پشت پرده چرخش ناگهانی ترامپ به سوی پوتین

به گزارش اکوایران، خبرنگاران در مسیر بازگشت از فلوریدا به واشنگتن در شب چهارشنبه، از دونالد ترامپ در هواپیمای ایر فورس وان درباره اعتماد به روسیه در مذاکرات پایان جنگ اوکراین پرسیدند. ترامپ پاسخ داد: «بله، من فکر می‌کنم روس‌ها واقعاً می‌خواهند که جنگ تمام شود.»

او با صراحت برتری مسکو در جنگ را تأیید کرد و گفت: «آن‌ها بخش زیادی از سرزمین اوکراین را تصرف کرده‌اند، پس دست بالاتر را دارند.»

به گزارش فایننشال‌تایمز، در طول کمپین انتخاباتی ۲۰۲۴، ترامپ بارها ادعا کرد که اگر دوباره وارد کاخ سفید شود، جنگ اوکراین را فوراً پایان خواهد داد.

اما سرعت اقدامات او در ده روز گذشته برای برقراری مذاکرات مستقیم با روسیه، هم متحدان غربی آمریکا را شوکه کرده و هم امکان فروپاشی وحدت ناتو را افزایش داده است. اوکراین تاکنون از این مذاکرات کنار گذاشته شده است.

اقدامات ترامپ شامل مکالمه تلفنی با ولادیمیر پوتین، دیدار مقامات امنیت ملی او با همتایان روسی‌شان در عربستان سعودی، و اعزام وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنت، و ژنرال بازنشسته، کیث کلوگ، به کی‌یف برای اعمال فشار بر اوکراین جهت پذیرش امتیازدهی بوده است.

ترامپ همچنین حملات لفظی شدیدی علیه رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، انجام داده است، او را «دیکتاتوری که به قدرت چسبیده» خوانده و حتی مسئولیت تهاجم روسیه را به گردن او انداخته است.

این رویکرد چرخشی شگفت‌انگیز در سیاست آمریکا نسبت به اوکراین محسوب می‌شود.

در دوران جو بایدن، واشنگتن استراتژی حمایت قاطع از اوکراین را همراه با منزوی کردن دیپلماتیک و اعمال فشار اقتصادی بر کرملین دنبال می‌کرد.

اما اکنون، ایالات متحده روسیه را به‌عنوان یک قدرت بزرگ جهانی به رسمیت می‌شناسد، اقدامی که حداقل در دو دهه اخیر، و شاید از زمان تهاجم روسیه به گرجستان در سال ۲۰۰۸، بی‌سابقه بوده است.

این تغییر رویکرد نه‌تنها پیامدهایی برای روابط آمریکا با روسیه و اوکراین دارد، بلکه روابط آمریکا با ناتو و اتحادیه اروپا را نیز به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. پایه‌های روابط فراآتلانتیکی که دهه‌ها استوار بوده، اکنون در آزمونی سخت قرار گرفته است.

در هفته‌های پس از پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات، متحدان اروپایی آمریکا، جمهوری‌خواهان در کنگره و نخبگان سیاست خارجی واشنگتن با وعده‌های او مبنی بر پیگیری استراتژی «صلح از طریق قدرت» تا حدی آرام شده بودند.

اما اکنون، با نزدیکی سریع ترامپ به مسکو، آن‌ها در حال تلاش برای درک معنای این سیاست جدید در جنگ اوکراین و جایگاه آمریکا در جهانی چندقطبی هستند.

پایان جنگ «به هر قیمتی»

آندریا کندال تیلور، مدیر برنامه امنیت فراآتلانتیکی در مرکز CNAS، تأکید دارد که ترامپ به‌دنبال پایان جنگ «به هر قیمتی» است، بدون اینکه به عواقب آن توجه کند.

او هشدارداد: «آنچه بیش از همه مرا نگران می‌کند این است که پوتین عملاً در حال گرفتن امتیازهایی از آمریکا است که فقط موقعیت او را برای تهاجم‌های بعدی تقویت خواهد کرد.»

