نشانه جدید از کسری شدید نقدینگی در بانک ها+نمودار

 به گزارش اکوایران، عملیات هفتگی در بازار همچنان رکوردهای خود را تداوم بخشیده است. این بازار که در سال گذشته در ایران راه اندازی شد هدف از آن مدیریت نرخ سود بین بانکی و تنظیم نقدینگی بانک ها در هر مقطع بود.

بر اساس ساز و کار این بازار می توان معاملات و داد و ستد در آن را یکی از ابزارهای سودمند در اقتصاد ایران دانست. اما هر ابزاری می تواند درصورت به کارگیری غلط موجب ایجادخطر و دور شدن از هدف اصلی خود شود.

در همین راستا برخی تحلیلگران رفتار هفته های اخیر بانک مرکزی را در بازار باز رویکردی غلط دانسته و اعتقاد دارند ممکن است این رفتار به رشد نقدینگی و در نهایت افزایش تورم در کشور منجر شود

رکوردزنی در عملیات بازار باز

در عملیات بازار باز منتهی به 2 اسفند ماه بانک مرکزی 83 هزار و 750 میلیارد تومان اوراق بدهی دولتی از بانک های دارای کسری خریداری کرد.

به طور کلی در این بازار هر هفته بانک ها اوراق بدهی خود را برای فروش به بانک مرکزی عرضه می کنند. این نهاد به صلاحدید خود هر میزان از اوراق عرضه شده در بازار را می تواند به اختیار خود بخرد با این قید که بانک ها باید در سررسید مشخص و نرخ سود معلوم بار دیگر از بانک مرکزی خریداری کنند. اصطلاحا این عملیات را توافق بازخرید یا عملیات ریپو می نامند.

در همین راستا در بازار باز در هفته اول اسفندماه تقریبا 83 هزار و 750 میلیارد تومان اوراق از بانک ها خریداری شده که بیشترین میزان بسط نقدینگی این نهاد در تاریخ بازار باز بوده است.

سیاست متفاوت بانک مرکزی در سال 99 و 1400

رقمی که بانک ها در این بازار پیشنهاد می دهند دارای اهمیت بسزایی است و هر چه این عدد بیشتر باشد نشان می دهد وضعیت نقدینگی نهادهای مالی بحرانی تر بوده یا این بازار برای آن ها شرایط درآمدزایی بیشتری داشته است. اما آن میزان را که بانک مرکزی با آن در هر هفته موافقت می کند نشان دهنده سیاست های کلی این نهاد در هر مقطع است و به باور برخی تحلیلگران اهمیت بیشتری دارد.

به طور کلی درصد پذیرش اوراق متغیری مهم در این بازار است. هر چه بانک مرکزی با اوراق بیشتری در بازار باز موافقت می کند نشان می دهد سیاست های آن با نیاز بانک ها تطابق بیشتری داشته و درنهایت ماهیت انبساطی تر بیشتری دارد.

در همین رابطه مقایسه آمار درصد پذیرش اوراق در بانک ها در هفته های زمستانی سال 99 و سال 1400 نشان می دهد در سال جاری موافقت بانک مرکزی با اوراق عرضه شده بانک ها بیشتر از سال قبل بوده است.

در همین رابطه در تمام مراحل هفتگی در زمستان بانک مرکزی 100 درصد اوراق را از بانک ها خریده است. این در حالی است که به طور متوسط در سال 99 تنها 51.2 درصد از اوراق بدهی توسط بانک ها خریداری شده بود.

به عبارت دیگر در سال 99 هر میزان بسطی که در این بازار انجام شده به طور میانگین نیمی از کل عرضه بانک ها در این بازار بوده و سیاست های بانک مرکزی تطابق کمتری با نیازهای عرضه شده بانک ها در این بازار داشته است.

اما دلیل این همه هم سویی سیاست بانک مرکزی در مراحل انبساطی بازار باز و رکوردزنی های بسط پول در این بازار چه بوده است؟ پاسخ ریشه در روند نزولی بورس در ماه های اخیر دارد.

کاهش نرخ سود برای کنترل نرخ سود بین بانکی

دولت برای جلوگیری از روند نزولی بورس به بانک مرکزی در هفته های ابتدایی زمستان دستور داد تا نرخ سود بین بانکی را در سقف بیست درصد نگه دارد تا بازدهی بورس هم صعودی شود.

