به گزارش اکوایران شاخص مدیران خرید (شامخ) کل اقتصاد در آذر ماه 1403، نسبت به ماه قبل 5.9 واحد کاهش یافته و به 45.5 رسیده است. همچنین، شاخص بخش صنعت نیز 5 واحد کاهش یافته و به 48.8 رسیده است. با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت نگرانی ماه گذشته فعالان اقتصادی برای بازگشت اقتصاد به رکود در این ماه شکل واقعیت به خود گرفت.   

با توجه به اینکه افت شاخص در در تمام مولفه‌های اصلی و فرعی مورد بررسی مشاهده می ‌شود توصیه آمارها به سیاست‌گذاران، تمرکز بر تحریک تقاضا، کاهش هزینه تولید و تقویت صادرات است، تا به این طریق از تعمیق بیشتر رکود جلوگیری شود.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در این ماه فعالان اقتصادی کمبود منابع انرژی و قطعی برق، مشکل اصلی واحدها‌ی‌ تولیدی بوده و موجب شده تا بنگاه‌های تولیدی بسیار پایین‌تر از ظرفیت خود فعالیت کنند. چندی پیش رییس اتاق بازرگانی ایران در نشستی که با رییس جمهوری داشتند اعلام کرد که واحدها‌ی تولیدی با ظرفیت کمتر از 50 درصد کار می‌کنند و تداوم این مشکل می‌توان این واحدها را با مشکل مواجه کند.

شوک‌های افزایشی نرخ ارز که افزایش هزینه تأمین نهاده‌ها را برای بنگاه‌ها به همراه داشت یکی دیگر از مواردی است که اکثر بنگاه‌ها (خصوصا بنگاه‌های کوچک و متوسط) را در این ماه درگیر کرده است. براساس نتایج بررسی‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در حال حاضر بنگاه‌ها با کمبود منابع مالی، عدم تخصیص ارز و کاهش دسترسی به تسهیلات روبرو هستند.

با توجه به گزارش منتشر شده این سوال مطرح می‌شود سایر عوامل اثر‌گذار در شاخص مدیران خرید چه عواملی بوده است؟ براساس ارزیابی صورت گرفته در آذر ماه کثر بنگاه‌ها (خصوصا بنگاه‌های کوچک و متوسط) با کمبود منابع مالی، عدم تخصیص ارز و کاهش دسترسی به تسهیلات روبرو بوده‌اند. از سوی دیگر در این ماه بنگاه‌‌های صنعتی با کاهش تقاضای داخلی در کنار صادرات هم روبرو بوده‌اند و با این شرایط این دو عامل بر رکود این شاخص دامن زده است. فعالان اقتصادی معتقدند رفع مشکلات موجود در سیاست‌گذاری داخلی و موانع تجاری که به تضعیف تجارت خارجی منجر شده است، از جمله اصلاح سیاست‌های مرتبط با رفع تعهد ارزی با توجه به فشارهای قیمتی موجود، می‌تواند باعث تقویت صادرات شود.

شامخ

روند شامخ از ابندای سال جاری

بررسی‌ها نشان می‌ده شاخص کل مدیران خرید از ابتدای سال در 5 ماه در رکود قرار داشته و در برخی از ماه‌ها نیز این عدد لب مرز قرار داشته است.  

در جریان استخراج شاخص مدیران خرید، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ باشد، نشان دهنده این است که اقتصاد به سمت توسعه در حرکت است؛ اما اگر رقم کمتر از ۵۰ باشد، به معنی قرار گرفتن اقتصاد در مسیر انقباض و رکود است.

با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت، شاخص مدیران خرید کل اقتصاد در آذر 1403، کمترین مقدار از اردیبهشت‌ماه را ثبت کرده و پس از تعدیل فصلی نیز این شاخص 45.5 برآورد شده که کمترین مقدار از تیرماه محسوب می‌شود با این شرایط می‌توان گفت عدد شامخ کل به کمترین میزان در 6 ماه اخیر رسیده است.

از سوی دیگر شاخص بررسی‌ها نشان می‌دهد «میزان تولید محصول یا ارائه خدمت» هم  کمترین مقدار چهارماهه رسیده و شاخص «میزان سفارشات جدید مشتریان» در این مدت کمترین مقدار از تیرماه را ثبت کرده است. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته می‌توان گفت  شاخص «سرعت انجام و تحویل سفارش مشتریان» بیشترین افت را داشته در کمترین مقدار از بهمن 1401 قرار داشته و شاخص «میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی» بعد از دو ماه متوالی کاهش، به کف چهارماهه رسیده است.

همچنین بررسی مولفه‌های شامخ آذرماه نشان می‌دهد در این ماه، شاخص «موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده» در پایین‌ترین رکورد 22 ماهه از اسفند 1401 قرار دارد درحالی‌که شاخص «قیمت مواد اولیه یا لوازم خریداری شده» بیشترین مقدار از اردیبهشت ۱۴۰۲ را به ثبت رسانده است.

از نگاهی دیگر، شاخص «موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای در حال تکمیل» کمترین مقدار از مرداد 1399 آر ثبت کرده و شاخص «انتظارات در مورد میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده»، با سقوط بی‌سابقه، به کمترین میزان ۳۱ ماهه از خرداد ۱۴۰۱ رسیده است.