اشکان زارع
پژوهشگر تاریخ اندیشه
نویسنده و مترجم
دل ایرانشهر | قسمت نخست: گستره ایران
ایرانشهر، در تاریخ همان کشور ایران بوده است؛ گستره آن نیز بسیار بیشتر از قلمرو سیاسی امروز ایران است.
حق طبیعی در قرون وسطی
در جهان امروز، با هیاهوی نسبیگرایی اخلاقی و سیطرهی پوزیتیویسم حقوقی که جهان مدرن را به مجمعالجزایری از ارادههای متناقض بدل کرده است، و هر کس بنا به منافع و تجربه زیسته خود بر طبل آنارشیسم میکوبد، بازگشت به سرچشمههای فکری سنت کلاسیک، نه یک تفنن تاریخی، بلکه ضرورتی حیاتی برای فهم موقعیت تراژیک انسان معاصر است.
ژوزف دو مستر و تشریح یک کیفرخواست علیه جهان مدرن
در ویرانههای پس از انقلاب فرانسه، در دورانی که بوی باروت و خون با عطر خوشبینانه «عقل» -مرادم عقل گرایی است- در هم آمیخته بود، صدایی برخاست که نه برای ستایش و نیایش آزادی، که برای مرثیهسرایی بر آن ایده فراگیر سخن میگفت. این صدای ژوزف دو مستر (۱۷۵۳-۱۸۲۱) بود.
ویروس «نظریه»؛ چگونه چپ، دانشگاه و خرد را به زانو درآورد
در دانشگاه، این گلخانههای روشنفکری، به کار بردن واژهای نابهجا، شما را به ارتکاب «ریزپرخاشگری» متهم میکند و از شما انتظار میرود با دیدن اولین انگشت اتهام، بیدرنگ زانوی ندامت بر زمین بزنید. اعتراف کنید که «من یک فاشیست هستم» این واژههای نا به جا از فیلتر زبان طراز نوین چپها رد نشدهاند؛ یعنی در غربالگری از سوی آنان، این مفتشان اندیشه، نتوانستند بلوغ خود را ثابت کنند. همان اصطلاحات و واژههایی که باید در نطفه خفه شوند. میهن دوستی، بازار آزاد، رقابت، مخالفت با اقلیت سازی و امثالهم جملگی در این غربال گیر افتادهاند.
نگاهی مختصر به تاریخچه قوه مؤسس
قوّهٔ مؤسّس مفهومی مدرن است. این مفهوم هرچند دارای ریشههایی در اندیشه قرون وسطی است، اما تنها با استقرار نهاد مدرن دولت است که به شکلی عینی و البته متمایز پدیدار میشود. کارکرد اصلی آن، مشخص کردن منبع نهایی اقتدار در دولت به زبان مشروطه یا به زبان دیگر قانون اساسی است.
تأملاتی بر دولت اخلاقی هگل: از حیات انضمامی تا استعلای امر سیاسی
اکوایران: برگ اندیشه اکوایران بر آنست تا سرشت حقوقی "دولت" را در اندیشههای سیاسی و اقتصادی شناخته شده بکاود. از اینرو رشتهای از یادداشتها را در این باره میآفریند و به گفتوگو میگذارد. آنچه این دگرگونی اندیشهها را به هم پیوند میدهد، پافشاری بر آغازیدن از "حق" است. بنابراین اندازه دولت در اقتصاد چالش اندیشههای گوناگون میشود که میبایست با رهیافت حقوقی اندازه "دولت حق بنیاد" و "کارآ" را بسازد. اکو ایران برای پشتیبانی از اندیشه "بازار آزاد" از گفتگوهای حق بنیاد درباره پیوند میان دولت و بازار پشتیبانی میکند. از اینرو چه آنانی که "دولت نگهبان شب" را در اقتصاد میسازند، چه آنانی که از پیگیری "حق رفاه" به میانجی دولت سخن می گویند و چه آنانی که پاسداری از حقها و آزادیها را در "انحصار" دولت نمیدانند ؛ به این گفتگوهای اندیشه ورزانه و حق بنیاد فراخوانده میشوند. یادداشت اشکان زارع در این بازه میگنجد.
درباره اروپایی شدن آمریکا؛ نیویورک، مستعمره نشین جدید مارکسیسم فرهنگی
نیویورک، شهری که زمانی فانوس دریایی آزادی و نماد بیبدیل رؤیای آمریکایی بود، امروز به کانون یک بیماری قدیمی و اروپایی بدل شده است. این شهر، که بر ستونهای سرمایهداری، فردگرایی و فرصتهای بیپایان بنا شد، اکنون به آزمایشگاه خطرناکترین ایدئولوژیهای وارداتی قرن بیستم تبدیل شده است؛ ایدئولوژیهایی که روح آمریکا را هدف گرفتهاند.
افسانه هگل؛ درباره تز، آنتیتز، سنتز
در این نوشتار به تأسی از نوشته قبلی که در اکو ایران به انتشار رسید، قصد آن را دارم که به بررسی افسانه هگل بپردازم. یکی از دلایل کژ فهمیها از هگل از این افسانه ها نشأت میگیرد. مهمترین سویه از این کژ فهمیها از هگل سیطره مارکسیسم بر هگل است. این سیطره چنان به روایت رسمی تبدیل شده است که موضوعات مطرح شده از سوی هگل فراموش شده است و قرائت مارکسی از وی به جد دنبال میشود. نمونه نقدهای کارل پوپر به هگل ناشی از همین سیطره است. در واقع آنچه که پوپر به نقد آن پرداخته است نه فلسفه هگل که قرائت مارکسی از هگل است که پوپر آن را عین نظریه فیلسوف میداند.
دولتِ فیلسوف آزادی
هگل، فیلسوف آلمانی، به صراحت بیان میدارد: “مالکیت نخستین تجسم آزادی است.” (Eigentum ist die erste Existenz der Freiheit.) (فلسفه حق، بند ۴۵). این بدان معناست که فرد با تملک اشیا و تعیین قلمرو خویش، اراده آزاد خود را در واقعیت بیرونی محقق میسازد.
۱
