به گزارش اکوایران، واگذاری شرکت ایران‌ خودرو به بخش خصوصی به‌عنوان بازیگری مهم در زنجیره تولید خودرو، با وجود نمونه‌‌های مختلف خارجی که اتفاقا نتایج مثبتی هم داشتند، در داخل کشور به دلیل وجود نیت‌های مختلف، ازسوی عده‌ای با تردیدهای روبه‌رو شده است؛ شک‌وتردیدهای که بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو، آن را مطابق با شرایط روز کشور و جهان نمی‌دانند. آن‌هم در روزگاری که صنعت خودروسازی کشور حال روز خوبی ندارد و با زیان‌های سنگینی دست‌وپنجه نرم می کند. 

یکی از دلایل مخالفت با واگذاری ایران خودرو به بخش خصوصی از نظر منتقدان،  افزایش انحصار و تعارض منافع است؛ اما با نگاهی به تجربه‌های موفق خارجی می‌توان گفت که خصوصی‌سازی در صنعت خودروسازی، در صورت مدیریت اصولی و نظارت بی‌وقفه زمینه‌ساز رشد و توسعه خواهد بود.

برخی از این منتقدان نیز بر این نکته تاکید می‌کنند که اگر مدیریت ایران خودرو به‌عنوان یک تولیدکننده بزرگ، به دست یک شرکت قطعه‌ساز بیفتد، تعارض منافع به چالشی اصلی مبدل می‌شود. این گروه بر این نگرانی دامن می‌زنند که شرکت خصوصی در صورت واگذاری، تأمین قطعات و بازار لوازم یدکی را به انحصار خود درآورده و سایر تأمین‌کنندگان را از بازار حذف کند.

اما این نگرانی چندان حائز اهمیت نیست؛ چراکه پیش از این نیز در برخی از کشورها چنین نگرانی‌های وجود داشت که بعد از خصوصی‌سازی شرکت‌های تولیدکننده و همکاری‌های مشترک رنگ باخت. یکی از دلایل کم‌رنگ‌شدن این هراس در جهان، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش کیفیت قطعات تولیدی بود.

کارشناسان داخلی نیز با رد این نگرانی‌ها می‌گویند که با ورود حجم عظیمی از خودروهای چینی به کشور، صنعت لوازم یدکی هم اکنون نیز با بحران مواجه است و اکثر مصرف‌کنندگان این خودروها نمی‌توانند قطعات مورد نیاز خود را از بازار به‌راحتی تامین کنند.

نگاهی به نمونه‌های موفق جهانی

با نگاهی به تحولات خودروسازی در جهان می‌توان نمونه‌های موفق بسیاری را یافت؛ به عنوان مثال، شرکت دنسو -یکی از بزرگ‌ترین قطعه‌سازان جهان- سال‌هاست که به‌عنوان زیرمجموعه مستقل از شرکت ژاپنی تویوتا فعالیت می‌کند. به گفته تحلیل‌گران این همکاری نزدیک، این فرصت را در اختیار تویوتا گذاشته است تا زنجیره تأمین خود را بهینه کرده و هزینه‌های تولید خود را کاهش دهد.

نمونه موفق دیگر همکاری 2 شرکت فعال در صنعت خودروسازی یعنی شرکت کره‌ای هیوندای و موبیس است؛ هیوندای از طریق شرکت موبیس که تأمین‌کننده قطعات آن است، اکنون کنترل دقیقی بر زنجیره تأمین خود دارد و به زعم کارشناسان این ساختار یکپارچه، از عوامل اصلی موفقیت هیوندای در بازارهای جهانی بوده است.

آیا بخش خصوصی صلاحیت اداره ایران ‌خودرو را دارد؟

البته مخالفت‌ها به واگذاری ایران خودرو تنها به این مورد ختم نمی‌شود؛ برخی منتقدان معتقدند که بخش خصوصی حاضر در صنعت خودرو، توانایی و اهلیت لازم برای مدیریت یک شرکت بزرگ مانند ایران ‌خودرو را ندارد. آنان می‌گویند که عدم توانایی در مدیریت درست و اصولی، در نهایت به کسری بودجه، ورشکستگی، کاهش کیفیت تولیدات و ناکارآمدی مدیریتی منجر شود. اما تجارب جهانی نشان می‌دهد که خصوسی‌سازی هر صنعتی در طولانی‌مدت باعث رشد و افزایش بهره‌وری می‌شود، اما در این میان رعایت اصول مدیریتی نیز بسیار حائز اهمیت است.

برای مثال می‌توان به شرکت آلمانی فولکس‌واگن اشاره کرد؛ این شرکت پس از جنگ جهانی دوم از سوی دولت برلین به بخش خصوصی واگذار شد و این  تغییر از یک خودروساز محلی، یکی از بزرگ‌ترین خودروسازان جهان را ساخت. در چین که امروزه در حال تصاحب بازار خودرو جهان است، نیز موارد مشابهی با فولکس‌واگن دیده می‌شود؛ ولوو پس از واگذاری به شرکت چینی جیلی، نه‌تنها فناوری‌های خود را بهبود بخشید، بلکه حضور قدرتمندتری در بازارهای جهانی پیدا کرد.

ایجاد انحصار در صنعت خودروسازی

در عین حال برخی دیگر این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا این واگذاری امکان رقابت را از بین می‌برد و در واقع انحصار را تشدید می‌کند؟ که در پاسخ به این گروه نیز باید گفت که انحصار در صنعت خودروی ایران در کل به یک معضل تبدیل شده است. در حالی‌که تجربه‌های جهانی نشان داده است که واگذاری خودروسازان به بخش خصوصی البته با رعایت نظارت‌های لازم، باعث افزایش رقابت بین شرکت‌های داخلی شده است و حتی شرکت تولیدکننده سعی کرده با افزایش کیفیت و بهینه‌سازی محصولاتش، خودروهای خارجی وارداتی را از گردونه خارج کند.

بنابراین می‌توان گفت که برای عبور شرکت‌های خودروسازی داخلی نظیر ایران خودرو و سایپا از بحران کنونی، در گام نخست با نظارت دقیقی باید بر مدیریت کارآمد تاکید کرد و اجازه داد تا بازیگران آشنا با این صنعت، در راستای ایجاد تحولات اساسی گام بردارند؛ چراکه اگر قرار باشد شرکتی مانند ایران ‌خودرو از بحران خارج شود، احتمال موفقیت بخش خصوصی آشنا با صنعت خودروسازی ایران و جهان، در یافتن شرکای خارجی و جذب سرمایه‌گذاری بسیار بیشتر از بخش دولتی است؛ تنها در چنین شرایطی است که صنعت خودروسازی ایران به سمت رقابت‌پذیری جهانی حرکت خواهد کرد.