طنین فشار حداکثری ترامپ تا بین‌النهرین/ پایان بازی هم‌زمان بغداد در زمین تهران و واشنگتن؟

به گزارش اکوایران، تل‌آویو این هفته به بغداد هشدار داد که اگر گروه‌های مقاومت عراق، موسوم به حشدالشعبی، حملات خود را متوقف نکنند، اسرائیل حق دارد برای انتقام اقدام کند.

تهدید اسرائیلی

به نوشته المانیتور، در نامه ۱۸ نوامبر اسرائیل به شورای امنیت، گیدئون ساعر، وزیر امور خارجه این رژیم به صدها حملات گروه‌های مقاومت عراقی از آغاز جنگ غزه اشاره کرد؛ از جمله حمله‌ای به یک پایگاه نظامی اسرائیل که در آن دو سرباز کشته و ۲۴ نفر دیگر زخمی شدند. ساعر نوشت که طبق قوانین بین‌المللی، دولت عراق مسئول اقدامات این است.

بغداد در پاسخ اعلام کرد: «نامه اسرائیل به شورای امنیت بخشی از سیاست سیستماتیک برای ایجاد ادعاها و بهانه‌ها به منظور گسترش دامنه درگیری در منطقه است».

اما برای اسرائیل چنین پاسخ‌هایی کافی به نظر نمی‌رسد، زیرا اکنون اسرائیل حشدالشعبی را بخشی از کمپین گسترده‌تر خود علیه ایران و نیروهای مقاومت غزه، کرانه باختری، لبنان و سوریه در نظر گرفته است.

در روز یکشنبه، اتحادیه عرب قطعنامه‌ای در محکومیت تهدیدات اسرائیل صادر کرد و همچنین تصمیم دولت عراق در مورد «تلاش‌های نیروهای مسلح و نهادهای امنیتیش برای جلوگیری و پیگیری هرگونه فعالیت نظامی خارج از کنترل دولت» را به رسمیت شناخت.

دنی دانون، نماینده دائم اسرائیل در سازمان ملل مدعی شد: «جمهوری اسلامی همچنان از نیروهای نیابتی خود استفاده می‌کند که به کشورهای دیگر از جمله عراق نفوذ کرده و از این اراضی برای حملات به اسرائیل استفاده می‌کنند». او افزود: «طی سال‌های اخیر، شبه‌نظامیان طرفدار ایران در عراق توانایی‌های خود را به طور قابل‌توجهی بهبود داده‌اند و ما وضعیت را به دقت زیر نظر داریم».

او در ادامه گفت: «ما از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم که اطمینان حاصل کند عراق به تعهدات خود تحت قوانین بین‌المللی عمل می‌کند و جلوی تصرف کشورش توسط ایران را می‌گیرد». دانون در ادامه تأکید کرد: «اسرائیل در دفاع از خود و مردمش، در انجام هر اقدامی که ضروری باشد، تردیدی نخواهد کرد».

اسرائیل در عملی‌کردن چنین هشدارهایی تبحر بالایی دارد، زیرا نشان داده در حملات به حزب‌الله، حماس و رهبران سپاه پاسداران، چقدر جدی است. عراق نیز این پیام را دریافت کرده است. مقامات عراقی و گروه‌های حشدالشعبی در حال آماده‌سازی برای حمله احتمالی اسرائیل هستند که بغداد امیدوار است بتواند از آن جلوگیری کند.

بازنگری ترامپ در سیاست عراق

هشدار ساعر در حالی صورت گرفته که نشانه‌هایی وجود دارد که دولت ترامپ به بازنگری در سیاست عراق متمایل بوده تا آن را با رویکرد فشار حداکثریش علیه ایران هماهنگ سازد. یاسر المالکی، تحلیلگر خاورمیانه اخیراً در مطلب نوشت که تیم انتقالی ترامپ، بسیاری از ناظران قدیمی عراق و برخی مقامات آمریکایی از جمله اعضای کنگره، «همچنان از نقش‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی بزرگی که نیروهای متحد ایران در عراق ایفا می‌کنند، شدیداً نگرانند».

به گفته منابع آمریکایی و اسرائیلی، دولت بایدن در طول سال گذشته از اسرائیل خواسته بود که از حمله به عراق خودداری کرده تا از آسیب به دولت محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق که در اکتبر ۲۰۲۲ به قدرت رسید، جلوگیری کند. این احتمال در دوران ترامپ کمتر است. برخی از ناظران عراق که با دولت جدید هم‌راستا هستند، رویکرد بایدن به السودانی و بغداد در زمینه سیاست ایران را به ویژه در مقایسه با روابط سازنده‌ای که دولت ترامپ با دولت قبلی عراق داشت، هم یک شکست و هم یک عقب‌گرد می‌بینند.