او افزود: «این سیاست ترامپ تنها یک دعوت‌نامه برای پوتین است تا تجاوزگری خود را تشدید کند.»

جیسون کرو، عضو دموکرات مجلس نمایندگان از ایالت کلرادو، گفت که جنگ اوکراین مانند بیشتر جنگ‌ها، احتمالاً در میز مذاکره به پایان خواهد رسید، اما ترامپ رویکرد درستی در پیش نگرفته است.

او تأکید کرد: «شروع مذاکرات با ملاقات با دشمن، به‌جای شریک ما اوکراین، پیام نادرستی ارسال کرد و مذاکرات را از ابتدا در مسیر اشتباه قرار داد.»

کرو اضافه کرد که سیاست آمریکا در قبال روسیه و اوکراین «ناپایدار» و پر از تناقض است و «هر روز و هر لحظه، بر اساس یک توییت یا یک تصمیم، تغییر می‌کند.»

او همچنین به آشفتگی در دولت ترامپ اشاره کرده و گفت: «اعضای دولت بیانیه‌های متناقضی صادر می‌کنند و گاهی در تضاد کامل با یکدیگر عمل می‌کنند.»

نزدیکی سریع آمریکا و روسیه از زمانی آغاز شد که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، مذاکرات محرمانه‌ای را با مقامات روسی برای تبادل زندانیان آغاز کرد.

تمرکز این مذاکرات روی آزادی مارک فوگل، معلم آمریکایی بود که در اوت ۲۰۲۱ به دلیل ورود به روسیه با مقدار کمی کانابیس بازداشت شده بود.

ویتکاف در اوایل ماه جاری به مسکو رفت تا فوگل را به آمریکا بازگرداند و در آنجا بیش از سه ساعت با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. ویتکاف درباره این ملاقات گفت: «این اقدام تأثیرات زیادی داشت. فکر می‌کنم این یک نمایش حسن نیت از سوی رئیس‌جمهور پوتین بود و فضایی مثبت ایجاد کرد.»

هم‌زمان، وزیر امور خارجه ترامپف مارکو روبیو، از پیش برای مذاکرات درباره جنگ غزه در ریاض برنامه‌ریزی شده بود، بنابراین پایتخت عربستان سعودی محل منطقی‌ای برای آغاز مذاکرات درباره اوکراین شد.

روز سه‌شنبه، عربستان میزبان مقامات ارشد آمریکایی و روسی در کاخ مجلل دیریه بود. تیم‌های مذاکره‌کننده در جلسه‌ای چهار و نیم ساعته، همراه با ناهاری از استیک، صدف، گوشت بره، ماهی و خاویار، به گفت‌وگو پرداختند.

پس از این نشست، مقامات آمریکایی گفتند که احساس کردند مقامات روسی با ذهنی باز وارد مذاکرات شده‌اند و برخلاف گذشته، ساعت‌ها سخنرانی‌های تاریخی ارائه ندادند.

روبیو بعد از جلسه گفت: «امروز متقاعد شدم که آن‌ها مایل به ورود به یک روند جدی برای تعیین چگونگی، سرعت و سازوکار پایان جنگ هستند.» او افزود: «اینکه آیا در نهایت می‌توانیم به این نتیجه برسیم، بستگی به تمایل همه طرف‌ها برای پذیرش برخی شروط دارد.»

درحالی‌که حزب جمهوری‌خواه همچنان دربرگیرنده گروهی از سیاستمداران تندرو در حوزه امنیت ملی است، برخی از آن‌ها نسبت به سیاست ترامپ در قبال روسیه ابراز نگرانی کرده‌اند.

جان کندی، سناتور جمهوری‌خواه از لوئیزیانا، روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: «با این‌که کاخ سفید گفته اوکراین جنگ را شروع کرده است، من کاملاً مخالفم.»

