به گزارش اکوایران، اگرچه سیاست‌های منطقه‌ای بشار اسد در زمینه حمایت از فلسطینیان، مقابله با سیاست‌های آمریکا و تقویت روابط با ایران تا حدی با دیدگاه‌های چین همسو بود، اما سوءمدیریت جنگ و اقتصاد و همچنین فساد گسترده دولتش باعث شد ارزش استراتژیک او برای پکن کمتر و کمتر شود.

به نوشته المانیتور، سقوط خاندان اسد در سوریه پس از بیش از پنج دهه حکومت استبدادی در قلب شام، شوک بزرگی به پایتخت‌های جهان از جمله پکن وارد ساخت. اما نباید تصور کرد این رویداد ضربه بزرگی به چین محسوب می‌شود، زیرا روابط خوب چین با بشار اسد بر این اساس نبود که او شریک استراتژیکی تمام‌عیار برای حزب کمونیست باشد.

هرچند سیاست‌های منطقه‌ای خاندان اسد، به ویژه حمایت از فلسطین و مقابله با سیاست‌های ایالات متحده، با مواضع چین تطابق داشت، اما فساد، سوءمدیریت و عملکرد ضعیف بشار اسد در جنگ و اقتصاد، او را به یک دارایی استراتژیک کم‌ارزش برای پکن بدل ساخت. 

نگرانی عمده چین در سوریه پسااسد به حضور گروه جدایی‌طلب اویغور موسوم به حزب اسلامی ترکستان برمی‌گردد که در کنار گروه شورشی هیئت تحریرالشام می‌جنگد. 

پس از فروپاشی حکومت اسد، واکنش رسمی چین دعوت به ثبات بود. وزارت خارجه این کشور اعلام کرد: «چین تحولات سوریه را از نزدیک دنبال می‌کند و امیدوار است سوریه هرچه زودتر به ثبات بازگردد». 

اسد هرگز متحد چین نبود 

شکی نیست که چین در تحولات سوریه در سمت بازنده قرار دارد. هر دو رهبر خاندان اسد، حافظ و بشار، روابط خوبی با پکن داشتند. با اینکه حافظ هرگز به چین سفر نکرد، بشار دو دیدار رسمی در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۲۳ از این کشور داشت. 

بشار اسد چین سوریه

با این حال، بشار اسد هرگز متحد استراتژیک چین نبود. واگذاری اختیارات به بازیگران فراملی و خارجی، همراه با حکمرانی سرکوبگرانه، فساد گسترده و مدیریت اقتصادی ضعیف باعث شد که او بیشتر باری اضافی برای سرمایه‌گذاری‌های چین در سوریه محسوب شود. 

اما یکی از نگرانی‌های بزرگ چین در سوریه پسااسد، مبارزان اویغور در حزب اسلامی ترکستان هستند که در کنار هیئت تحریرالشام می‌جنگند. تخمین زده می‌شود تعداد این مبارزان بین ۲ تا ۵ هزار نفر است که طی ۱۴ سال گذشته از افغانستان و ترکیه وارد سوریه شده‌اند. 

در ابتدا، مبارزان حزب اسلامی ترکستان عمدتاً در ادلب حضور داشتند، اما طی روزهای اخیر، تصاویری از آن‌ها در شهر بندری لاذقیه در شمال غرب سوریه منتشر شده است.

تهدید اویغورها برای چین

آرون زلین، پژوهشگر ارشد مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک و نویسنده دو کتاب درباره جنبش‌های تکفیری برای درک بهتر میزان تهدید حزب اسلامی ترکستان علیه چین توضیح می‌دهد نگرانی‌های پکن درباره این گروه جدید نیست. او گفت: «مقامات چینی از زمان آغاز ورود مبارزان خارجی به سوریه، یعنی حدود سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳، نسبت به حضور حزب اسلامی ترکستان در این کشور نگران بودند». در آن زمان، سرکوب خونین اسد علیه اعتراضات سوریه، این کشور را به جنگ داخلی کشاند و مبارزان خارجی به نیروهای مخالف و طرفدار رژیم پیوستند.

حزب اسلامی ترکستان ایغور

اما زلین اذعان داشت که علی‌رغم نامطلبوب‌بودن این وضعیت برای چین، شرایط همچنان به سطح بحرانی نرسیده‌اند. او سه دلیل را برای نظریه خود مطرح می‌کند. اول، بیشتر مبارزان حزب اسلامی ترکستان مستقیماً از سین‌کیانگ نیامده‌اند. آن‌ها اویغورهایی هستند که قبلاً خارج از کشور، به ویژه در افغانستان یا ترکیه، حضور داشته‌اند.

دوم، ممکن است چین با هیئت تحریرالشام همانند طالبان در افغانستان برای مهار تهدید حزب اسلامی ترکستان همکاری کند. زلین متذکر شد: «ما شاهد همکاری گسترده چین با طالبان در افغانستان بوده‌ایم».

فاصله جغرافیایی سوریه از چین باعث می‌شود تهدید آن کمتر از افغانستان باشد که مرز ۷۶ کیلومتری با چین دارد. زلین خاطرنشان کرد: «سال‌هاست که هیچ حمله تروریستی در چین رخ نداده است، نه از سوی حزب اسلامی ترکستان و نه از سوی هیچ گروه تفکیری دیگری».

اقدامات چین در آینده 

در گام نخست، چین تلاش خواهد کرد تا با حفظ یک سلول امنیتی در دمشق، حضور حزب اسلامی ترکستان را رصد کند. با ادامه درگیری‌ها در مناطق مختلف سوریه، زلین باور دارد که چین فعلاً رویکرد صبر و نظارت را در پیش می‌گیرد تا ببیند پس از انتقال قدرت، هیئت تحریرالشام چه وضعیتی خواهد داشت. 

در این میان، مدل طالبان ممکن است به پکن کمک کند تا منافع امنیتی خود را در سوریه تضمین کند.