برای مثال، مذاکراتی برای خروج نیروهای آمریکایی از عراق که توسط السودانی انجام می‌گیرد و از حمایت احزاب طرفدار ایران در عراق برخوردار بوده، در جریان است. در عین حال، حشدالشعبی بیش از هر زمان دیگری به طور کامل در سرویس امنیتی عراق ادغام شده و به احزاب بزرگ طرفدار ایران که اکثریت در ائتلاف سیاسی حامی السودانی را تشکیل می‌دهند، مرتبط هستند.

مسعود بارزانی، نخست‌وزیر منطقه خودمختار کردستان عراق و شریک نزدیک ایالات متحده در روز یکشنبه هشدار داد که خروج سریع نیروهای آمریکایی می‌تواند خلأ امنیتی در عراق بیافریند و موجب بازگشت گروه‌های تروریستی مانند داعش شود.

علاوه بر خدمات امنیتی، ایران نفوذ خود در بخش انرژی عراق را گسترش داده است. شرکت‌های آمریکایی از قراردادهای میدان‌های نفتی عراق خارج شده‌اند و بغداد روابط انرژی خود با چین را عمیق‌تر بخشیده است.

مضاف بر حملات مداوم به اسرائیل، حشدالشعبی همچنین صدها حمله موشکی و پهپادی به پایگاه‌ها و پرسنل آمریکایی در عراق و سوریه انجام داده‌اند که در ماه ژانویه، به کشته‌شدن سه نفر از نیروهای آمریکایی انجامید و حملات تلافی‌جویانه این کشور به پایگاه‌های حشدالشعبی را به دنبال داشت.

مایک جانسون، رئیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان واکنش آمریکا به این حملات را «خیلی کم و خیلی دیر» دانست و از بایدن خواست که درک کند سیاست‌هایش در قبال ایران شکست خورده است.

اظهارات جانسون تضاد سیاست‌های دولت کنونی آمریکا با دولت اول ترامپ را نشان می‌دهد که در واکنش به کشته‌شدن یک پیمانکار آمریکایی توسط نیروهای مقاومت عراق و تهدید علیه سفارت آمریکا در بغداد، دستور ترور سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس، دبیرکل گروه کتائب حزب‌الله را صادر کرد.

ایران، عراق و فشار حداکثری

نتیجه می‌گیریم که سیاست فشار حداکثری که دولت ترامپ در پیش خواهد گرفت، به احتمال زیاد منجر به تغییراتی در سیاست عراق خواهد شد. در حالی که ترامپ برای بازگشت به قدرت آماده می‌شود، تهدید ایران اکنون در اولویت واشنگتن قرار دارد. هفته گذشته، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای علیه ایران به دلیل انباشت ذخیره اورانیوم غنی‌شده‌اش و همچنین اجازه‌ندادن به نظارت‌های آژانس، صادر کرد.

در همین حال، مقامات ایران سیگنال‌های مختلطی ارسال کرده و از بازگشت ترامپ نگران است. علی لاریجانی، مشاور نزدیک رهبر انقلاب گفته که ایران آماده است تا در مورد «توافق جدید» با ایالات متحده گفتگو کند. تهران همچنین پیشنهاد داده تا ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را در سطح ۶۰ درصد محدود کند و اجازه دهد چهار بازرس دیگر از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران فعالیت کنند.

با توجه به شکست سیاست بایدن درقبال ایران، واشنگتن احتمالاً به فشار حداکثری به جای مذاکرات روی بیاورد.

با شدت‌گرفتن فشار ترامپ بر ایران، مقامات و نهادهای عراقی که به ایران مرتبطند، احتمالاً باید انتظار داشته باشند که حداقل شامل این تحریم‌های گسترده‌تر شوند، مگر اینکه عراق در رویکرد خود به گروه‌های حشدالشعبی وابسته به ایران و منافع تجاری آمریکا در عراق تغییرات اساسی ایجاد کرده و از دیپلماسی منطقه‌ای گسترده‌تر آمریکا و تلاش‌ها برای جلوگیری از اقدامات ایران و نیروهای مقاومت حمایت کند.

رویکرد عراق که یک پا در جبهه مقاومت ایران دارد و یک پا خارج از آن، احتمالاً در دوران ترامپ دوام زیادی نخواهد داشت. اکنون که اسرائیل گروه‌های مقاومت عراقی را بیشتر هدف قرار داده، فشار بر السودانی و بغداد برای تغییر مسیر به طور چشمگیری افزایش یافته است.