به گزارش اکوایران، سال ۲۰۲۵ برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و دشمن دیرینه‌اش سالی سرنوشت‌ساز خواهد بود.

به نوشته رویترز، رهبر باتجربه اسرائیل قصد دارد اهداف استراتژیک خود را تثبیت کند؛ تحکیم کنترل نظامی بر غزه، ناکام‌گذاشتن برنامه‌های هسته‌ای ایران و بهره‌بردن از فروپاشی حماس، حزب‌الله و سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه. سقوط اسد، حذف رهبران اصلی حماس و حزب‌الله و نابودی ساختار نظامیشان پیروزی‌های بزرگی را برای نتانیاهو رقم زده است.

بدون حمایت سوریه، اتحادهایی که تهران طی دهه‌ها پرورش داده بود از هم گسیخته‌اند. با تضعیف نفوذ ایران، اسرائیل به عنوان قدرت غالب منطقه ظهور کرده است. نتانیاهو آماده بوده تا بر برنامه‌های هسته‌ای ایران و برنامه موشکی این کشور تمرکز کرده و این تهدیدات استراتژیک علیه اسرائیل را از بین ببرد یا خنثی کند.

به گفته ناظران خاورمیانه، ایران با یک انتخاب سرنوشت‌ساز مواجه است: یا برنامه غنی‌سازی هسته‌ای خود را ادامه دهد یا فعالیت‌های اتمی خود را کاهش دهد و وارد مذاکرات شود.

جوست آر هیلتِرمن، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه بین‌المللی بحران گفت: «ایران شدیداً در برابر حمله اسرائیل، به ویژه علیه برنامه هسته‌ای خود، آسیب‌پذیر است. من تعجب نمی‌کنم اگر اسرائیل چنین کاری انجام دهد، اما این به معنای پایان ایران نیست».

غسان الخطیب، تحلیل‌گر فلسطینی اظهار داشت: «اگر ایرانی‌ها کوتاه نیایند، ممکن است ترامپ و نتانیاهو حمله کنند؛ زیرا اکنون هیچ چیز مانع آن‌ها نیست». الخطیب استدلال کرد ممکن است رهبری ایران که در گذشته انعطاف‌پذیری نشان داده، برای جلوگیری از درگیری نظامی مایل به مصالحه باشد.

ترامپ که از توافق برجام خارج شده بود، احتمالاً علی‌رغم درخواست‌ها برای بازگشت به مذاکرات از سوی منتقدانی که دیپلماسی را به عنوان سیاستی مؤثرتر در بلندمدت می‌دانند، تحریم‌های خود علیه صنعت نفت ایران را افزایش خواهد داد.

میراث بی‌بی

در میان آشوب‌های ایران و غزه، دادگاه طولانی‌مدت بنیامین نتانیاهو به اتهام فساد که در دسامبر از سر گرفته شد، نقش مهمی در شکل‌دهی به میراث او ایفا خواهد کرد. برای اولین بار از آغاز جنگ غزه، نتانیاهو در جلساتی که اسرائیلی‌ها را شدیداً دوپاره کرده، در دادگاه حاضر شد.

بر اساس گفته منابع آگاه، با نزدیک‌شدن به پایان سال ۲۰۲۴، به نظر می‌رسد نخست‌وزیر اسرائیل احتمالاً با امضای توافقنامه آتش‌بس با حماس برای پایان‌دادن به جنگ ۱۴ ماهه غزه و آزادی اسرای اسرائیلی در این منطقه موافقت کند.

با این حال، غزه تحت کنترل نظامی اسرائیل باقی خواهد ماند، چرا که طرح پساجنگ از سوی ایالات متحده برای انتقال قدرت به تشکیلات خودگردان فلسطین وجود ندارد و نتانیاهو نیز با این امر مخالفت می‌کند. کشورهای عربی نیز تمایل کمی به اعمال فشار بر اسرائیل برای مصالحه یا بهبود رهبری فرسوده تشکیلات خودگردان برای تصدی امور نشان داده‌اند.

خطیب می‌گوید: «اسرائیل تا آینده‌ای نزدیک در غزه باقی خواهد ماند زیرا هرگونه خروج این رژیم خطر تجدید قوای حماس را به همراه دارد. اسرائیل معتقد بوده که تنها راه حفظ دستاوردهای نظامی، ماندن در غزه است».

برای نتانیاهو، چنین نتیجه‌ای یک پیروزی راهبردی محسوب می‌شود که وضعیت موجود را تثبیت کرده و با دیدگاه او همخوانی دارد: جلوگیری از تشکیل کشور فلسطین در حالی که کنترل بلندمدت اسرائیل بر غزه، کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی را تضمین می‌کند؛ سرزمین‌هایی که در سطح بین‌المللی بخش‌های اساسی کشور فلسطین شناخته می‌شوند.

