به گزارش اکو ایران، آمارهای بین بانکی در هفته های اخیر گویای رخداد مهمی است. طبق داده هایی که بانک مرکزی در همین اواخر منتشر کرده است انگار شکل دادو ستد و رفتار بانک مرکزی با بانک ها تغییر کرده است. مبنای تغییر رفتاری بانک مرکزی در بازار، آمارهایی هستند که در هفته سوم خرداد به ثبت رسیده است.

این معاملات در نهایت یک سوی آن به تورم گره می خورد. در این میان حلقه ای که موضوع بانک ها را به بانک مرکزی وصل می کند اضافه برداشت بانک ها از این نهاد بوده که با تغییر پایه پولی تورم و قدرت خرید را تغییر می دهد.

در همین رابطه بانک مرکزی در دو بازار اقدام به سیاست گذاری می کند تا بتواند نقدینگی بانک ها را کنترل کند. هدف دیگر هم البته کنترل نرخ سودبین بانکی است که از زمستان سال گذشته مقید شد تا در سقف 20 درصد باشد. قیدی که از ناحیه دولت بود تا بورس در روزهای نزولی خود نجات پیدا کند. اما در این هفته ها روند توزیع پول در بانک ها تغییر کرده تا نرخ سود هم انگار از مسیر هدفگذاری شده فاصله پیداکند.

برخی اقتصاد دانان این شاخص را دماسنج تورمی در کشور می دانند و بررسی آن را دارای اهمیت بالایی می دانند.

نرخ سود

کاهش بسط پول در بازار باز

در عملیات بازار باز در هفته های اخیر، روند بسط نقدینگی در بازار باز کاهش پیدا کرده است. این رقم در پایان اسفند ماه برابر با 95 همت بوده که در هفته سوم به پایین تر از 70 همت رسید. این دادو ستد با خرید و فروش اوراق همراه است. به این معنا که بانک ها به بانک مرکزی اوراق عرضه کرده و این نهاد نیز متناسب با صلاحدید خود با هر میزان که بخواهد موافقت می کند. این نرخ در این هفته به 82.6 درصد رسیده و در کمترین میزان خود از ابتدای سال 1401 تاکنون قرار گرفته است.

در کنار پایین آمدن نرخ پذیرش اوراق، نرخ سود در بازار باز نیز بالا رفته است. به طور کلی اوراقی که در بازار باز خرید و فروش می شود در تاریخ سررسید 7 روزه و با نرخ سود مشخص باید از سوی بانک ها بازگردانده شود. نرخ سود در این بازار اکنون در مرز 19.2 درصد قرار گرفته که بالاترین میزان این شاخص در بازه 4 ماهه بوده است.

به عبارت دیگر بانک مرکزی در بازار باز بسط را کاهش داده، نرخ پذیرش اوراق را تنزل داده و نرخ سود اوراق را نیز به بیشترین سطح خود در 4 ماه گذشته رسانده است. این به معنای رفتار انقباضی این نهاد در بازار تلقی می شود.

از سوی دیگر اما در بازار شبانه سطح معاملات در هفته گذشته رکورد بالایی را ثبت کرد. این بازاری است که نرخ سود بین بانکی در آن کشف شده و به نوعی کنترل آن یکی از اهداف بزرگ بانک مرکزی در ماه های اخیر بوده است.

نرخ سود

بسط اعتبارات قاعده مند در قله 7 ماهه

در بازار شبانه کسری بانک ها به صورت کوتاه مدت برطرف می شود. به عبارت دیگر بانک ها نیازی های فوری خودرا از طریق این بازار تامین می کنند. نرخ سود در دامنه دستوری بانک مرکزی یعنی 14 تا 22 درصد قرار دارد. سقف آن اعتبارات قاعده مند است به این معنا که اگر بانکی موفق نشد نیاز خود را از طریق سایر بانک ها تامین کند می تواند از طریق بانک مرکزی با نرخ سود 22 درصد این هدف را تحقق بخشد.

در حالی که بانک مرکزی محدوده 6 واحد درصدی را برای نرخ سود بازار بین بانکی تعیین کرده در هفته سوم  خرداد ماه سطح موزون این شاخص به 20.57 درصد رسیده و از هفته گذشته 0.02 واحددرصد بیشتر شده است.

به عبارت دیگر می توان گفت این شاخص تقریبا به سقف خود چسبیده و مدام دارد به این مرز نزدیک تر می شود.

اما بررسی سطح معاملات در هفته گذشته نشان از رکوردزنی اعتبارات قاعده مند در محدوده 17 هزار و 770 میلیارد تومانی داشته که راس این متغیر در 7 ماه گذشته بوده است. 

با این حال خالص عملکرد بانک مرکزی در این بازار باز هم انقباضی بوده و حاکی از جذب 7 هزار و 10 میلیارد تومان در این معاملات است.

اکنون موضوع مهم این جاست که چه عاملی نرخ سود را در این محدوده رسانده است.

نرخ سود

ریشه یابی تغییرات نرخ سود در بازار بین بانکی

به طور کلی سه عامل را می توان در تغییرات نرخ سود بین بانکی طبق آمارهای بانک مرکزی دخیل دانست.

1- به طورکلی نظام بانکی ایران را برخی دارای کسری ساختاری می دانند این موضوع می تواند منجر به رشد معاملات بین بانکی در هفته های اخیر در بازار شبانه شده و در نهایت نرخ سود را جابجا کرده باشد.

2- برخی از تحلیلگران بازار مالی بانک ها و بانک مرکزی خالص عملکرد در این بازار را از اهمیت بالایی برخوردار می دانند. وقتی خالص عملکرد بانک مرکزی در مجموع بازار باز و بازار بین بانکی در انقباضی ترین سطح هفتگی خود در سال جاری قرار داشته طبیعتا می تواند منجر به رشد نرخ سود بین بانکی شده و درنهایت این شاخص را ارتقا داده باشد.

3- عامل سوم و مهم ترین عامل در رشد اعتبارات می تواند به همان بحث اول مرتبط باشد. یعنی اضافه برداشت بانک ها از بانک مرکزی. چندی پیش بانک مرکزی ادعا کرد این شاخص تنزل پیدا کرده و حتی به نصف رسیده است. برخی باوردارند یکی از دلایل کاهش اضافه برداشت ها، اوراقی کردن این امر بوده است. طبق لایحه بودجه 1401 بانک ها برای تامین کسری های خود از طریق اضافه برداشت باید اوراق به جای آن به بانک مرکزی بدهند. این اوراق نرخ سود 34 درصددارد. بنابراین بانک های دارای کسری به صرفه تر است تا این اوراق را با نرخ سود 22 درصد از طریق اعتبارات قاعده مند و در بازار بین بانکی تهیه کنند.  عاملی که می تواند منجر به افزایش سطح معاملات و درنهایت رشد نرخ سودبین بانکی شده باشد.

نرخ سود