انحراف نرخ بهره از میزان واقعی؟+ نمودار

به گزارش اکو ایران، در هفته پایانی آبان ماه نرخ سود به بالاترین سطح خود در 11 ماه اخیر رسید. در ادبیات اقتصادی همواره نرخ سود رامی توان قیمت پول در نظر گرفت که تغییرات آن علامتی از تغییرات عرضه و تقاضا در نظام پولی و بانکی کشور را نشان می دهد.

عرضه ای که درون بانک ها از طریق بانک مرکزی و .. صورت می گیرد و تقاضایی که از جانب نهادهای مالی در هر مقطع انجام می شود. 

 برای تنظیم و مدیریت این نرخ بانک مرکزی هر هفته در دوبازار با نهادهای مالی دادو ستد می کند تا از این طریق علاوه بر تنظیم نرخ بهره حساب نقدینگی بانک ها را نیز بهبود ببخشد.

سطح بی سابقه بسط پول در بازار باز

بازار باز نخستین بازاری است که که از یک سال پیش تاکنون در ایران رونق پیدا کرده و  بانک مرکزی به منظور کنترل نقدینگی بانک ها به جذب و بسط پول در این بازار می پردازد.

روند عملیات در این بازار نشان می دهد در هفته های پاییزی سال 1400 بیشترین میزان بسط نقدینگی درنهادهای مالی در تاریخ این بازار شکل گرفته و همواره سیری صعودی داشته است.

به این معنا که بانکها با کسری بالاتری مواجه شده و در مقایسه با یک سال اخیر نیازمند تر شده اند.  سازو کار این بازار به این صورت است که در هر هفته بانک مرکزی در صورت اتخاذ سیاست انبساطی، از طریق خرید اوراق از بانک های نیازمند، پولی را در این بانک ها تزریق می کند که نرخ سودی مشخص و تاریخ سررسیدی 7 یا 14 روزه دارد. (البته در تمام هفته های سال جدید این تاریخ 7 روزه بوده است.)

بررسی امارهای بسط پول در بازار باز در هفته پایانی آبان ماه نشان از سطح بالای بسط نقدینگی در این بازار بوده که در این مقطع به 34 هزار و 400 میلیارد تومان رسیده که بالاترین میزان بسط هفتگی نقدینگی در یک سال اخیر بوده است.

نرخ سود در این بازار بیان می کند بانکهای وام گیرنده از بانک مرکزی در این بازار در سررسید مشخص ( در این جا هفت روزه) باید چه مبلغی را به بانک مرکزی عودت دهند. این نرخ توسط بانک مرکزی 19.8 درصد در هفته پایانی آبان ماه اعلام شد. 

این رقم در مقایسه با سال گذشته که در بیشترین حالت مقدار بسط هفتگی پول تنها یک پنجم مقدار فعلی بود هنوز 0.2 واحد درصد کمتر است.

نرخ اعلامی بانک مرکزی در این بازار به همراه کریدور بانک مرکزی دو سیگنال از نرخ بهره هستند که در بازار کناری کشف می شود.

نرخ بهره در بازار شبانه به اوج رسید

در بازار شبانه یا بازار بین بانکی، بانک مرکزی دو نرخ کف و سقف را تعیین کرده که در اختیار خودش است. 14 درصد و  22 درصد. در این بازار بانک های دارای کسری اقدام به قرض گرفتن از بانک های دیگر می کنند که نرخ سودی توافقی (البته در کریدور تعریف شده) و تاریخ سررسیدی کوتاه مدت(نهایتا سه روزه) دارد. 

اعتبارات قاعده مند زمانی است که این قرض دهی از بانک مرکزی صورت بگیرد که بنابراین نرخ سودش 22 درصد خواهد بود. ارقام ثبت شده در این بازار در هفته پایانی آبان ماه نشان می دهد در این مقطع تقریبا 14 هزار و 120 میلیارد تومان بسط پول صورت گرفته که نسبت به هفته قبل تقریبا 175 درصد بیشتر شده است. 

نرخ سود موزون در معاملات در این بازار نمایانگر نرخ سود بین بانکی است .

بنابراین می توان گفت حجم بسط نقدینگی در دو بازار می تواند با نرخ بهره بانکی مرتبط باشد. چون بانک های مقروض یا از بازار باز استقراض می کنند یا بازار شبانه. هر چه هحجم معاملات بالاتر برود به معنای استقراض و تقاضای بیشتر بوده که طبیعتا باید نرخ سود را نیز افزایش دهد.

این رقم اکنون با 0.24 واحد درصد افزایش نسبت به هفته قبل به 20.94 درصد رسیده و به سطح 21 درصد نزدیک تر شده است. روند نرخ سود در این مدت نشان می دهد این بیشترین میزان نرخ بهره بین بانکی از آذر سال گذشته تا کنون بوده است.

با این حال هنوز هم نرخ سود در آبان 99 و قبل از آن بیشتر از نرخ سود فعلی ثبت شده در بازار است.

نکته ای که در بررسی نرخ سود ها باید مورد توجه قرار بگیرد حجم بسط پول در دو بازار است. طبق آمار و ارقام در هفته اخیر در مجموع 48 هزار و 520 میلیارد تومان نقدینگی در دو بازار تزریق شده است. به طور کلی میانگین بسط پول در آبان ماه در دو بازار فراتر از هفته ای 40 هزار میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که در سال گذشته در موقعیت مشابه که نرخ سود درمرز 22 درصد قرار داشته مجموع بسط نقدینگی در بازارها 9 هزار و 220 میلیارد تومان ثبت شده بود. تقریبا یک پنجم مقدار فعلی آن.

به عبارت دیگر اگر قرار باشد نرخ سود در نتیجه معاملات بازارها و تقاضای پول صورت بگیرد کشور نیازمند افزایش بیشتر نرخ سود با توجه به 5 برابر شدن سطح معاملات و کسری بانک ها خواهد بود. 

این اتفاق در نتیجه افزایش سطح کریدور صورت می گیرد. دالانی که در مرز 14 و 22 درصد بسته شده است تقلای نرخ سود برای فرار زا سقف را سرکوب کرده  و در نهایت ممکن است تبعات تورمی  در برداشته باشد.