صادرات ایران در برابر واردات کم ارزش‌تر شد

به گزارش اکوایران، بررسی‌ها از سال 1392 تا 1402 نشان می‌دهد درآمد ایران از صادرات کالاها علی‌رغم اینکه به‌طور قابل توجهی افزایش یافته اما در مقایسه با سال گذشته کمتر شده است. این درحالیست که میزان واردات در کشور به رکورد ده ساله خود رسیده و همین موضوع تراز تجاری را شدیدا منفی کرده است. علاوه بر این موضوع مشاهده می‌شود در سال‌های مورد بررسی، درحالیکه ارزش هر تن کالای صادراتی تقریبا ثابت بوده اما هر تن کالای وارداتی ارزشمندتر شده است. 

شایان ذکر است تمامی اعداد مربوط به ده ماهه ابتدایی هر سال بوده و همچنین صادرات نفتی در محاسبات لحاظ نشده است. 

بیشتر شدن اختلاف صادرات و واردات ایران

بررسی‌ داده‌های گمرک نشان می‌دهد تراز تجاری ده ماهه در سال 1402 حدود منفی 13.9 میلیارد دلار به ثبت رسیده است. به طور کلی از سال 1392 تا 1402 در تمامی سال‌ها تراز تجاری ده ماهه ایران، بجز سال 1395، منفی بوده است. این درحالیست که تراز تجاری ثبت شده در 1402، دومین رکورد منفی در سال‌های برشمرده شده تلقی می‌شود.

به همین ترتیب منفی ترین تراز تجاری ده ماهه ایران در 1398 با رقم منفی 14.5 میلیارد رقم خورده است. سپس تا سال 1401 تراز تجاری بهبود یافته و نهایتا به منفی 3.1 میلیارد دلار رسیده است. پس از آن در سال جاری ناگهان منفی 13.9 میلیارد دلار را به ثبت رسانده است. 

چرا تراز تجاری ده ماهه منفی‌تر از گذشته شده است؟

نکته قابل توجه این است که در سال 1401 بالاترین حجم صادرات غیرنفتی ده ماهه ایران با ارزش 45.5 میلیارد دلار به ثبت رسید اما در سال جاری این رقم کاهش یافته و به 40.5 میلیارد دلار رسیده است. علاوه بر این موضوع حجم واردات نیز افزایش یافته و در مقایسه با سال گذشته از 48.7 میلیارد دلار به 54.4 میلیارد دلار رسیده است. همین موضوع نیز باعث شده تا تراز تجاری که اختلاف بین صادرات و واردات را نشان می‌دهد، در مقایسه با سال گذشته عمیق‌تر شود. 

برخی از کارشناسان عنوان می‌کنند دلیل عمیق‌تر شدن اختلاف واردات و صادرات در سال جاری عمدتا مربوط به تثبیت نرخ ارز بوده که واردات را ارزان و حاشیه سود صادرات را کاهش داده است. البته بررسی صحت این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. 

ارزشمندتر شدن هر تن کالای وارداتی در مقابل کالاهای صادراتی

علاوه بر این موضوع، مشاهده می‌شود ارزش هر تن کالای وارداتی از 1472 دلار در 1390 افزایش یافته و در سال جاری به بالاترین مقدار خود به ارزش 1663 دلار در یک دهه اخیر رسیده است درحالیکه ارزش هر تن کالای صادراتی در طول این ده سال تقریبا تغییری نکرده و حدود 358 دلار در 1402 ثبت شده است. 

به عبارت دیگر هر تن کالای وارداتی ایران گرانتر شده و در مقابل ارزش هر تن کالای وارداتی در یک دهه اخیر تقریبا تغییر زیادی نداشته است. این موضوع ممکن است به دلیل افزایش میزان فناورانه بودن و پیچیدگی کالاهای وارداتی ایران در طول دهه اخیر باشد درحالیکه ایران علی‌رغم اینکه شاخص‌های فناوری خود را به شدت بهبود داده است، اما نتوانسته تا این فناوری‌ها را در کالاهای صادراتی به کار گیرد و پیچیدگی آن‌ها را افزایش دهد. 

همچنین ممکن است گران‌تر شدن کالاهای وارداتی به دلایلی همچون افزایش هزینه واردات به دلیل تحریم یا قوانین تجاری کشورها باشد.