سکوت شبانه بانک مرکزی در یک ماه؛ فعالیت صفر در بازار پول

به گزارش اکوایران، فعالیت بانک مرکزی در عملیات بازار باز در هفته منتهی به 2 مرداد سال جاری همانند چند هفته اخیر بسیار شدید بوده و طبق گزارشات بانک مرکزی نیاز به نقدینگی بانک‌ها در این بازار کاملا تامین می‌شود. همچنین فعالیت این مرکز در بازار شبانه در چند هفته اخیر به گونه‌ای عجیب و کم سابقه صفر بوده یا به عبارت دیگر هیچ بانکی تمایل به استقراض کوتاه مدت از بانک مرکزی در بازار شبانه با نرخ بهره 24 درصد را نداشته است. برخی کارشناسان معتقدند علی رغم اینکه آثار تورمی استقراض بانک‌ها از طریق ریپو کمتر از سایر حالت‌ها است ولی این اتفاق می‌تواند منجر به رسوب نقدینگی در بانک‌ها شود و پایه پولی را افزایش دهد.

با توجه به کمبود نقدینگی در منابع بانکی، بانک‌ها می‌توانند به سه طریق از بانک مرکزی استقراض کنند. اولین راه آن اضافه برداشت است که به دلیل نرخ بهره بسیار بالا، بانک‌ها جز در زمان اضطمرار به آن متوسل نمی‌شوند و بعقیده بسیاری از طریق پایه پولی می تواند تورم زایی بالایی در بر داشته باشد.

پدیده‌ای کم سابقه در بانک مرکزی

راه کوتاه مدت استراض از بانک مرکزی توسط بانک ها در بازار شبانه است. در این حالت بانک مرکزی با نرخ سود 24 درصد به بانک‌ها منابع مالی کوتاه مدت تخصیص می‌دهد و زمان آن‌ها عموما یک روزه است. میزان فعالیت بانک مرکزی در این بازار در چهار هفته اخیر به طور متوالی صفر بوده که کم سابقه و عجیب است  و حداقل در سه سال اخیر سابقه نداشته است. فعالیت صفر بانک مرکزی در این بازار به معنای آن است که هیچ بانکی نیاز به استقراض کوتاه مدت با نرخ 24 درصد را نداشته است و همه‌ی نیاز به نقدینگی خود را از جایی دیگر تامین می‌کند.

تزریق پر قدرت پول در بازار باز توسط بانک مرکزی

راه میان مدت برای تامین مالی بانک‌ها ریپو کردن توسط بانک مرکزی است. بانک مرکزی با خرید اوراق مالی بانک‌ها و تعهد به فروش همان اوراق در زمان مشخص  به بانک مربوطه، اقدام به پاسخگویی به نیاز بانک‌ها با نرخ بهره 23 درصد و سررسید یک هفته‌ای می‌کنند. فعالیت بانک مرکزی در این بازار در هفته‌های اخیر بسیار قابل توجه بوده به طوری‌که هر هفته حدود 120 الی 130 همت پول به بازار باز تزریق کرده است. بر اساس گزارشات منتشر شده از بانک مرکزی، عملیات اجرایی بازار باز در هفته منتهی به 2 مرداد 1402 معادل 124.5 همت بوده است.

عملیات بازار باز کبریت بی خطر است؟

بر اساس سخنان قائم مقام بانک مرکزی، دولت در اسفند سال 1401 حدود 458 همت پول نزد بانک مرکزی داشته و در سه ماه اول سال برداشت‌هایی از سپرده خود کرده است و با توجه به این تحولات، بانک مرکزی در اردیبهشت ماه تصمیم گرفته تا تمامی اوراق بانک‌ها در قالب عملیات بازار باز ریپو‌(بازخرید) شود. ایشان ادعا کرده‌اند که این فعالیت بانک مرکزی تاثیر بسزایی در افزایش توان تسهیلات دهی بانک‌ها داشته است. وی افزوده است: «در واقع هم عملیات سیاست پولی متناسب با نیاز به نقدینگی تنظیم شده و هم دولت از منابع پولی خود استفاده کرده است، در نتیجه اجرای سیاست کنترل ترازنامه ضریب فزاینده نقدینگی نیز کاهش پیدا کرده که البته این به معنای سیاست انقباضی نیست.»

بر اساس تجربیات تامین نقدینگی بانک‌ها بدین شکل می‌تواند کم‌تر از حالت‌های دیگر منجر به تورم شود اما به عقیده برخی کارشناسان تامین مالی بانک‌ها از طریق بازار باز در این وسعت، بی‌خطر نیست و بهرحال می‌تواند منجر به رسوب نقدینگی در بانک‌ها شده و از مسیر رشد پایه پولی آثار تورمی در پی داشته باشد.