وضعیت وخیم نقدینگی در بانک ها

به گزارش اکوایران، بسط پول از سوی بانک مرکزی در بازارهای مالی در هفته اخیر به اوج خود رسید. پول پاشی بانک مرکزی در نهادهای مالی ایران از آغاز پاییز تا کنون روندی صعودی به خود گرفته و شیب این عملیات در زمستان امسال تند تر از ماه های قبل به ثبت رسیده است.

این اقدام در پی کنترل نرخ بهره در کشور به دستور مستقیم دولت صورت گرفته است. این دستور به منظور نجات بورس در یکی از بندهای مفاد دهگانه صادر شده که البته به عقیده برخی از تحلیلگران ممکن است تبعات تورمی برای کشور به همراه داشته باشد.

در هفته سوم بهمن ماه بانک مرکزی ارقامی از وضعیت معاملات بازار باز منتشر کرد که در این ارقام چهار اتفاق مهم به چشم می خورد.

نخست: دومین رکورد بسط پول در بازار باز

در هفته منتهی به 18 بهمن ماه بانک مرکزی در بازار باز تقریبا 80 هزار و 70 میلیارد تومان نقدینگی بسط داد. 

در این بازار بانکهایی که دارای کسری هستند با پیشنهاد فروش اوراق به بانک مرکزی اقدام به استقراض پول از این نهاد می کنند. بانک مرکزی نیز بنابر صلاحدید خود و با رصد وضعیت حساب نقدینگی بانکها و متناسب با سیاست های کلان، با درصدی از اوراق می تواند موافقت کند.

در عملیات ثبت شده در ماه های اخیر بانک مرکزی برای دوازدهمین هفته متوالی با خرید صد در صد اوراق موافقت کرد. این در حالی است که در سال گذشته غالبا درصد پذیرش اوراق از سوی بانک مرکزی در کمتر از 50 درصد به ثبت می رسید.

به عبارت دیگر همسویی دیدگاه بانک مرکزی با نیاز بانک ها در این مدت به اوج خود رسیده است و سه ماه است در اوج ایستاده است.

از سویی بررسی آمار به ثبت رسیده در بازار باز نشان می دهد مسیر پول پاشی بانک مرکزی در بانک ها صعودی بوده و همچنان این مسیر ادامه دارد. در همین رابطه تزریق پول در بازار باز در هفته منتهی به 18 بهمن ماه دومین رکورد را در میان مقاطع هفت روزه تاریخ برگزاری بازار باز را داشته است.

از سوی دیگر در بازار موازی با عملیات اجرایی بازار باز، بازار شبانه نیز راه اندازی شده که طی آن بانک مرکزی بسط پول در آن را افزایش داده است.

دوم: افزایش در بسط شبانه پول در بازار بین بانکی

در بازار شبانه بانک های دارای کسری از نهادهای مالی دارای مازاد اقدام به استقراض نقدینگی می کنند. این عملیات به معنای کنترل نقدینگی بانکها در فواصل کوتاه مدت است. زیرا تاریخ سررسید در آن ها کوتاه مدت بوده و نرخ سود نیز البته توافقی است.

در همین رابطه در بازار شبانه در هفته های اخیر بانک ها، به دلیل اوج عملیات در بازار باز، نیاز به قرض پول آن ها در این بازار کاهش یافته که این رویداد نرخ سود را نیز به سطح پایینی کشانده بود.

نقش بانک مرکزی در این بازار در راستای تعیین دامنه نرخ سود بوده و با این عمل می تواند کوریدور نرخ سود را تنظیم کند. کف و سقف این نرخ در این بازار از 14 تا 22 درصد است.

به عبارت دیگر در این بازار اگر بانک ها از بانک مرکزی اقدام به قرض پول کنند نرخ سودی معادل با 22 درصد خواهد داشت که تحت عنوان اعتبارات قاعده مند در گزارش هفتگی بانک مرکزی منتشر می شود.

در همین رابطه اعتبارات قاعده مند در بازار باز در هفته های اخیر روندی صعودی پیدا کرده و به سطح بالایی رسیده است. در هفته منتهی به 18 بهمن ماه اعتبارات قاعده مند در بازار باز برابر با 7 هزار و 890 میلیارد تومان بوده که در سه ماه اخیر بی سابقه بوده است.

البته گزارش بانک مرکزی در این عملیات در مقطع مذکور نشان می دهد تنها یک بانک مجبور به اخذ اعتبارات قاعده مند از بانک مرکزی شده که البته آن را با احتساب نرخ سود 22 درصدی، معادل با 7 هزار و 900 میلیارد تومان به بانک مرکزی عودت داده است.

سوم:رکوردزنی بسط پول در مجموع دو بازار 

مجموع بسط هفتگی صورت گرفته در بازار باز و بازار شبانه می تواند حداقل علامتی از نیاز بانک ها به نقدینگی در هفته های اخیر باشد.

این رقم درهفته اخیر برابر با 88 هزار و 960 میلیارد تومان بوده که در تاریخ برگزاری بازار در کنار بازار شبانه رقمی بی سابقه به شمار می آید. به عبارت دیگر این میزان کسری در بانک ها در هفته اخیر سابقه نداشته و روند نموداری آن نشان از مسیری صعودی دراین متغیر دارد.

اما اتفاق مهم دیگر در این بازار در کنار بسط بی اندازه پول کاهش نرخ سود عملیات انبساطی در بازار باز بوده است.

چهارم: رکورد کاهشی نرخ سود در بازار باز

در ابتدای مهر ماه که عملیات انبساطی بانک مرکزی در بازار باز در سال 1400 دوباره از سر گرفته شد، تقریبا سطح بسط پول در حد 11 هزار میلیارد تومان قرار داشت.

در آن موقع در نخستین هفته انبساطی بازار باز، نرخ سود توافق بازخرید در این بازار معادل با 19 درصد ثبت شده و از هفته های بعد با رشد بسط پول این نرخ نیز روندی صعودی پیدا کرد.

در همین رابطه اکنون بسط نقدینگی در بازار باز متناسب با نیاز بانک ها افزایشی شد. به معنای دیگر آن چه موجب رشد عملیات در بازار باز شده افزایش تقاضا در بانک ها به نقدینگی بوده است. وقتی تقاضای پول در بانک ها رشد داشته باشد می تواند نرخ سود نیز که در عنوان قیمت اوراق است تغییر کند.

این نرخ در هفته منتهی به 18 بهمن ماه دوباره کاهش پیدا کرده و معادل با 19 درصد هم رتبه با هفته اول مهر ماه، در کف دو ساله قرار گرفته است. یعنی با وجود افزایش تقاضا در بانک ها قیمت اوراق نیز توسط بانک مرکزی پایین نگه داشته شده است.

از سوی دیگر کوریدور نرخ سود در بازار شبانه که ثابت مانده با هم دستی عملیات بازار باز، همگی عاملی می شوند که نرخ سود بین بانکی با فشار بیشتری کاهش پیداکند.

برخی تحلیلگران معتقدند که این کاهش فشاری در نرخ سود می تواند موجب تورم زایی از کانال ایجاد مازاد تقاضا در بانک ها شود.