او افزود: «من معتقدم که ولادیمیر پوتین جنگ را آغاز کرد. همچنین از تجربه تلخ می‌دانم که پوتین یک گانگستر است.»

دفاع مقامات دولت ترامپ از مذاکره با پوتین

بااین‌حال، مقامات دولت ترامپ با قدرت از این نزدیکی به روسیه دفاع کرده و سعی کرده‌اند هرگونه انتقاد داخلی را سرکوب کنند.

جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور، روز پنجشنبه گفت: «چگونه می‌خواهید جنگ را تمام کنید، اگر با روسیه صحبت نکنید؟» او ادامه داد: «اگر واقعاً بخواهید این درگیری را به پایان برسانید، باید با همه طرف‌های درگیر مذاکره کنید.»

او همچنین تأکید کرد: «صلح به نفع روسیه است، به نفع اوکراین است، و به نفع اروپاست. اما مهم‌تر از همه، صلح به نفع مردم آمریکاست.»

پیش از سفر ویتکاف به مسکو، ترامپ و تیمش نگران این بودند که پوتین کمتر از زلنسکی به مذاکرات تمایل نشان دهد. حتی هشدار داده بودند که ممکن است تحریم‌های آمریکا علیه انرژی روسیه را افزایش دهند تا فشار بیشتری بر کرملین وارد کنند.

اما در طول یک هفته گذشته، این معادله کاملاً تغییر کرده است.

مقامات آمریکایی می‌گویند که رد شدن پیشنهاد توافق بر سر منابع معدنی از سوی اوکراین، که در آن تضمین شده بود آمریکا ۵۰ درصد از درآمدهای آن را دریافت کند، باعث شد ترامپ نسبت به زلنسکی دلسرد شود.

مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، روز پنجشنبه در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ در حال حاضر آشکارا از زلنسکی ناامید شده است. اینکه او هنوز پای میز مذاکره نیامده و حاضر نشده این فرصت را که ما ارائه کرده‌ایم بپذیرد. اما فکر می‌کنم در نهایت به این نقطه خواهد رسید و امیدوارم این اتفاق خیلی زود رخ دهد.»

اندرو بیشاپ، رئیس بخش سیاست‌گذاری در Signum Global Advisors، گفت ترامپ به این نتیجه رسیده که باید «کاری دراماتیک» انجام دهد تا «سکون» درگیری را بشکند و تصمیم گرفته که بهتر است با اوکراین برخورد کند تا روسیه.

بیشاپ توضیح می‌دهد: «با توجه به انزجار نسبی ترامپ از زلنسکی و هزینه اقتصادی بالای تحریم‌های جدی‌تر نفتی علیه روسیه، او اوکراین را انتخاب کرد.»

جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش و سفیر پیشین آمریکا در سازمان ملل، گفت: «او فکر می‌کند که او و پوتین دوست هستند و زلنسکی را دوست ندارد.»

بولتون همچنین هشدار داد که ترامپ «در حال تکرار چیزهایی است که روس‌ها دوست دارند جهان آن‌ها را باور کند، اما این‌ها واقعیت ندارند.» او افزود: «هر بار که نگاه می‌کنیم، ترامپ یک امتیاز دیگر به پوتین می‌دهد.»

مکس برگمن، مدیر برنامه اروپا، روسیه و اوراسیا در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در واشنگتن،در این‌باره گفت: «آمریکا اساساً در حال قربانی کردن یک دموکراسی است که برای آزادی‌اش در برابر یک دیکتاتور اقتدارگرا، که یکی از قدیمی‌ترین دشمنان ماست، می‌جنگد.»

او اضافه کرد: «مشکل اینجاست که آمریکا دقیقاً چه چیزی از این وضعیت به دست می‌آورد؟ چه امتیازاتی از روسیه گرفته شده است؟»

با وجود نگرانی‌ها، بیشتر جمهوری‌خواهان، حتی آن‌هایی که پیش‌تر پوتین را محکوم کرده بودند، هنوز حاضر نیستند سیاست‌های ترامپ را زیر سؤال ببرند.

