالات متحده تخطی کنند.

عباس علی آبادی، وزیر انرژی ایران این ماه هشدار داد که کمبود انرژی در ایران احتمالا از 20 هزار مگاوات در تابستان گذشته تا اواسط سال به 25 هزار مگاوات خواهد رسید. بر اساس گزارش ایرنا، او 16 دی ماه به نمایندگان مجلس گفت: واقعیت این است که ناترازی انرژی در کشور وجود دارد، و متنوع‌سازی تولید قطعا در برنامه این وزارتخانه هست اما نیاز به زمان دارد.

به گفته او، دولت چهارده پروژه کوتاه‌مدت برای تابستان دارد که شامل کار روی واحدهای نفت کوره (مازوت)، کاهش محدودیت‌های شبکه و افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر است.

بر اساس گزارش بلومبرگ، ایران دومین ذخایر گازی جهان را دارد، اما برای بهره‌برداری از آنها با مشکل مواجه است. به گفته رضا پدیدار، نایب رئیس فدراسیون صنعت نفت ایران، کشور با کمبود گاز حداقل 200 میلیون مترمکعب در روز مواجه است. این میزان تقریبا معادل میانگین مصرف روزانه در آلمان است.

به گفته او، پاسخ به تحریم‌های جهانی کافی نبوده است؛ زیرا انرژی که زمانی محرک رشد کشور بود، به یک مانع تبدیل شده است.

تکمیل فاز اصلی میدان بزرگ پارس‌جنوبی به‌دلیل کشمکش‌های مالی و چندین دوره تحریم‌های سنگین 18 سال طول کشید. شرکت توتال فرانسه، 2 بار برای توسعه این سایت وارد شد؛ اما پس از آن انصراف داد و یک شرکت داخلی وظیفه تکمیل سایت را به‌عهده گرفت و با استفاده از یک سکوی قدیمی از منطقه دیگری از این میدان کار را به پایان رساند.

تجدیدپذیرها هم عملا وجود ندارند. براساس گزراشی از خبرگزاری شانا، بیش از 92 درصد از عرضه انرژی ایران از نفت و گاز است درحالی‌که این نسبت در سطح جهانی 60 درصد است. یک نیروگاه اتمی هزار مگاواتی در سواحل بوشهر فعال است و انتظار می‌رود، یک نیروگاه دیگر که در خوزستان در حال ساخت است 300 مگاوات در روز تولید کند.

بلومبرگ در ادامه می‌نویسد که تلاش‌های قبلی دولت ایران برای افزایش قیمت بنزین، منجر به اعتراضات خشونت‌آمیز شد که آخرین‌بار در آبان 1398 اتفاق افتاد. یک مقام وزارت نفت ایران نیز در ماه نوامبر گفته بود که ایران تا سال ۲۰۲۹ سالانه به حدود ۱۵ میلیارد دلار برای رفع کمبودها نیاز دارد.

بلومبرگ این‌گونه ادامه می‌دهد که صادرات نفت ایران در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن احیا شد و بر اساس نظرسنجی بلومبرگ سال گذشته با  65 درصد افزایش به میانگین 3.3 میلیون بشکه در روز رسید. اما این شرایط ممکن است، پس از تحلیف دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا دیگر ادامه پیدا نکند. بر اساس گزارشی از بلومبرگ‌نیوز در 27 دی ماه، میان مشاوران کلیدی دونالد ترامپ یک اجماع عمومی وجود دارد مبنی بر اینکه با تحریم‌ بخش‌های مهم صنعت نفت، ایران را تحت فشار قرار دهند.  

بلومبرگ مدعی است که توافق جدید با ترامپ اولویت مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران است که آن را برای نجات اقتصاد ایران حیاتی می‌داند و پتانسیل این توافق در این شرایط دشوار، برای تولیدکنندگان ایرانی امید ایجاد کرده است.