به گزارش اکو ایران، مدتی هست که بانک مرکزی میانجی گری یک جنگ بزرگ را می کند. دوئل بانک ها و بورسی ها بر سر قیمت پول. این بار اما بانک ها بیشتر طرف مردم هستند و احتمالا در تیررس نخستین ضربه از تصمیم جنجالی بانک مرکزی.

تورق سریع اخبار در هفته های اخیر نشان از یک موضوع مهم دارد. دوهفته است که درگیری مهمی میان بانک ها و نهادهای تامین سرمایه شکل گرفته و ریشه این دعوا هم بر سر نرخ سود است. نرخی که هر کدام از طرفین به سود خود می خواهند و اقتصاددانان در ادبیات اقتصادی خود از آن به عنوان قیمت پول یاد می کنند.

در پایان تابستان، افت 4.4 درصدی شاخص بورس موجب شد تا فعالان این بازار دوباره یقه بانک مرکزی را بگیرند و تفاهم 10 گانه ای را یاد آور شوند که 6 ماه پیش میان دولت و بانک مرکزی بسته شده بود. چرا؟ چون بیشترین افت شش ماهه در شاخص بورس به حساب می آید.

تاریخ اخبار نشان می دهد در ابتدای دی ماه سال گذشته به منظور نجات بورس 10 دستور از نهاد دولت به بانک مرکزی ابلاغ شد که یکی از مهم ترین آن ها حفظ سقف 20 درصدی نرخ سود بود. متغیری که در یک روند صعودی نه تنها به این تفاهم وفادار نبود بلکه با لمس 21.31 درصد در قله یک سال ونیمه هم قرار گرفت. 

از آن جا که کشف قیمت پول به صورت هفتگی در بازار بین بانکی رخ می دهد، ریشه صعود بی سابقه در پایان تیر را بسیاری از تحلیلگران مشکل نقدینگی بانک ها می دانستند. در حالی که شنیده ها و آمارها نشان می داد هنوز این مشکل در نظام بانکی پابرجاست اما نرخ سود هفته اول مرداد ماه به یکباره ریزشی بی سابقه پیدا کرد. چرایی این اتفاق خبر از یک اتفاق مهم دارد. یک تماس تلفنی که به بیانی جنگ را تمام کرده و مانند هر جنگ دیگری تلفاتی را به همراه داشته است.

نرخ سود

کاهش دستوری نرخ سود بین بانکی در هفته اول مرداد

نرخ سود بین بانکی در هفته اول مرداد ماه به 21.13 درصد رسیده و نسبت به هفته قبل خود 0.18 واحد درصد کمتر شد. این نرخ به صورت هفتگی در معاملات بازار شبانه یا بازار بین بانکی به دست آمده و به نوعی قیمت معاملات تلقی می شود. اگر نرخ سود در این بازار بالا برود به منزله رشد قیمت پول بوده و علامتی از رشد عرضه پول در بازار بین بانکی بوده است.

اما سیگنالی از این اتفاق در بازار بین بانکی مشاهده نمی شود. چرا؟ به علت رصد آمارهای بین بانکی.

کلا بانک مرکزی اگر بخواهد می تواند از طریق دو بازار می تواند در بانک ها پول تزریق کند. بازار باز و بازار بین بانکی. آمارها از هفته گذشته نشان می دهد 5 هفته است که بسط نقدینگی در مرز 60 همت قفل شده و رشدی صورت نگرفته است. در بازار بین بانکی نیز اعتبارات قاعده مند با کاهشی 50 درصدی مواجه شده و از مرز 28 همت به 14 همت رسید. پس آمارها علامتی از رشد عرضه بانک مرکزی در بانک ها نداشته است.

پس ریشه این ماجرا کجاست؟

پی گیری های اکو ایران در حل معمای تغییر در این شاخص یک سرنخ مهم را در پی داشت.. تماس دستوری بانک مرکزی برای کنترل نرخ سود. شنیده ها حاکی از آن است بانک مرکزی به صورت دستوری این نرخ را به معاملاتبین بانکی تحمیل کرده و شاخص مهم را با بیشترین ریزش هفتگی در سال جاری مواجه کرده است.

این کاهش قیمت به قیمت دستوری در بازار محسوب می شود که به گفته بسیاری از کارشناسان منجر به مازاد تقاضا در بانک ها می شود. این مازاد اکنون در رشد اضافه برداشت ها نمودار شده است.

رکوردزنی بزرگ در اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی

تماس بانک مرکزی جنگ را به سود بورسی ها برد اما پایان این جنگ می تواند تورم تحمیلی به اقتصاد باشد. 

سانتایانا فیلسوف، شاعر و رمان‌نویس اسپانیایی در رابطه با جنگ های جمله ای مشهور دارد. وی می گوید تنها مردگان پایان جنگ را دیده‌اند. پایانی که اکنون ممکن است منجر به تحمیل اقتصاد به مردم شود.

به این معنا که شنیده ها حاکی از آن است با شرایط دستوری نرخ سود، نقدینگی بانک ها بدتر شده و این نهادها مجبور به اضافه برداشت از بانک مرکزی شده اند.

ریشه این کاهش نقدینگی را نیز برخی دولت عنوان کرده اند. این عده معتقدند اگرچه برداشت دولت از تنخواه بانک مرکزی کمتر شده اما دولت به علت تامین نیازهای وارداتی یا جاری خود از سپرده های خود نزد بانک ها کمتر کرده است. این موضوع موجب شده تا نقدینگی بانک ها در وضعیت وخیمی قرار داشته باشد و در این وضعیت کاهش دستوری نرخ سود، بانک ها را باوضع بدتری روبرو خواهد کرد.

یک منبع آگاه در بانک مرکزی می گوید اضافه برداشت بانک ها در این هفته به مرز 120 هزار میلیارد تومان رسیده است. اتفاقی که می تواند از طریق رشد پایه پولی امری تورم زا برای کشور به شمار آید.

از سوی دیگر برخی ازاقتصاددانان معتقدند  کاهش قیمت پول در شرایط تورمی بالا درجامعه به منزله رشد تورم در جامعه از این کانال خواهد شد. بنابراین این عده معتقدند برای ایجاد یک سیاست بهینه باید جوانب بیشتری مورد ارزیابی قرار بگیرد تا تلفات این جنگ در نهایت بر دوش مردم نباشد.

نرخ سود