در حالی که توافق آتش‌بس به خصومت‌های غزه پایان فوری خواهد داد، مقامات عرب و غربی اذعان داشته‌اند که این توافق به مناقشه قدیمی و چند دهه‌ای فلسطین و اسرائیل نمی‌پردازد.

در واقعیت، چشم‌انداز تشکیل کشور فلسطینی، گزینه‌ای که بارها از سوی کابینه نتانیاهو رد شده، روز به روز دست‌نیافتنی‌تر می‌شود. رهبران شهرک‌نشین اسرائیلی با اعتماد به نفس بالا معتقدند که دونالد ترامپ مواضع آن‌ها را تأیید خواهد کرد. افزایش خشونت‌های شهرک‌نشینان و اعتماد به نفس فزاینده جنبش شهرک‌نشینی، به گونه‌ای که بیلبوردهای بزرگراهی در برخی مناطق کرانه باختری پیام‌هایی به زبان عربی با مضمون «آینده‌ای برای فلسطین وجود ندارد» به نمایش گذاشته‌اند، نشان‌دهنده فشار روزافزون بر فلسطینی‌هاست.

هیلترمن اعتقاد دارد که حتی اگر دولت ترامپ برای پایان‌دادن به مناقشه تلاش کند، هرگونه راه‌حلی مطابق با شرایط اسرائیل خواهد بود. او افزود: «موضوع تشکیل کشور فلسطین تمام شده بوده، اما فلسطینیان هنوز حضور دارند».

در دوره قبلی ریاست جمهوری ترامپ، نتانیاهو چندین پیروزی دیپلماتیک، از جمله «معامله قرن» را به دست آورد؛ طرح صلحی که ترامپ در سال ۲۰۲۰ برای حل مناقشه فلسطین و اسرائیل ارائه داد. اگر این طرح اجرایی شود، تغییر چشمگیری در سیاست ایالات متحده و توافقات بین‌المللی ایجاد خواهد کرد. این طرح آشکارا با اسرائیل همسو بوده و شدیداً از چهارچوب دیرینه زمین در برابر صلح که تاکنون راهنمای مذاکرات بوده، تفاوت دارد.

این طرح به اسرائیل اجازه می‌دهد که بخش‌های وسیعی از زمین‌های کرانه باختری اشغالی، از جمله شهرک‌های اسرائیلی و دره اردن را ضمیمه کند. همچنین بیت‌المقدس «پایتخت تقسیم‌ناپذیر اسرائیل» به رسمیت شناخته می‌شود که حق فلسطینیان برای تعیین بیت‌المقدس شرقی به عنوان پایتختشان که یکی از آرمان‌های اصلی آن‌ها برای تشکیل کشورشان بوده و مطابق با قطعنامه‌های سازمان ملل است را رد می‌کند.

سوریه در مقطع حساس تاریخی

در آن سوی مرز اسرائیل، سوریه در پی سرنگونی بشار اسد توسط نیروهای شورشی هیئت تحریرالشام به رهبری احمد الشرع، معروف به ابومحمد الجولانی در نقطه‌عطفی حیاتی قرار دارد. اکنون الجولانی با وظیفه‌ای عظیم روبروست: تحکیم کنترل بر سوریه‌ای پراکنده که ارتش و نیروهای پلیس آن از هم پاشیده‌اند. تحریرالشام باید از صفر شروع کند؛ مرزها را ایمن سازد و در برابر تهدیدهایی از سوی تکفیری‌ها، بقایای حکومت اسد و دیگر دشمنان، ثبات داخلی را حفظ کند.

بزرگ‌ترین نگرانی مردم سوریه و ناظران این بوده که آیا تحریرالشام که زمانی با القاعده ارتباط داشت اما اکنون برای کسب مشروعیت خود را نیرویی ملی‌گرای سوری معرفی می‌کند، به ایدئولوژی سختگیرانه اسلام‌گرایانه خود بازخواهد گشت یا خیر. توانایی یا ناتوانی این گروه در مدیریت این توازن، آینده سوریه را شکل خواهد داد؛ کشوری که میزبان جوامع متنوعی از اهل سنت، شیعیان، علوی‌ها، کردها، دروزی‌ها و مسیحیان است.

هیلترمن در این‌باره می‌گوید: «اگر آن‌ها در مسیر ملی‌گرایی سوری موفق شوند، امیدی برای سوریه وجود دارد، اما اگر به منطقه امن خود، یعنی اسلام‌گرایی ایدئولوژیک و شدید بازگردند، سوریه به مسیری تفرقه‌برانگیز خواهد افتاد». او افزود: «در چنین حالتی، ممکن است درست مانند آنچه در لیبی و عراق دیدیم، شاهد هرج‌ومرج و یک سوریه ضعیف برای مدت طولانی باشیم».