باوجود آن که این اتفاق از نگاه برخی اقتصاددانان امری تورم زا محسوب می شود و از سوی دیگر در شرایطی که بانک مرکزی به صورت مستقیم ملزم به رعایت دستورات دولت نمی باشد، اما به هر حال ریاست فعلی این نهاد سیاست های خود را در راستای سقف بیست درصدی نرخ بهره بین بانکی اتخاذ کرد.

در همین رابطه در شرایطی که بسط نقدینگی در بازار باز صعودی شده و نرخ سود نقش قیمت را برای این اوراق دارد، از لحاظ اقتصادی انتظار می رود تقاضای بیشتر بانک ها نیازمند افزایش نرخ سود در بازار باز باشد.

اما  با توجه به آنکه این نهاد سیاست خود را در راستای کنترل نرخ بهره قرار داده است، نرخ سود در بازار باز را نیز موازی با افزایش بسط پول کاهش داده تا در بازار بین بانکی نیز نرخ پایین بیاید.

نرخ سود بازار باز اکنون در سطح 19 درصد قرار داشته که برای دومین هفته متوالی کمترین نرخ را در این بازار به ثبت رسانده است. این در حالی است که در موقعیت مشابه در سال گذشته که بسط پول در بازار باز تنها 4 درصد میزان کنونی بوده، نرخ سود دراین بازار 19.81 درصد ثبت شده است. یعنی تقریبا 0.81 واحد درصد بیشتر از میزان کنونی آن.

درنهایت کاهش نرخ سود توام با رشد بسط پول در بازار باز منجر شده تا سطح عملیات در بازار بین بانکی کاهش پیداکند.

کاهش اعتبارات قاعده مند در بازار بین بانکی

بازار شبانه یا بازار بین بانکی نیز موازی با بازار باز در جهت رفع کوتاه مدت نیاز بانک ها برگزار می شود. نرخ سود در قرض دهی بانک ها به یکدیگر به صورت توافقی صورت گرفته و میانگین این نرخ علامتی از نرخ بهره بین بانکی درهر هفته است. رقمی که اکنون در سطح 20.26 درصد قرار گرفته است.

اعتبارات قاعده مند در بازار بین بانکی نیز به وام دهی بانک مرکزی به بانک های نیازمند در این بازار اطلاق می شود.

این رقم درهفته منتهی به 2 اسفند ماه برابر با 3 هزار و 350 میلیارد تومان بوده که سطح پایینی در این بازار به شمار می آید.

افزایش مانده نقدینگی در بازار باز

در ارقام ثبت شده دربازار باز دو دیدگاه ارقام مهم تری را حائز اهمیت می دانند.

برخی معتقدند خالص عملکرد بازار باز شاخص مهم تری در بازار باز است. این رقم به معنای کسر پول تزریق شده در هر هفته از پولی است که در نتیجه عملیات هفته گذشته در مقطع کنونی قبض (اصطلاحا توافق بازخرید) می شود.

در همین راستا خالص عملکرد بازار باز در این هفته برابر با هزارو 120 میلیارد تومان بوده و برای سومین هفته متوالی مثبت ارزیابی شده است. اما دیدگاه دیگری شاخص مهم تر را مانده نقدینگی نزد نهادهای مالی می داند.

این عده معتقدند تفاضل آن چه بانک مرکزی در سال جدید به طور کلی در بانک ها بسط داده  از کل قبض پول در این مدت اهمیت بیشتری دارد.  این شاخص نشان می دهد در ادامه عملیات انبساطی در این معاملات تا چه میزان نقدینگی نزد بانک ها قرار گرفته است.

این رقم در هر هفته روندی افزایشی داشته و درنهایت در هفته اول اسفند ماه از مرز 80 هزار میلیارد تومان عبور کرده است. این بالاترین میزان نقدینگی مانده نزد بانک ها دراین مدت بوده و نشان از نشت این میزان پول در نهادهای مالی داشته و می تواند ماهیت تورم زایی را در کشور به همراه داشته باشد.

در نهایت عملیات ثبت شده در بازار باز در هفته های اخیر نشان می دهد انطباق سیاست گذاری بانک مرکزی با نیاز بانک ها بیشتر شده و این اتفاق منجر به بسط بی رویه پول در نهادهای مالی شده است.

با این که هدف از این معاملات کنترل نرخ بهره بین بانکی در سقف بیست درصدی است اما به باور برخی تحلیلگران می تواند نقش تورم زایی برای دولت به همراه داشته باشد.