ریک اسکات، سناتور جمهوری‌خواه از فلوریدا، به فایننشال تایمز گفت: «در گفت‌وگوهایم با رئیس‌جمهور، او گفته که می‌خواهد روسیه ببازد، اوکراین پیروز شود و جنگ پایان یابد. بنابراین، او پوتین را پاسخگو نگه خواهد داشت.»

اما اسکات هم اعتراف کرد که اعتماد چندانی به پوتین ندارد: «من به پوتین اعتماد ندارم. او یک آدم نفرت‌انگیز است.»

سناتور جان تون، رهبر اکثریت سنا، روز چهارشنبه گفت: «من از یک نتیجه صلح‌آمیز در اوکراین حمایت می‌کنم، و فکر می‌کنم در حال حاضر، دولت، رئیس‌جمهور و تیم او برای دستیابی به این هدف تلاش می‌کنند.»

او افزود: «باید کمی به آن‌ها فضا بدهید.»

بولتون معتقد است که آسیب وارده از سوی ترامپ به نفع روسیه هنوز قابل بازگشت است. او هشدار داد: «دیدن ترامپ به‌عنوان بازتابی از یک تغییر دائمی در سیاست آمریکا یک اشتباه است.»

او همچنین تأکید کرد: «هیچ اکثریتی در کنگره برای حمایت از این سیاست وجود ندارد. اگرچه بسیاری از نمایندگان تحت فشار هستند و علناً این را نمی‌گویند، اما فکر نمی‌کنم که حمایت عمومی گسترده‌ای نیز برای این تغییر مسیر وجود داشته باشد.»

ویلیام پومرانز، پژوهشگر ارشد و کارشناس روسیه در اندیشکده ویلسون در واشنگتن،گفت: «ما روسیه را کاملاً منزوی کرده بودیم و داشتیم آن را به‌شدت به عقب می‌راندیم. واقعاً آن‌ها را در موضع ضعف قرار داده بودیم و اکنون، این سیاست ترامپ مانند یک خط نجات برای پوتین عمل می‌کند.»

اینکه آیا توافقی حاصل خواهد شد، به میزان سرزمینی بستگی دارد که اوکراین مایل به واگذاری آن است و اینکه آیا تضمین‌های امنیتی کافی برای جلوگیری از تجاوز مجدد روسیه وجود خواهد داشت یا نه.

اوکراین احتمالاً به‌دنبال قوی‌ترین تضمین‌های امنیتی از سوی متحدان غربی خود خواهد بود، اما کرملین احتمالاً با بیشتر، اگر نگوییم تمام، این درخواست‌ها مخالفت خواهد کرد.

آنیا مانوئل، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا در دولت جرج بوش و از اعضای کنونی مجمع امنیتی اسپن، گفت که «رها کردن اوکراین» یک سیاست فاجعه‌بار خواهد بود، اما همچنان امکان مذاکره وجود دارد.

او استدلال کرد که: «می‌توان تصور کرد که اوکراین در ازای یک رژیم دموکراتیک، غرب‌گرا و شکوفا، که کاملاً باثبات باشد، بخشی از خاک خود را واگذار کند.» او اضافه کرد که عضویت در اتحادیه اروپا و حتی ناتو همچنان می‌تواند در بلندمدت برای اوکراین ممکن باشد.

فعلا، ترامپ، این‌بار با بازگشت سریع به تعامل با پوتین، بار دیگر جهان را در شوک فرو برده است.

مکس برگمان، کارشناس مسائل اروپا و روسیه، در پایان تأکید کرد: «این تحولات به سمت جهانی بسیار واقع‌گرایانه‌تر و چندقطبی‌تر خواهد رفت.» ولی هشدار داد: «اما فکر می‌کنم در این مسیر، آمریکا بیش از هر زمان دیگری تنها خواهد شد.»